Polsartrose, hand- en duimartrose, slijtage van de pols, slijtage van de duim, slijtage van de hand en vingergewrichten, CMC I artrose, PIP en DIP artrose, wrist osteoarthritis, hand and thumb osteoarthritis, wrist wear, thumb wear, hand and finger joint wear, CMC I osteoarthritis, PIP and DIP osteoarthritis

Samenvatting

• Klachtenbeschrijving: Artrose in de pols, hand en duim is een aandoening die leidt tot gewrichtspijn, stijfheid en beperkingen in deze delen van de hand. Het veroorzaakt ongemak en beïnvloedt de normale handfunctie.
• Ontstaanswijze: Factoren zoals handtrauma's, instabiliteit, overbelasting, genetische aanleg, leeftijd en geslacht dragen bij aan het ontstaan van artrose.
• Symptomen: Pijn, stijfheid, startpijn, pijn bij draaibewegingen, krachtverlies en vergroeiingen.
• Diagnose: Wordt gesteld op basis van klachten, symptomen en beeldvormingstechnieken zoals röntgenfoto's of MRI-scans.
• (Zelf)behandeling en herstel: Behandelingsopties omvatten conservatieve maatregelen, medicatie en injecties, spalken of braces, fysiotherapie, soms operatie en leefstijlverbetering.

Beschrijving van de aandoening

Artrose, ook bekend als osteoartritis, is een veelvoorkomende aandoening die gewrichtspijn, stijfheid en functiebeperking veroorzaakt. Deze aandoening kan verschillende delen van de hand beïnvloeden, waaronder:

• Pols (Carpus): Bij polsartrose treedt er slijtage op tussen de acht carpale botjes van de pols. Dit betreft meestal het radiocarpale gewricht, dat is het gewricht tussen het spaakbeen (radius) en de eerste rij van de handwortelbeentjes. Het is het meest beweeglijke gewricht van de pols en daarom gevoeliger voor slijtage.
• Duimbasis (CMC I): CMC I artrose manifesteert zich in het gewricht van de duim dat dicht bij de pols ligt. Het kraakbeen in dit zadelgewricht, gelegen tussen het os trapezium (een handwortelbeentje) en het os metacarpale I (eerste middenhandsbeentje), gaat in dikte en kwaliteit achteruit bij artrose.
• Proximale Vingergewrichten (PIP): Deze gewrichten, dichter bij de pols gelegen, kunnen ook worden aangetast. Artrose in de PIP-gewrichten leidt tot onregelmatigheden in de beweging door de verslechtering van het kraakbeen. Dit kan resulteren in benige verdikkingen, bekend als noduli van Bouchard.
• Distale Vingergewrichten (DIP): Vergelijkbaar met PIP-gewrichten, kunnen DIP-gewrichten (nabij de nagels) ook worden beïnvloed. De slijtage van kraakbeen kan leiden tot de vorming van benige uitsteeksels, de zogenaamde noduli van Heberden.

Artrose in de pols is zeldzaam, maar kan soms voorkomen aan de radiale zijde van de pols (carporadiale gewricht). Artrose heeft een aanzienlijke impact op het dagelijks functioneren en de zelfredzaamheid, vooral bij ouderen. Opvallend is dat hoewel de meeste mensen ouder dan 55 jaar radiologische tekenen van artrose kunnen hebben, slechts ongeveer 20% daadwerkelijk symptomen ervaart. De aandoening komt vaker voor bij vrouwen dan bij mannen en neemt toe met de leeftijd.

Ontstaanswijze

• Eerder trauma van de hand, duim, vingers en/of pols: Letsel in deze gebieden kan de ontwikkeling van artrose bevorderen.
• Instabiliteit van de hand, duim, vingers en/of pols: Dit kan een risicofactor zijn voor het ontstaan van artrose.
• Langdurige overbelasting: Veelvuldig gebruik van de handen, duim en vingers, vaak gerelateerd aan specifieke beroepen of activiteiten zoals schoonmaken, loodgieterij, veelvuldig wringen en bergbeklimmen, kan bijdragen aan het ontstaan van artrose.
• Primaire artrose zonder aanwijsbare oorzaak: Soms ontstaat artrose zonder duidelijk aanwijsbare reden.
• Systemische aandoeningen: zoals reumatoïde artritis, vergoot het risico op ontwikkelen van artrose.
• Andere risicofactoren: Leeftijd, genetische aanleg en overgewicht zijn ook belangrijke factoren die kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van artrose.
• Geslacht: Vrouwen hebben een hoger risico, vooral na de menopauze.
• Hormonale factoren: Hormonale veranderingen, vooral bij vrouwen, kunnen een rol spelen in het ontstaan.
• Voedingsgewoonten en levensstijl: Ongezonde eetgewoonten en een sedentaire levensstijl kunnen ook bijdragen aan het ontwikkelen van artrose.

Symptomen

• Pijn in de pols, duim of vingers: Dit is vaak het eerste en meest opvallende symptoom. De pijn kan variëren van mild tot ernstig en is meestal gelokaliseerd in de gebieden waar de artrose zich bevindt.
• Stijfheid en beperkte beweging: Mensen met artrose merken vaak dat ze hun pols, duim of vingers niet zo goed kunnen bewegen als voorheen. Deze stijfheid kan de bewegingsvrijheid beperken.
• Startpijn en ochtendstijfheid: Veel mensen met artrose ervaren een verhoogde stijfheid en pijn in de ochtend of na een periode van inactiviteit. Deze symptomen duren gewoonlijk minder dan een half uur.
• Pijn bij draaibewegingen: Activiteiten die draaien van de pols of vingers vereisen, zoals het uitwringen van een doek, kunnen bijzonder pijnlijk zijn. Dit kan ook het vasthouden van voorwerpen beïnvloeden.
• Krachtverlies: Een afname van kracht in de handen is een veelvoorkomend probleem, wat het vasthouden en manipuleren van objecten moeilijker maakt.
• Problemen met dagelijkse taken: Door de combinatie van pijn, stijfheid en krachtverlies kunnen alledaagse taken zoals het openen van potten of knijpen moeilijker worden.
• Vergroeiingen of verdikking: In de latere stadia van artrose kunnen er zichtbare veranderingen optreden in de duim, vingers of pols, zoals verdikking, vergroeiingen of scheefstand.
• Andere mogelijke symptomen: Deze kunnen zwellingen in de gewrichten en gevoeligheid rondom de aangedane gewrichten omvatten.

Klachtenbeloop

Bij handartrose ervaren veel patiënten binnen twee jaar een toename van pijn, maar het verloop van de aandoening is niet altijd hetzelfde voor iedereen. De kracht in de hand kan afnemen en soms zijn er perioden waarin de pijn en stijfheid erger worden, vaak met zwelling en een warm gevoel in de gewrichten. Artrose in de duimbasis (CMC I) kan ernstiger zijn en meer problemen geven dan artrose in andere vingergewrichten, soms door eerdere blessures of instabiliteit in het gewricht. Omdat de klachten en het verloop van artrose verschillen per persoon, is een behandeling op maat belangrijk om de pijn te verminderen en het dagelijks leven te verbeteren.

Diagnose

De diagnose van handartrose wordt doorgaans gesteld op basis van klachten en symptomen, met behulp van een korte anamnese en fysiek onderzoek. Tijdens het onderzoek beoordeelt de arts de mobiliteit van de pols, hand- en vingergewrichten en controleert de knijpkracht, die vaak verminderd is bij artrose. De diagnose kan verder bevestigd worden door beeldvormende technieken zoals een Röntgenfoto of een MRI-scan, die details laten zien zoals de mate van slijtage aan het kraakbeen, veranderingen in botstructuur en de aanwezigheid van ontstekingen in de gewrichten. Deze combinatie van klinisch onderzoek en beeldvorming helpt bij het nauwkeurig diagnosticeren en plannen van een effectieve behandeling.

Overlap symptomen en vergelijkbare aandoeningen

Pols, hand en duimartrose vertonen veel gelijkenissen met andere aandoeningen zoals de ziekte van De Quervain, roeierspols, carpaal tunnel syndroom, triggerthumb, of een ganglion van de pols. Deze aandoeningen bevinden zich allemaal in hetzelfde gebied rondom de pols en hand, wat soms voor verwarring kan zorgen bij het stellen van de juiste diagnose. Het is daarom essentieel om de klachten en symptomen nauwkeurig te beoordelen en te vergelijken, om zo onderscheid te kunnen maken tussen deze verschillende aandoeningen. Een zorgvuldige beoordeling draagt bij aan een nauwkeurige diagnose en effectieve behandeling.

(Zelf)behandeling en herstel

• Conservatief Beleid: Het verminderen van de belasting van pijnlijke gewrichten en het nemen van relatieve rust is cruciaal. Aanpassingen in dagelijkse activiteiten om overbelasting te voorkomen zijn een belangrijk onderdeel van zelfzorg en het beheer van artrose.
• Medicatie: Om tijdelijke verlichting te bieden bij pijn en stijfheid, worden vaak ontstekingsremmende medicijnen voorgeschreven, zowel in tabletvorm als injecties. Bij aanzienlijke pijn kan het gebruik van pijnstillers of het bespreken van opties voor pijnmedicatie met een huisarts noodzakelijk zijn.
• Hyaluronzuurinjecties: Deze injecties kunnen effectieve pijnverlichting bieden door het gewricht te smeren en de schokabsorptie te verbeteren. Deze behandeling, meestal uitgevoerd door een arts of specialist, kan tot zes maanden verlichting bieden.
• Brace: Een brace of afneembare spalk kan worden overwogen om de pols, duim- of vingergewrichten te ontlasten en pijn te verminderen. Deze spalk biedt ondersteuning en stabiliteit aan het aangedane gewricht, waardoor de druk op het kraakbeen wordt verminderd. Het is raadzaam om een spalk op maat te laten maken door een handtherapeut, omdat een goed passende spalk het meest effectief is.
• Polsbrace
• Duimbrace
• Vingerbrace
• (Hand)fysiotherapie en oefeningen: Een (hand)fysiotherapeut kan specifieke oefeningen aanbevelen om de gewrichten te verbeteren en de omliggende spieren te versterken, wat de stabiliteit vergroot en pijn kan verminderen. Soms wordt aangepaste tape of een spalk op maat gemaakt als onderdeel van de behandeling. Een handfysiotherapeut of manueel therapeut kan ook behandelen voor het verbeteren van stijfheid, stabiliteit, kracht en mobiliteit in de aangetaste en soms indien zinvol ook de omliggende gewrichten. Overweeg contact op te nemen met een therapeut voor begeleiding of maak gebruik van ons op maat gemaakte trainingsschema. Vind een gespecialiseerde zorgprofessional via onze BehandelaarWijzer.
• Optimaliseer je thuisworkout: Voor effectieve thuisworkouts bevelen we aan:
• Crosstrainer
• Roeiapparaat
• Hand- en polstrainer set
• Pols trainer
• Oefenmat
• Oefenbal 
• Weerstandsbanden
• Halterbank
• Verstelbare dumbbellset
• Operatie in ernstige gevallen: In ernstige gevallen van duimartrose, kan duimgewrichtvastzetting nodig zijn, terwijl andere gewrichten procedures als weefselverwijdering of stabilisatie ondergaan. Soms kan een pols- of duimprothese worden geplaatst om beweging te behouden en pijn te verminderen, hoewel de resultaten in de praktijk variëren. Het is raadzaam om een orthopedisch chirurg te raadplegen om de juiste behandelingsoptie te bepalen.
• Leefstijlverbetering: Een gezonde levensstijl vermindert het risico op verschillende gezondheidsproblemen en draagt bij aan een betere balans tussen activiteit, herstel en algehele welzijn. Verdere informatie over gezond leven vind je [hier] of begin met de e-learning hieronder.
• Preventieve maatregelen: Het is belangrijk om preventieve maatregelen te nemen. Dit omvat het vermijden van overmatige belasting van de gewrichten en regelmatige oefeningen om de mobiliteit en kracht te behouden. Overweeg ook het gebruik van polsbanden, fitnesshandschoenen of compressiehandschoenen bij activiteiten die extra ondersteuning vereisen, om het risico op blessures te verminderen. Deze maatregelen zijn essentieel om de gezondheid van de polsen, handen en duimen te behouden.