Achillespees ruptuur, gescheurde achillespees, achilles tendon rupture, torn achilles tendon, achilles tendon tear

Samenvatting

• Klachtenbeschrijving: Een achillespeesruptuur is een aandoening waarbij de achillespees (gedeeltelijk) scheurt, wat de beweging van de voet bemoeilijkt.
• Ontstaanswijze: Risicofactoren zijn onder andere explosieve sportbewegingen, verslechterd peesweefsel, herhaalde klachten, medicijngebruik, onderliggende aandoeningen, overbelasting, en matige fysieke conditie.
• Symptomen: Pijn, stijfheid, zwelling, krachtverlies, mobiliteitsproblemen, en soms een knappend geluid bij het letsel.
• Diagnose: De diagnose is gebaseerd op symptomen, fysieke tests, en echografie om de locatie en ernst van de ruptuur te beoordelen.
• (Zelf)behandeling en herstel: De behandeling kan zowel chirurgisch als conservatief zijn, gevolgd door een gipsperiode, brace of tape, nachtspalk, revalidatie met specifieke oefeningen.

Beschrijving klachten

Een achillespeesruptuur is een aandoening waarbij de achillespees (gedeeltelijk) scheurt, zowel bij verzwakt (achillespees tendinopathie) als gezond peesweefsel. De achillespees verbindt de kuitspieren met de hiel en is verantwoordelijk voor het bewegen van de voorvoet, wat belangrijk is bij dagelijkse activiteiten, zoals lopen, hardlopen, traplopen, op de tenen staan en springen. Hoewel deze blessure vaker bij mannen voorkomt, treedt ze vooral op tijdens sporten met snelle, explosieve bewegingen, zoals sprinten of springen. De typische leeftijdsgroep voor deze aandoening ligt tussen 30 en 50 jaar, met een incidentie van ongeveer 33 gevallen per 100.000 inwoners. Het begrijpen van deze aandoening en de risicovolle activiteiten is van belang om preventieve maatregelen te kunnen nemen. Leer meer over achillespeesblessures en hoe je ze kunt voorkomen.

Gradaties van achillespeesrupturen

Achillespeesrupturen worden meestal ingedeeld in drie gradaties:

• Graad I (partiële scheur): Dit duidt op een gedeeltelijke scheur in de achillespees. Bij graad I zijn de symptomen doorgaans mild. Dit kan gepaard gaan met pijn, maar de pees is nog deels intact. Patiënten kunnen vaak nog lopen met enige moeilijkheid.
• Graad II (gedeeltelijke scheur): Hierbij is er sprake van een aanzienlijke scheur in de achillespees, wat leidt tot matige tot ernstige symptomen. Dit gaat vaak samen met merkbare pijn, zwelling en verminderde beweeglijkheid. Lopen wordt vaak bemoeilijkt.
• Graad III (volledige scheur): Dit is de meest ernstige vorm, waarbij de achillespees volledig gescheurd is. Patiënten ervaren ernstige pijn, zwelling en verlies van functionaliteit. Lopen is meestal niet mogelijk zonder speciale ondersteuning.

Ontstaanswijze

• Explosieve bewegingen in sport: Zoals sprinten, springen, versnellen en pivoteren.
• Verslechterd peesweefsel: Kan ook ontstaan bij mildere inspanning, vooral na eerdere achillespeesklachten.
• Herhaalde klachten: Verhoogd risico voor mensen met een geschiedenis van achillespeesproblemen.
• Medicijngebruik: Langdurig gebruik van ontstekingsremmers verzwakt het bindweefsel en verhoogt het risico.
• Onderliggende aandoeningen: Personen met systeemziekten zoals reumatoïde artriris of diabetes lopen meer kans.
• Overbelasting en vermoeidheid: Structurele overbelasting draagt bij aan letsel.
• Fysieke conditie: Slechte conditie, overgewicht en ontoereikende training vergroten het risico. Belangrijk om deze factoren te beheersen ter voorkoming van blessures.

Symptomen

• Pijn: Pijn in het gebied rond de achillespees.
• Stijfheid: Beperkte bewegingsvrijheid van de enkel en de kuit.
• Zwelling en ontsteking: Zwelling, warmte en roodheid rond de achillespees.
• Krachtverlies: Verminderde kracht in de kuitspier.
• Mobiliteitsproblemen: Moeite met volledig steunen op het aangedane been en lopen.
• Geluid bij letsel: In sommige gevallen kan er een knappend geluid worden waargenomen bij het letsel.

Diagnose

De diagnose van een achillespeesruptuur kan doorgaans vrijwel zeker gesteld worden op basis van klachten en symptomen, soms aangevuld met de Thomson-test, een knijptest in de kuit, waarbij de voet hoort te bewegen wanneer er in de kuit wordt geknepen. Als de voet niet reageert, kan dit wijzen op een achillespeesruptuur. Ook kunnen andere belangrijke factoren zoals onderliggende voetproblemen (zoals platvoeten of holvoeten) en het onvermogen om te lopen een rol spelen in de differentiële diagnose en behandeling. Echografie kan vervolgens helpen om de locatie en ernst van de ruptuur nauwkeurig te beoordelen, wat van essentieel belang is voor het bepalen van de juiste behandeling.

Diagnose en behandeling van retrocalcaneaire bursitis

Retrocalcaneaire bursitis duidt op een ontsteking van de slijmbeurs tussen het hielbeen (calcaneus) en de achillespees. Dit komt vaak voor als gevolg van een haglundse exostose (overmatige botgroei die tegen de achillespees drukt) of structurele overbelasting in dit gebied. Typische kenmerken zijn pijn aan de achterzijde van het hielbeen, lokale drukpijn, ongemak bij het strekken van de enkel en pijn bij op de tenen staan. Een echografie kan helpen om de aanwezigheid van een slijmbeursontsteking vast te stellen. De behandeling omvat doorgaans relatieve rust, geleidelijke herintroductie van belasting met specifieke oefeningen, en in sommige gevallen ontstekingsremmende medicijnen of injecties. Indien nodig kan een podotherapeut een zooltje aanmeten voor verdere ondersteuning.

(Zelf)behandeling en herstel

• Behandelopties en herstel: De behandeling van een achillespeesruptuur kan zowel chirurgisch als conservatief zijn, afhankelijk van de ernst van de ruptuur. Bij een volledige ruptuur is een operatie vaak nodig, terwijl bij een gedeeltelijke ruptuur de keuze afhangt van verschillende factoren. De totale hersteltijd varieert, maar algemeen gezien kan het 3-6 maanden duren om volledig te herstellen.
• Gipsperiode: Ongeacht de behandelingsmethode wordt de voet 6-8 weken in spitsstand in het gips gezet voor een goede genezing. Hulpmiddelen zoals elleboogkrukken, een rollator of wandelstok worden gebruikt om de pees niet te belasten, en regelmatig beenhoogte is belangrijk.
• Brace of tape na het gips: Na het verwijderen van het gips wordt een brace gedurende 4-6 weken aanbevolen. Er is ook de optie om te tapen.
• Nachtspalk: In sommige gevallen kan overleg met een specialist uitwijzen of het gebruik van een nachtspalk gunstig is. Dit kan helpen om de achillespees 's nachts in een licht gestrekte positie te houden, wat het herstel kan bevorderen.
• Hersteltraining: Het onderbeen en de enkel kunnen na de gipsimmobilisatie verzwakt en stijf zijn. Begin met oefeningen en, indien nodig, gewrichtsmobilisaties. Voer op termijn ook excentrische oefeningen voor de kuitspieren uit. Deze oefeningen kunnen helpen bij het versterken van de pees en het bevorderen van het herstel. Bezoek een fysiotherapeut of start met een trainingsschema op maat. Wil je een behandeling op locatie? Vind de ideale expert met onze BehandelaarWijzer.
• Optimaliseer je thuisworkout: Voor het beste resultaat tijdens je training thuis raden we de volgende oefenmaterialen aan: 
  • Hometrainer
  • Stepbox
  • Halterset met gewichten
  • Bosu bal of balans bord
• Elektrostimulatietraining: Het gebruik van een elektronische spierstimulator (EMS) kan een waardevolle aanvulling zijn op je herstelplan, doordat het de bloedcirculatie en het herstel kan bevorderen. Het is raadzaam om met een specialist te overleggen om te bepalen of EMS geschikt is voor jouw situatie.
• Ondersteundende hulpmiddelen tijdens revalidatie: Hulpmiddelen zoals een foam roller, massagekussen en massage gun kunnen tijdens het revalidatieproces helpen bij het verlichten van spierspanning naast de reguliere oefeningen. Het is echter belangrijk om dit pas te overwegen na overleg met een medische professional.
• Steunzolen en schoenaanpassingen: Bij een achillespeesruptuur, als gevolg van voetstandafwijkingen, is het raadzaam een podotherapeut te raadplegen. Overweeg specifieke steunzolen, schoenaanpassingen, of dempende  (sport)schoenen voor de juiste ondersteuning tijdens het herstelproces.
• (Sport)compressiekousen: Overweeg deze kousen als je intensievere activiteiten wilt hervatten. Ze verbeteren de bloedsomloop en bieden extra steun aan de achillespees tijdens herstel.
• Gezonde leefstijl: Bij overgewicht of ongezonde gewoonten is het belangrijk te streven naar een gezond gewicht, wat de belasting en slijtage van gewrichten vermindert. Wil je meer weten over een gezonde leefstijl, zoals het belang van slaap, voeding, beweging, voldoende vochtinname en mindset? Klik dan [hier] of bekijk de aanbevolen e-learning.
• Optimale preventie: Draag ondersteunend schoeisel en doe regelmatig rek- en strekoefeningen. Gebruik preventief tape of een brace bij intensieve activiteiten zoals wedstrijden. Warm altijd goed op en raadpleeg bij aanhoudende klachten een specialist.