Polsinstabiliteit, carpale instabiliteit, midcarpale instabiliteit,DISI deformiteit (dorsal intercalated segment instability), VISI deformiteit (volair intercalated segment instability), carpal instability dissociative (CID)

Samenvatting

• Klachtenbeschrijving: Polsinstabiliteit ontstaat wanneer de kleine botjes, banden en pezen in de pols niet goed samenwerken, wat essentieel is voor handbeweging. Deze instabiliteit, vaak veroorzaakt door gescheurde banden of gebroken botjes, leidt tot verschillende soorten problemen in de pols.
• Ontstaanswijze: Valpartijen, bindweefselaandoeningen, overbelasting, gebruik van krukken, reumatoïde artritis, scaphoid fracturen, sportactiviteiten en leeftijdsgerelateerde degeneratie.
• Symptomen: Pijn, zwelling, instabiliteitsgevoel, krachtsverlies, geluiden in de pols, drukpijn en artrose, vaak verergerend bij belasting.
• Diagnose: Wordt gesteld op basis van klachten, lichamelijk onderzoek en soms met een MRI-scan. Een kijkoperatie kan nodig zijn bij vermoeden van kraakbeenschade.
• (Zelf)behandeling en herstel: Behandelopties voor polsinstabiliteit omvatten (hand)fysiotherapie, manuele therapie, zelfzorg zoals tape en spalken, en soms operaties. Gerichte oefeningen en ergonomische aanpassingen zijn belangrijk, net als een nauwgezet revalidatieproces na een operatie.

Beschrijving van de aandoening

De pols, of carpus, is een complex gewricht dat bestaat uit acht handwortelbeentjes, 26 ligamenten, en 23 pezen. Deze samenstelling zorgt voor stabiliteit en mobiliteit, essentieel voor de beweging van de pols. Door de complexiteit en de noodzaak van nauwe samenwerking tussen de verschillende componenten van de pols, kan er regelmatig verstoring optreden. Dit leidt tot verminderde polsfunctie, ook bekend als carpale disfunctie of polsinstabiliteit. Veelvoorkomende vormen van polsinstabiliteit:

• Carpale Instabiliteit Dissociative (CID):
  • CID vindt meestal plaats tussen twee botstukken in dezelfde carpale rij.
  • Vaak het gevolg van een ruptuur of verrekking van een intrinsiek ligament, voornamelijk in de proximale carpale rij.
  • Vaak veroorzaakt door schade aan de scapholunate ligamenten, leidend tot afwijkende beweging tussen het os lunatum en het os scaphoideum.
  • Kan resulteren in dorsale (DISI) of volaire (VISI) instabiliteit.
• DISI Deformiteit (Dorsal Intercalated Segment Instability):
  • Een veelvoorkomende vorm van polsinstabiliteit, veroorzaakt door een scheur in het scapholunaire ligament (SL-ligament).
  • Leidt vaak tot chronische instabiliteitsklachten, mede doordat de diagnose in de acute fase vaak wordt gemist.
• VISI Deformiteit (Volar Intercalated Segment Instability):
  • Veroorzaakt door een ruptuur van het lunotriquetral ligament aan de handpalmzijde.
  • Leidt tot instabiliteitsklachten van de pols.
• Midcarpale Instabiliteit (MCI):
  • Komt vaker voor bij mensen met gegeneraliseerde hypermobiliteit.
  • De klachten ontstaan vaak niet door een specifiek ligamentair letsel, maar door een combinatie van verhoogde laxiteit en slechte proprioceptieve controle.
• Adaptieve Carpale Instabiliteit:
  • Gedefinieerd als een verstoorde positie van de carpale botstukken door een verkeerd genezen botbreuk van het os radius.
  • Deze vorm van instabiliteit is secundair aan de verstoorde positie, en wordt niet beschouwd als echte midcarpale instabiliteit.
• Disposities en Trauma: Disposities in de pols-handregio worden medisch en manueel-therapeutisch beschreven. Deze worden voornamelijk veroorzaakt door trauma en gaan vaak gepaard met mogelijke instabiliteit.

Ontstaanswijze

• Val op uitgestrekte hand: Een val op een uitgestrekte hand is een veelvoorkomende oorzaak die directe impact op de pols veroorzaakt, wat kan leiden tot instabiliteit.
• Bindweefselaandoeningen en hypermobiliteit: Aandoeningen die leiden tot laxiditeit van gewrichten, zoals aangeboren hypermobiliteit, kunnen bijdragen aan polsinstabiliteit.
• Overbelasting door werkzaamheden: Zware of repetitieve werkzaamheden kunnen overbelasting van de polsen veroorzaken, wat instabiliteit kan inluiden.
• Gebruik van krukken: Langdurig gebruik van krukken kan leiden tot overbelasting en daarmee tot instabiliteit van de polsen.
• Risico door reumatoïde artritis: Onderliggende aandoeningen zoals reumatoïde artritis verhogen het risico op polsinstabiliteit.
• Geschiedenis van scaphoid fractuur: Een voorgeschiedenis van scaphoid fractuur (breuk van het scaphoid) verhoogt eveneens het risico op instabiliteit in de pols.
• Sportgerelateerde activiteiten: Intensieve sporten die de pols belasten, zoals tennis of gymnastiek, kunnen ook leiden tot polsinstabiliteit.
• Leeftijdsgerelateerde degeneratie: Met de leeftijd kunnen gewrichten slijten, wat een factor kan zijn in het ontwikkelen van polsinstabiliteit.
• Traumatische gebeurtenissen: Ongevallen of verwondingen die niet direct met een val samenhangen, zoals een directe slag of stoot tegen de pols, kunnen ook bijdragen aan de ontwikkeling van instabiliteit.

​Symptomen

• Pijn rondom de pols: Pijn kan optreden tijdens of na het gebruik van de pols en is een primaire indicator van mogelijke instabiliteit.
• Zwelling: Zwelling rondom de pols wijst vaak op ontsteking of trauma.
• Instabiliteitsgevoel: Een gevoel van instabiliteit of 'losheid' in het polsgewricht.
• Krachtsverlies: Vermindering van kracht in de pols, wat dagelijkse activiteiten kan beïnvloeden.
• Geluiden in de pols: Een 'klik' of 'knoep' in de pols kan duiden op bewegende botstukken of beschadigde ligamenten.
• Pijn bij specifieke bewegingen: Pijn bij het strekken van de pols (DISI) en bij het buigen van de pols (VISI).
• Drukpijn: Pijn bij druk op specifieke gewrichten; bij DISI op het scapholunaire gewricht en bij VISI op het gewricht tussen het os triquetrum en os lunatum.
• Artrose en bewegingsbeperking: Langdurige instabiliteit kan leiden tot slijtage (artrose) en beperking in de bewegingsvrijheid van de pols.
• Verandering in bewegingsbereik: Verminderd of veranderd bewegingsbereik in de pols, wat een teken kan zijn van onderliggende structurele schade.
• Verergering van symptomen bij belasting: Symptomen die verergeren bij specifieke activiteiten of belasting van de pols.

Diagnose

De diagnose van polsinstabiliteit wordt meestal gesteld op basis van klachten en symptomen, aangevuld met een lichamelijk onderzoek. Een belangrijke test hierbij is de Watson test (de scaphoid shift test), die de integriteit van het SL-ligament beoordeelt, specifiek voor het detecteren van DISI. Indien nodig wordt de diagnose bevestigd met beeldvormende diagnostiek, zoals een MRI-scan. In gevallen waar kraakbeenschade wordt vermoed, kan een artroscopie (kijkoperatie) worden overwogen. Het is belangrijk om deze opties te bespreken met je huisarts.

Onderscheid in polsaandoeningen: Differentiaal diagnostiek

De diagnose van polsinstabiliteit kan complex zijn vanwege de overlappende ontstaanswijzen en symptomen met andere polsaandoeningen, zoals TFCC letsel en de ziekte van Kienböck. Het is belangrijk om de klachten zorgvuldig te analyseren om ze correct van elkaar te onderscheiden. Indien je twijfelt, aanvullend advies wenst, of professionele hulp nodig hebt, wordt aangeraden contact op te nemen met een specialist. Een nauwkeurige beoordeling is essentieel voor een accurate diagnose en effectieve behandeling.

(Zelf)behandeling en herstel

• Gepersonaliseerd behandelplan: Afhankelijk van de ernst van het letsel, wordt een individueel behandelplan opgesteld, variërend van conservatieve zelfzorg tot mogelijke chirurgische ingrepen. Als pijn op de voorgrond staat, gebruik dan pijnstillers of overleg met je huisarts voor pijnmedicatie. Vermijd activiteiten die pijn of ongemak verergeren en neem regelmatig pauzes bij repetitieve taken.
• Conservatieve behandeling bij milde instabiliteit: Bij milde klachten van polsinstabiliteit kan een conservatieve aanpak effectief zijn. Deze methode omvat zelfzorgstrategieën zoals het gebruik van tape of braces om extra ondersteuning aan de pols te bieden. Voor praktische begeleiding bij het zelf aanleggen van tape, kun je onderaan deze pagina een instructievideo vinden. Deze video biedt stap-voor-stap instructies om je te helpen de tape correct en effectief aan te brengen.
• Inzet van manuele therapie: Bij complicaties zoals disposities van middenhandsbeentjes of bewegingsfunctiestoornissen kan een bezoek aan een manueel therapeut nuttig zijn.
• Bewegingsbeperking en specifieke oefeningen: Het tijdelijk vermijden van belastende bewegingen is essentieel. Start met polsversterkende en stabiliserende oefeningen, bij voorkeur onder begeleiding van een fysiotherapeut gespecialiseerd in handtherapie. Begin zelfstandig met ons trainingsprogramma op maat of vind een geschikte zorgprofessional op locatie bij jou in de buurt met onze BehandelaarWijzer.
• Optimaliseer je thuisworkout: Voor effectieve trainingen adviseren we:
  • Crosstrainer
  • Roeiapparaat
  • Hand- en polstrainer set
  • Pols trainer
  • Oefenmat
  • Oefenbal 
  • Weerstandsbanden
  • Halterbank
  • Verstelbare dumbbellset
• Chirurgische opties bij ernstige klachten: Wanneer er sprake is van ernstige klachten aan de pols, vooral na een ongeval of trauma, kan een operatie nodig zijn. Een bekende operatie in dit geval is de 'Brunelli plastiek'. Deze ingreep helpt bij het herstellen van de stabiliteit en functie van de pols. Na de operatie is een zorgvuldig revalidatieproces essentieel. Dit begint met het tijdelijk vastzetten van de pols in gips om het te laten rusten en genezen. Daarna volgt een periode van geleidelijke revalidatieoefeningen om de kracht en beweeglijkheid van de pols stap voor stap te herstellen.
• Revalidatie na operatie: Na de operatie is het gebruikelijk om de pols voor 4 tot 6 weken beperkt te houden in beweging, vaak met behulp van een spalk en/of mitella. Vervolgens wordt een revalidatieprogramma opgestart, dat specifiek is aangepast om de mobiliteit, stabiliteit en kracht van de pols te verbeteren. Het is aan te raden om samen met een therapeut een op maat gemaakt revalidatieschema op te stellen. Je kunt ook zelfstandig beginnen met ons aangepast trainingsprogramma of een geschikte zorgprofessional in jouw omgeving zoeken via onze BehandelaarWijzer.
• Gezonde leefstijl: Verbeter je leefstijl door gezond te eten, voldoende te bewegen, voldoende rust te nemen om te ontstressen een goed slaappatroon te onderhouden en een gezond gewicht na te streven. Dit bevordert niet alleen het herstel maar ook de algehele gezondheid. Meer hierover lees je [hier] of bekijk de beschikbare e-learning.
• Ergotherapie: Een ergotherapeut kan helpen bij het aanleren van aangepaste technieken voor dagelijkse activiteiten om de pols te ontlasten en herstel te bevorderen. Bovendien kan de ergotherapeut, indien nodig, speciaal aangepaste hulpmiddelen op maat voorschrijven om de pols te ondersteunen en pijn te verminderen, wat het herstelproces bij polsinstabiliteit aanzienlijk kan verbeteren.
• Preventieve maatregelen:  Na herstel is het belangrijk om voortdurend aandacht te besteden aan preventieve maatregelen. Dit omvat het vermijden van overbelasting en het regelmatig uitvoeren van polsoefeningen om toekomstige problemen te voorkomen. Bovendien is het aan te raden om fitnesshandschoenen of polsbanden te gebruiken tijdens krachttraining of gewichtheffen, om extra steun te bieden en het risico op blessures te verminderen.