Ziekte van De Quervain, morbus De Quervain, tendovaginitis styloideus radii, radial styloid tendovaginitis De Quervain, tendovaginitis stenosans, De Quervain's disease, De Quervain's syndrome, radial styloid tenosynovitis, De Quervain's tenosynovitis, stenosing tenosynovitis

Samenvatting

• Klachtenbeschrijving: De ziekte van De Quervain is een peesirritatie bij de duim, gekenmerkt door pijn, beperkte functie en zwelling aan de duimzijde van de pols.
• Ontstaanswijze: Vaak veroorzaakt door overbelasting zoals tuinieren, breien, of bepaalde sporten, anatomische afwijkingen, chronische aandoeningen zoals artrose, reumatoïde artritis, diabetes, zwangerschap, en zeldzaam door acuut trauma.
• Symptomen: Pijn bij duimbeweging, zwelling, haperende pezen met crepitaties, doof gevoel in duim en wijsvinger, beperkte bewegingsvrijheid, en soms roodheid en warmte.
• Diagnose: Gesteld op basis van symptomen en fysieke tests, soms met echografie voor bevestiging.
• (Zelf)behandeling en herstel: Omvat het vermijden van overbelastende activiteiten, gebruik van polsspalken bij aanhoudende pijn, corticosteroïden injecties, eventueel chirurgie bij langdurige klachten, gevolgd door revalidatie. Leefstijl- en ergonomische aanpassingen kunnen het herstel ondersteunen.

Beschrijving van de aandoening

De ziekte van De Quervain is een aandoening waarbij de pezen van twee spieren – de abductor pollicis longus, die de duim zijwaarts beweegt, en de extensor pollicis brevis, die helpt bij het strekken van de duim – geïrriteerd of ontstoken raken. Kenmerkend zijn pijn aan de duimzijde van de pols, beperkte duimfunctie - vooral bij grijpen en bewegen naar de pinkzijde van de pols - en zwelling aan de handrug bij de duimbasis. De oorzaak is vaak een relatieve vernauwing van het kanaal waar de pezen doorheen lopen, wat leidt tot irritatie. Deze aandoening wordt meestal gezien bij vrouwen van middelbare leeftijd (35-55 jaar) en komt vaker voor bij personen met herhalende hand- en polsbewegingen, zoals bij jonge moeders die baby's dragen en borst- of flesvoeding geven met een gebogen pols. De ziekte van De Quervain komt voor bij ongeveer 5 op de 1000 mannen en 13 op de 1000 vrouwen.

Ontstaanswijze

• Overbelasting: De pijnklachten ontstaan vaak door overbelasting bij activiteiten zoals tuinieren, langdurig breien, of sporten zoals volleybal en racketsporten.
• Specifieke groepen: De aandoening komt vaker voor bij jonge moeders door het krampachtig vasthouden van hun baby, evenals bij mensen met beroepen of hobby's die repetitieve handbewegingen vereisen.
• Anatomische afwijkingen: In sommige gevallen zijn de klachten gerelateerd aan anatomische afwijkingen zoals extra weefsel in de pols of een afwijkende botstructuur.
• Chronische aandoeningen: Er is een verhoogd voorkomen van deze klachten bij personen met chronische degeneratieve aandoeningen, zoals artrose van het CMC I gewricht.
• Andere risicofactoren: Mensen met reumatoïde artritis, diabetes melitus, of vrouwen tijdens de zwangerschap hebben een hoger risico op het ontwikkelen van deze aandoening.
• Genetische aanleg: Er kan een genetische predispositie zijn voor de ontwikkeling van deze aandoening, hoewel dit minder vaak voorkomt.
• Acuut trauma: In zeldzame gevallen kan een acuut trauma aan de pols of hand leiden tot de ontwikkeling van de klachten.

Ontstaansmechanisme

Het ontstaansmechanisme van de ziekte van De Quervain houdt verband met de anatomische structuur in het eerste compartiment van de pols. Dit compartiment bevat de abductor pollicis longus- en de extensor pollicis brevis pezen, omgeven door een synoviale schede, die het scheidt van de andere vijf dorsale (aan de achterzijde van de hand) polscompartimenten. Deze pezen passeren door een circa 2 cm lange vezeltunnel over de radiale styloïde (een botvormig uitsteeksel van het spaakbeen) en onder de dwarsvezels van het extensor retinaculum (een band van verdikte spiervliezen). Door deze passage lopen de pezen hogere risico's op afknelling, vooral na een acuut trauma of door repetitieve bewegingen.

Symptomen

• Pijn bij beweging: Voornamelijk pijn bij het buigen en strekken van de duim, verergerd tijdens activiteiten zoals grijpen en wringen.
• Locatie van de pijn: De pijn concentreert zich aan de duimzijde van de onderarm.
• Zwelling: Zichtbare of voelbare zwelling ter hoogte van de peesschede.
• Haperende pezen: De pezen van de duim kunnen haperen, vaak gepaard gaand met een knappend geluid of gevoel (crepitaties).
• Doof gevoel: Mogelijkheid van een doof gevoel over de strekzijde van de duim en wijsvinger door irritatie van de zenuw in het aangedane gebied.
• Beperkte bewegingsvrijheid: Verminderde mobiliteit in de duim, wat het uitvoeren van fijne motorische taken bemoeilijkt.
• Roodheid en warmte: In sommige gevallen kan er roodheid en een gevoel van warmte zijn rondom het aangedane gebied.

Diagnose

De diagnose van de ziekte van De Quervain wordt voornamelijk gesteld op basis van klachten en symptomen. Een huisarts of fysiotherapeut kan verschillende tests uitvoeren om het klachtenbeeld te bevestigen. Dit omvat het inspecteren van de pols op roodheid, zwelling, of crepitaties, het controleren op drukpijn aan de duimzijde van de pols, en het uitvoeren van de Finkelstein-test om specifieke pijn te provoceren. De therapeut kan ook passieve bewegingen van de hand uitvoeren voor verdere evaluatie. Aanvullend kan echografie ingezet worden om een peesschedeontsteking en/of de aanwezigheid van zwelling te beoordelen.

Symptoomoverlap bij polsaandoeningen: diagnostische uitdagingen

Bij differentiële diagnostiek voor de ziekte van De Quervain moeten vergelijkbare aandoeningen die dezelfde regio betreffen, zoals een roeierspols, carpaal tunnel syndroom, CMC I artrose, triggerthumb, of ganglion van de pols in overweging worden genomen. Deze aandoeningen vertonen vaak overlappende symptomen rondom het polsgebied, wat de diagnose kan bemoeilijken. Zorgvuldige beoordeling en vergelijking van de specifieke kenmerken van elk van deze aandoeningen zijn essentieel om de juiste diagnose te stellen. Het is belangrijk om de symptomen nauwkeurig te analyseren en eventueel aanvullende tests te doen om te bepalen om welke specifieke klachten het gaat.

(Zelf)behandeling en herstel

• Beleid: Voor de beste aanpak bij de niet-operatieve behandeling van De Quervain, wordt aanbevolen om eerst rust te nemen en activiteiten die pijn veroorzaken te vermijden, vervolgens de belasting op de hand en pols te verminderen, en tenslotte te starten met handfysiotherapie en specifieke oefeningen. Deze benadering blijkt effectief voor ongeveer 50-75% van de patiënten, hoewel bij sommigen de symptomen gelijk kunnen blijven of verergeren. Voor directe pijnverlichting zijn pijnstillers zoals paracetamol of ibuprofen geschikt. Bij hevige pijn is het raadzaam om contact op te nemen met je huisarts voor een sterkere pijnmedicatie.
• Pijnverlichting met tijdelijke polsbrace of tape: Voor effectieve pijnverlichting bij De Quervain kan het gebruik van een tijdelijke brace of tape nuttig zijn. Start met het dragen van een brace of het toepassen van tape bij aanhoudende pijn en verminder dit geleidelijk. In het beginstadium van de klachten is het raadzaam om de brace of spalk ook 's nachts te dragen om te voorkomen dat de handen in onnatuurlijke posities buigen tijdens de slaap. Een handfysiotherapeut kan adviseren over een op maat gemaakte polsspalk of professioneel aangebrachte tape. Voor zelfzorgopties zijn er braces beschikbaar om te kopen, en een instructievideo voor het aanbrengen van tape is te vinden aan het einde van onderaan deze pagina.
• Corticosteroïden injectie: Voor snelle verlichting bij De Quervain-tenosynovitis door peesontsteking kan een corticosteroïden injectie uitgevoerd door een gekwalificeerde professional, een effectieve optie zijn. Het is cruciaal om met uw zorgverlener de mogelijke bijwerkingen te bespreken en nauwkeurig de aanbevolen nazorg te volgen, om zo de maximale effectiviteit van deze behandeling te waarborgen.
• Chirurgische overweging bij langdurige klachten: Als conservatieve behandelingen specifiek voor De Quervain niet het gewenste resultaat opleveren, kan een operatie noodzakelijk zijn. Het is essentieel om een ervaren chirurg te kiezen en uitgebreid te bespreken wat je kunt verwachten tijdens de herstelperiode en welke mogelijke complicaties zich kunnen voordoen. 
• (Hand)fysiotherapie en oefeningen: Zowel bij een conservatieve aanpak als na een operatie voor De Quervain, is fysiotherapie en het uitvoeren van specifieke oefeningen van belang. Het is cruciaal om belastende bewegingen tijdelijk te vermijden en op het juiste moment te starten met pols- en duimversterkende en stabiliserende oefeningen. Deze oefeningen kun je het beste doen onder begeleiding van een fysiotherapeut die gespecialiseerd is in handtherapie, of begin zelfstandig met ons trainingsprogramma op maat of zoek een gekwalificeerde zorgprofessional in jouw omgeving via onze BehandelaarWijzer, om de behandeling op een veilige en effectieve manier te starten.
• Optimaliseer je thuisworkout: Voor effectieve trainingen adviseren we:
  • Crosstrainer
  • Roeiapparaat
  • Hand- en polstrainer set
  • Pols trainer
  • Oefenmat
  • Oefenbal 
  • Weerstandsbanden
  • Halterbank
  • Verstelbare dumbbellset
• Ergotherapie: Ergotherapie kan een aanvulling zijn in het beheer van De Quervain. Ergotherapeuten helpen patiënten onder andere door het aanbevelen van tijdelijke hulpmiddelen om pijn te verminderen. Overleg met je arts voor een verwijzing naar een ergotherapeut om je herstel te optimaliseren.
• Leefstijlveranderingen: Verbeteren van leefstijl, zoals werk-, slaap- en sportgewoonten, is belangrijk. Streef naar een gezond gewicht, eet gezond en beweeg voldoende. Stress kan spierspanning veroorzaken en het herstel belemmeren. Overweeg bij stress, stressverlagende technieken zoals yoga, meditatie of ademhalingsoefeningen. Dit vermindert het risico op diverse gezondheidsproblemen en bevordert de algehele gezondheid. Meer hierover lees je [hier] of bekijk de beschikbare e-learning.
• Preventie: Om polsklachten te voorkomen en verlichten, is het belangrijk om overbelasting te vermijden. Dit houdt in dat je activiteiten dient te mijden die de pols belasten, zoals bepaalde sporten of huishoudelijke taken. Gebruik ook polsbanden, fitnesshandschoenen of compressiehandschoenen bij activiteiten zoals krachttraining om extra ondersteuning te bieden en blessures te verminderen.