Carpaal tunnel syndroom (CTS), compressieneuropathie van de nervus medianus, carpal tunnel syndrome, median nerve compression

Samenvating

• Klachtenbeschrijving: Carpale tunnelsyndroom (CTS) ontstaat wanneer de mediane zenuw in de carpale tunnel aan de palmzijde van de pols bekneld raakt, resulterend in pijn, tintelingen en gevoelloosheid in de hand en vingers.
• Ontstaanswijze: Door herhaalde handbewegingen, slechte werkhoudingen, fysiek trauma, trillingen, medische aandoeningen, hormonale veranderingen, genetische aanleg, polsinstabiliteit, zwelling en botproblemen.
• Symptomen: Omvatten pijn, gevoelloosheid, tintelingen, krachtverlies, spiermassaverlies, nachtelijke pijn, verlichting bij bewegingen, uitstraling naar de arm, en verlies van fijne motoriek.
• Diagnose: Wordt gesteld op basis van klachten, lichamelijk onderzoek en soms aanvullende tests zoals een MRI-scan of zenuwgeleidingsonderzoek.
• (Zelf)behandeling en herstel: Behandelmethoden zijn onder meer conservatieve aanpak, pijnmanagement, corticosteroïdinjecties, spalkbehandeling, tractiebehandeling, medical tape, chirurgie, handfysiotherapie en oefeningen, ergotherapie, en preventieve maatregelen, leefstijl- en ergonomische tips kunnen soms ook waardevolle aanvullingen zijn.

Beschrijving van de aandoening

Carpale tunnelsyndroom (CTS) is een aandoening waarbij de mediane zenuw bekneld raakt in de carpale tunnel aan de palmzijde van de pols. Deze tunnel, omsloten door de carpale botten en een stevige polsband, huisvest naast de mediane zenuw ook negen pezen. De beknelling veroorzaakt symptomen als pijn, tintelingen en gevoelloosheid in hand en vingers. Veelal blijft de specifieke oorzaak onbekend, bekend als 'idiopathisch CTS'. Deze aandoening treft vaker vrouwen, met een frequentie van ongeveer 4,5 per 1000 patiënten per jaar, tegenover 1,3 bij mannen per 1000 patiënten jaarlijks.

Ontstaanswijze​

• Herhaalde hand- en polsbewegingen: Frequent dezelfde bewegingen uitvoeren, vooral wanneer handen en polsen uitgestrekt zijn, kan leiden tot CTS.
• Slechte werkhoudingen: Het aannemen van onnatuurlijke posities tijdens werkactiviteiten kan de druk in de carpale tunnel verhogen en CTS veroorzaken.
• Fysiek trauma: Letsel door een ongeval of val kan directe schade aan de carpale tunnel veroorzaken.
• Trillingen: Werkzaamheden die gepaard gaan met frequente trillingen kunnen het risico op CTS vergroten.
• Medische aandoeningen: Gezondheidsproblemen zoals oedeem, diabetes, reumatoïde artritis en schildklier-problemen kunnen de kans op het ontwikkelen van CTS verhogen.
• Hormonale invloeden: Hormonale veranderingen tijdens zwangerschap en menopauze kunnen bijdragen aan de ontwikkeling of verergering van CTS.
• Genetische aanleg: In bepaalde families komt CTS vaker voor, wat erop wijst dat het in de genen kan zitten.
• Polsinstabiliteit: Instabiliteit in de pols kan leiden tot veranderingen in de carpale tunnel en CTS veroorzaken.
• Polszwelling: Zwelling in de pols kan extra druk uitoefenen op de zenuwen in de carpale tunnel.
• Botproblemen en overmatige groei: Veranderingen in botstructuur, zoals door slijtage, of overmatige groei van weefsel in de pols kunnen de carpale tunnel vernauwen en CTS veroorzaken.

Ontstaansmechanisme

Het ontstaansmechanisme van het carpale tunnelsyndroom (CTS) is gerelateerd aan een verhoogde druk in de carpale tunnel, wat een verminderde bloedvoorziening (ischemie) in de nervus medianus veroorzaakt. Deze situatie leidt tot een verminderde zenuwgeleiding, resulterend in diverse symptomen zoals parasthesieën (tintelingen), sensibele uitval (gevoelsstoornissen van de huid), krachtverlies in de hand, en pijn. Deze symptomen weerspiegelen de verstoorde functie van de zenuw door de drukverhoging in de tunnel.

Symptomen

• Pijn, gevoelloosheid en tintelingen: Deze symptomen worden vaak gevoeld in de duim, wijsvinger, middelvinger, en de helft van de ringvinger, hoewel de exacte locatie kan variëren.
• Verergering van pijn bij bepaalde houdingen of activiteiten: Specifieke bewegingen van de pols en hand kunnen de symptomen intensiveren.
• Krachtverlies in de hand: Dit komt vaak voor en kan het uitvoeren van dagelijkse activiteiten bemoeilijken.
• Spiermassaverlies in de hand en duimmuis: Dit leidt tot een afname van de spieromvang in de hand en rond de basis van de duim.
• Nachtelijke pijn: Pijn die 's nachts optreedt en slaapstoornissen kan veroorzaken.
• Bewegingen die verlichting bieden: In sommige gevallen kan het bewegen van de hand tijdelijke verlichting van symptomen geven.
• Uitstraling naar de arm: Soms breiden de symptomen zich uit van de hand naar de arm.
• Verlies van fijne motoriek: Moeilijkheden met precisietaken zoals het vastmaken van knopen of het oppakken van kleine voorwerpen.
• Uitstralende pijn richting de arm: Naast de lokale symptomen in de hand, kan pijn zich soms uitbreiden naar de arm.

Diagnose

Op basis van klachten en symptomen kan de diagnose meestal gesteld worden. Je huisarts of fysiotherapeut kan naast het verhaal, ook een aantal aanvullende testen doen. Ter bevestiging kan een zenuwgeleidingsonderzoek (elektromyografie) gedaan worden. Dit wordt meestal pas toegepast als er verwacht wordt dat er geopereerd moet worden. Daarnaast kan beeldvormende diagnostiek zoals een echografie of een MRI-scan soms worden gebruikt om de ernst van de aandoening te beoordelen. Twijfel je nog of je last hebt van het carpaal tunnel syndroom?

Doe hier de CTS zelftest

Vergelijkbare aandoeningen

Bij symptomen die lijken op het carpaal tunnelsyndroom is het van belang om rekening te houden met andere aandoeningen die vergelijkbare symptomen kunnen veroorzaken en een ander behandelingsbeleid vereisen:

• Cervicaal radiculair syndroom (C6-C7): Dit is een nekprobleem waarbij een zenuw bekneld raakt, wat pijn en tintelingen in je handen en armen kan geven, net als bij CTS.
• Thoracic-outlet syndroom (TOS): Hierbij komen de zenuwen of bloedvaten tussen je nek en schouder in de knel. Dit kan klachten geven die veel lijken op die van CTS.
• Cubitale tunnel syndroom: Dit is een probleem bij je elleboog, waar een zenuw in de knel kan komen. De symptomen lijken op die van CTS.
• Polyneuropathie: Deze aandoening treft meerdere zenuwen in je lichaam, wat kan leiden tot gevoelens van gevoelloosheid of tintelingen, vergelijkbaar met CTS.
• Andere pols-, hand- of onderarmproblemen: Denk hierbij aan aandoeningen zoals de ziekte van De Quervain, een roeierspols, CMC I artrose, triggerthumb, tennisarm, golfarm of een ganglion van de pols.

(Zelf)behandeling en herstel

• Conservatieve Aanpak: Voor sommige patiënten is een niet-operatieve behandeling effectief. Dit omvat rust, verminderde belasting van hand en pols, en het vermijden van pijnlijke activiteiten. Ongeveer 25% van de patiënten ervaart binnen een jaar spontane verbetering, terwijl de symptomen bij 50% gelijk blijven en bij 25% verergeren. In geval van zwangerschapsgerelateerd CTS herstelt ongeveer de helft binnen een jaar na de bevalling. Kortdurende symptomen en jongere leeftijd zijn voordelige factoren.
• Pijnmanagement en corticosteroïdinjecties: Voor CTS-symptomen is pijnmanagement van belang. Start met pijnstillers en raadpleeg je huisarts voor medicatie. Corticosteroïdinjecties kunnen als tijdelijke verlichting en aanvullende behandeling worden overwogen na overleg met een arts.
• Spalkbehandeling: Een polsbrace of polsspalk kan helpen bij dagelijkse activiteiten en de nachtrust verbeteren door de pols in een neutrale positie te houden. Een ergotherapeut of handfysiotherapeut kan specifieke oefeningen adviseren om de hand- en polsfunctie te behouden.
• Tractiebehandeling: Tractiebehandeling is een techniek die door sommige fysiotherapeuten wordt gebruikt om de ruimte in de carpale tunnel te vergroten, waardoor de druk op de nervus medianus kan verminderen. Deze behandeling kan verlichting bieden van de symptomen van het carpale tunnelsyndroom. Het is aan te raden om met je fysiotherapeut te overleggen over de beschikbaarheid en geschiktheid van deze behandelmethode voor jouw specifieke situatie.
• Medical tape: Tape kan effectief zijn voor pijnverlichting en ondersteuning bij het carpale tunnelsyndroom. Je kunt een afspraak maken bij een fysiotherapeut om de tape professioneel te laten aanbrengen, of je kunt leren om het zelf te doen door onze instructievideo onderaan deze pagina te bekijken. Als je merkt dat de tape onvoldoende steun biedt, kun je overwegen over te stappen op een stevigere polsbrace, zoals eerder besproken.
• Chirurgie: Bij onvoldoende resultaat van conservatieve behandelingen of bij progressief krachtverlies kan chirurgie overwogen worden voor het carpaal tunnelsyndroom (CTS). Deze ingreep vergroot de ruimte in de carpale tunnel en kan gevolgd worden door revalidatie om de handfunctie te herstellen. Overleg met een arts is essentieel om de juiste beslissing te nemen.
• (Hand)fysiotherapie en oefeningen: Zowel bij een conservatieve aanpak als na een operatie voor het carpale tunnelsyndroom, is fysiotherapie en het uitvoeren van specifieke oefeningen van belang. Het is belangrijk om belastende bewegingen tijdelijk te vermijden en op het juiste moment te starten met polsversterkende en stabiliserende oefeningen. Deze oefeningen kun je het beste doen onder begeleiding van een fysiotherapeut die gespecialiseerd is in handtherapie. Begin met ons trainingsprogramma op maat of zoek een gekwalificeerde zorgprofessional in jouw omgeving via onze BehandelaarWijzer, om de behandeling op een veilige en effectieve manier te starten.
• Optimaliseer je thuisworkout: Voor effectieve trainingen adviseren we:
  • Crosstrainer
  • Roeiapparaat
  • Hand- en polstrainer set
  • Pols trainer
  • Oefenmat
  • Oefenbal 
  • Weerstandsbanden
  • Halterbank
  • Verstelbare dumbbellset
• Gezonde leefstijl: Om je leefstijl te verbeteren en het herstel van CTS te ondersteunen, is het van belang gezond te eten. Kies voor een dieet dat rijk is aan ontstekingsremmende voedingsmiddelen zoals vette vis (bijvoorbeeld zalm) en groene bladgroenten. Deze voedingsmiddelen kunnen helpen bij het verminderen van ontstekingen. Daarnaast is regelmatige lichaamsbeweging, voldoende rust voor stressvermindering, het handhaven van een goed slaappatroon en streven naar een gezond gewicht van groot belang voor zowel het herstel als de algehele gezondheid. Meer hierover lees je [hier] of bekijk de beschikbare e-learning.
• Ergotherapie: Voor de behandeling van het carpale tunnelsyndroom (CTS) kan ergotherapie zinvol zijn. Een ergotherapeut is gespecialiseerd in het aanleren van aangepaste technieken voor dagelijkse activiteiten, die helpen de pols te ontlasten en het herstel te bevorderen. Dit is vooral belangrijk bij activiteiten die normaal gesproken de symptomen van CTS kunnen verergeren. Daarnaast kan de ergotherapeut, indien nodig, specifieke, op maat gemaakte hulpmiddelen voorschrijven. 
• Preventieve maatregelen: Na herstel van het carpale tunnelsyndroom (CTS) is het essentieel om preventieve stappen te nemen. Dit betekent het vermijden van overmatige polsbelasting en het regelmatig uitvoeren van polsoefeningen. Gebruik ook polsbanden, fitnesshandschoenen of compressiehandschoenen bij activiteiten zoals krachttraining om extra ondersteuning te bieden en blessures te verminderen.