Frozen shoulder, capsulitis adhaesiva, adhesieve capsulitis, frozen shoulder, adhesive capsulitis, capsulitis adhaesiva

Samenvatting

• Klachtenbeschrijving: Frozen shoulder is een schouderaandoening die geleidelijk leidt tot ernstige schouderpijn en beperkingen in beweging. Het wordt veroorzaakt door ontsteking van het gewrichtskapsel in de schouder, waardoor het gewricht stijver wordt.
• Ontstaanswijze: Kan optreden zonder duidelijke reden, of secundair zijn aan factoren zoals immobilisatie, overbelasting, letsel, of medische aandoeningen. Het kan ook ontstaan na trauma, chirurgie, of als gevolg van specifieke medische problemen.
• Symptomen: Scherpe schouderpijn, uitstralende pijn naar de bovenarm, bewegingsbeperking, pijn bij beweging, en nachtelijke pijn. Deze aandoening ontwikkelt zich langzaam en kan maanden tot jaren aanhouden.
• Diagnose: Wordt vastgesteld op basis van klachten, symptomen, en lichamelijk onderzoek. Typische kenmerken zijn beperkingen in de bewegingsrichtingen van de schouder.
• Zelfbehandeling en herstel: Conservatieve benaderingen, fysiotherapie, pijnbestrijding, en indien nodig, chirurgie. Actieve betrokkenheid van de patiënt is belangrijk voor een succesvol herstel.

Beschrijving van de aandoening

Frozen shoulder, ook wel bekend als 'bevroren schouder', is een schouderaandoening die meestal vanzelf geneest. Het begint met pijn in de schouder die uitstraalt naar de bovenarm. Naarmate de tijd verstrijkt, wordt het moeilijk om de schouder te bewegen, zowel op eigen kracht als met hulp van buitenaf. De oorzaak is een ontsteking in het gewrichtskapsel van de schouder, specifiek in het 'synoviale membraan', een soort beschermende laag in het gewricht. Deze ontsteking leidt tot een toename van bindweefsel, wat resulteert in een verstijving van het gewricht, bekend als 'contractuur'. Een typisch kenmerk van een frozen shoulder is dat de schouder in alle richtingen minder beweeglijk wordt, vooral merkbaar bij het draaien van de arm naar buiten. Het treft vaak mensen tussen 40 en 60 jaar, meer vrouwen dan mannen, en komt meestal voor in de schouder die men het minst gebruikt. Opmerkelijk is dat ongeveer 17% van de mensen die eenmaal een frozen shoulder hebben gehad, binnen 5 jaar dezelfde aandoening in de andere schouder krijgen. Hoewel het zeldzaam is, kan de aandoening soms in beide schouders tegelijk voorkomen, wat bij ongeveer 14% van de gevallen gebeurt.

Uitleg afbeelding: Clavicle = sleutelbeen, scapula = schouderblad, coracoid proces = haakvormige structuur van het schouderblad, acromion = schoudertop (onderdeel van het schouderblad), acromioclaviculair ligament = bandstructuur tussen schoudertop en sleutelbeen, shoulder capsule = gewrichtskapsel van de schouder, biceps muscle = de biceps (tweekoppige armbuiger), humerus = opperarmbeen.

Beloop en fasen van frozen shoulder

Een frozen shoulder duurt meestal 1 tot 3 jaar, soms zelfs langer. Het verloop is langzaam en verloopt in drie fasen:

1. De freezing fase: duurt enkele weken tot gemiddeld 9 maanden. In deze fase is er veel ontsteking, wat zorgt voor ernstige pijn en toenemende stijfheid.

2. De frozen fase: duurt 4 tot gemiddeld 9 maanden. Dit is de stijfheidsfase, waarin ontstekingen verminderen, maar de stijfheid blijft en de pijn afneemt.

3. De thawing fase: duurt 4 tot gemiddeld 12 maanden. Hier is er weinig ontsteking, de stijfheid neemt af en de pijn verdwijnt geleidelijk.

Het verloop van de aandoening wordt gekenmerkt door een geleidelijke toename en afname van pijn en stijfheid. Het kan slaap en dagelijkse activiteiten beïnvloeden.

Ontstaanswijze

• Primaire frozen shoulder: Klachten ontstaan meestal spontaan zonder duidelijke aanleiding.
• Secundaire frozen shoulder: Kan optreden door langdurige immobilisatie, overbelasting of specifieke oorzaken.
• Intrinsieke oorzaken: Trauma, tendinitis, tendinitis calcarea, rotatorcuff-rupturen, postoperatieve situaties of langdurige immobilisatie.
• Extrinsieke oorzaken: Mammatumoren, longtoptumoren, CVA, humerus fracturen.
• Systemische oorzaken: Diabetes mellitus, cardiopulmonale aandoeningen (hart en longen), epilepsie, de ziekte van Dupuytren, de ziekte van Parkinson, hyper- of hypothyreoïdie.

Symptomen

• Schouderpijn: Ervaar scherpe pijn aan de buitenzijde van de schouder.
• Uitstralende pijn: De pijn kan zich uitstrekken naar de bovenarm, en soms zelfs tot in de hand.
• Bewegingsbeperking: Ontwikkel aanzienlijke bewegingsbeperking, vooral bij het naar buiten draaien en opzij heffen van de arm.
• Pijn bij beweging: Pijnklachten treden op bij snelle en onverwachte bewegingen.
• Pijn 's nachts: De pijn kan 's nachts verergeren, wat leidt tot slaapproblemen.
• Geleidelijk ontstaan: Symptomen ontwikkelen zich vaak geleidelijk zonder duidelijke aanleiding.
• Langdurig beloop: Frozen shoulder kan maanden tot jaren aanhouden, met een langzaam progressief beloop.

Diagnose

Een frozen shoulder wordt vastgesteld op basis van symptomen en bewegingsonderzoek. Typische kenmerken zijn beperkingen in de bewegingsrichtingen van de schouder, zoals exorotatie (naar buiten draaien van de bovenarm) die meer dan 50% beperkt is in vergelijking met de niet-aangedane zijde, en minimaal 25% beperking in minstens 2 andere bewegingsrichtingen. Het is ook belangrijk om te benoemen wat niet bij dit klachtenbeeld hoort, zoals ernstige exorotatiebeperking met een hard eindgevoel (mogelijk schouder artrose of een schouder luxatie naar achteren) of pijnlijke abductie (opzij heffen van de arm) zonder beperkte exorotatie (mogelijk acute slijmbeursontsteking). Omdat de symptomen kunnen overlappen met schouder slijmbeursontsteking, bieden we een zelftest aan:

Doe hier de zelftest 'slijmbeursontsteking schouder'

Rotator cuff interval

Het rotator cuff interval is een specifiek gebied in de schouder waar verschillende pezen van de rotatorcuff spieren samenkomen. Dit gebied heeft invloed op hoe je schouder beweegt, vooral bij het draaien van je arm naar binnen en naar buiten. Soms kan een botachtige structuur aan de voorkant van je schouder, genaamd het processus coracoideus, de beweging van je schouder belemmeren. Gelukkig is er een uitsparing in dit gebied waardoor je schouder toch normaal kan bewegen. Recent onderzoek suggereert dat veranderingen in dit rotator cuff interval mogelijk verband houden met symptomen van een frozen shoulder, zoals pijn en beperkte beweging bij het naar buiten draaien van je arm. Als dit het geval is, kan een chirurgische ingreep helpen om meer ruimte te creëren in dit gebied en je bewegingsvrijheid te verbeteren. Je specialist zal je hierover adviseren als dat nodig is.

(Zelf)behandeling en herstel

• Pijnbestrijding: In de acute fase met ernstige pijn kan overwogen worden om een injectie met ontstekingsremmers in het gewrichtskapsel te krijgen of pijnstillers voorgeschreven te krijgen.
• Conservatief beleid: Bij een frozen shoulder is een conservatieve aanpak zonder operatie vaak de eerste keuze, omdat de aandoening meestal vanzelf overgaat. Het is echter essentieel om actief aan je herstel te werken, bij voorkeur met begeleiding van een fysiotherapeut. Vind een gespecialiseerde zorgprofessional via onze behandelaarwijzer.
  • Fasen en aanpassingen: De behandeling wordt aangepast aan de fase van de aandoening en de mate van reactiviteit. In de beginfase en bij hogere reactiviteit moet voorzichtig worden belast, terwijl bij stijfheid en lage reactiviteit intensievere mobilisatie en training mogelijk zijn.
  • Therapie: Therapie omvat advies, voorlichting, manuele behandelingen (van de wervelkolom, ribben, schouder en schouderblad) en specifieke oefeningen om de mobiliteit te verbeteren. Tape kan soms ook ondersteunen. Begin met bewegingen binnen je pijngrens, zoals slinger- en zwaaioefeningen en onbelast oefenen met een schouder katrol. In latere stadia, wanneer stijfheid meer op de voorgrond staat, richt de behandeling zich op schoudermobilisatie en worden de oefeningen aangepast en opgebouwd. Als je voorkeur uitgaat naar zelfstandig oefenen, maak dan gebruik van ons specifiek oefenschema frozen shoulder, gevolgd door een trainingsschema op maat.
• Optimaliseer je thuisworkout: Voor effectieve thuisworkouts bevelen we aan:
  • Crosstrainer
  • Roeiapparaat
  • Oefenmat
  • Oefenbal 
  • Weerstandsbanden
  • Halterbank
  • Verstelbare dumbbellset
• Operatie Overwegen: Bij aanhoudende ernstige pijn en bewegingsbeperkingen in de schouder kan een operatie overwogen worden. Tijdens deze ingreep wordt het verschrompelde kapsel onder narcose bewogen om de mobiliteit te herstellen. Revalidatietherapie, begeleid door een fysiotherapeut, is van belang na de operatie, mogelijk aangevuld met tijdelijk sling-gebruik voor extra ondersteuning, dat geleidelijk wordt afgebouwd.
• Gezonde leefstijl: Focus op een ontstekingsremmend dieet met groenten, fruit, volle granen en gezonde vetten, terwijl je geraffineerde suikers en verzadigde vetten vermijdt. Combineer dit met regelmatige beweging, goede rust en regelmatige ontspanning, een gezond slaappatroon en het behoud van een gezond gewicht voor optimaal herstel. Meer informatie hierover vind je [hier] of in onze e-learning.