Hartgerelateerde klachten, angina pectoris, acuut myocardinfarct, acuut coronair syndroom, heart-related complaints, angina pectoris, acute myocardial infarction, acute coronary syndrome

Samenvatting

• Klachtenbeschrijving: Een hartaanval veroorzaakt onvoldoende zuurstoftoevoer naar de hartspier, leidend tot littekenweefsel. Andere aandoeningen omvatten hartritmestoornissen, klep- en spierproblemen, en aorta-gerelateerde problemen.
• Ontstaanswijze: Risicofactoren zijn een ongezonde leefstijl, hoge bloeddruk, hoog cholesterol, overgewicht, diabetes, stress, leeftijd, voeding, inactiviteit, roken, alcohol, slaapstoornissen, mentale gezondheid en familiegeschiedenis.
• Symptomen: Variëren en omvatten druk op de borst, uitstralende pijn in de arm, kortademigheid, vermoeidheid, hartritmestoornissen, duizeligheid, flauwvallen, zwelling in benen en voeten, huidveranderingen. 
• Diagnose: Begint met klachtenbeoordeling en kan ECG en inspanningstesten omvatten. Tijdige medische hulp is cruciaal.
• (Zelf)behandeling en herstel: Omvat onmiddellijke actie bij ernstige symptomen, huisartsraadpleging bij inspanningsklachten, medicatie, follow-up, en chirurgie. Stoppen met roken en leefstijlaanpassingen zijn belangrijk.

Beschrijving van de aandoening

Een hartaanval of hartinfarct treedt op wanneer de kransslagader die het hart van bloed voorziet, wordt geblokkeerd, wat leidt tot onvoldoende zuurstoftoevoer naar de hartspier en littekenweefselvorming. Dit kan leiden tot hartfalen, dat wordt onderverdeeld in systolisch (onvoldoende samentrekking van het hart) en diastolisch (onvoldoende ontspanning van de hartspier) hartfalen. Andere hartaandoeningen omvatten hartritmestoornissen, problemen met hartkleppen, hartspierziekten en hypertrofie als gevolg van hoge bloeddruk. Het hart, ter grootte van een vuist, klopt ongeveer 100.000 keer per dag en pompt bloed door het lichaam. Problemen met het hart kunnen ernstige klachten veroorzaken, en de normale hartslag varieert tussen 60 en 80 slagen per minuut, waarbij de maximale hartslag kan worden berekend als 220 minus de leeftijd. In 2021 kwamen er ongeveer 34.800 mensen in ons land in het ziekenhuis terecht met een hartinfarct. Elke dag komen ongeveer 95 mensen met een hartinfarct in het ziekenhuis terecht.

Overzicht van veelvoorkomende hartgerelateerde aandoeningen

• Boezemfibrilleren: Leidt tot onregelmatige, snelle hartslagen met symptomen als hartkloppingen en duizeligheid. Diagnose via ECG (hartactiviteit), holtermonitor (langdurige bewaking) en bloedonderzoek. Behandelt met medicatie, cardioversie (ritmecorrectie), ablatie (weefselverwijdering) en mogelijk een pacemaker. Snelle medische zorg is cruciaal bij ernstige symptomen.
• Endocarditis: Een infectie van de binnenbekleding van het hart, vaak veroorzaakt door bacteriën uit de bloedbaan die zich hechten aan beschadigde hartdelen.
• Pericarditis: Ontsteking van het pericard (dunne membraan rond het hart), veroorzaakt vaak acute borstpijn en is meestal het gevolg van virale infecties.
• Aangeboren hartafwijkingen: Deze structurele afwijkingen van het hart zijn aanwezig bij de geboorte en variëren van eenvoudige defecten zonder symptomen tot complexe, levensbedreigende afwijkingen.
• Hartklepaandoeningen: Hierbij werken een of meer van de vier hartkleppen niet goed, wat kan leiden tot lekkage (regurgitatie) of vernauwing (stenose), wat de normale bloedstroom verstoort.
• Diepveneuze trombose en longembolie: Bloedstolsels in diepe aderen die naar de longen kunnen reizen, wat een potentieel levensbedreigende situatie veroorzaakt.
• Cardiomyopathie: Een verzamelnaam voor ziekten van de hartspier met verschillende oorzaken en behandelingen.
• Aorta-gerelateerde problemen: Problemen met de aorta, zoals aortadissectie (scheuren) en aneurysma (uitstulping), kunnen levensbedreigend zijn.

Preventie blijft cruciaal bij hartgerelateerde aandoeningen. Regelmatige medische controles, bewustzijn van symptomen en een gezonde leefstijl zijn belangrijk om het risico op hartziekten te verminderen.

Ontstaanswijze

• Ongezonde leefstijl: Slechte gewoonten zoals ongezonde voeding, roken, overmatig alcoholgebruik, en gebrek aan lichaamsbeweging.
• Hoge bloeddruk: Aanhoudend hoge bloeddruk kan schade toebrengen aan bloedvaten en het hart.
• Hoog cholesterol: Overmatig cholesterol in het bloed kan plaquevorming in de slagaders veroorzaken.
• Overgewicht: Extra gewicht legt druk op het hart en verhoogt het risico op hartaandoeningen.
• Diabetes (type 2): Diabetes kan bloedvaten beschadigen en het cholesterolgehalte verstoren.
• Stress: Langdurige stress belast het hart en vergroot het risico op hartproblemen.
• Geslacht en leeftijd: Mannen en ouderen lopen meer risico.
• Ongezonde voeding: Diëten rijk aan vetten, transvetten, zout en suiker dragen bij.
• Lichamelijke inactiviteit: Gebrek aan beweging verhoogt het risico.
• Roken: Tabaksgebruik is een belangrijke risicofactor.
• Alcoholgebruik: Overmatig drankgebruik kan het hart beschadigen.
• Slaapapneu: Deze slaapstoornis verhoogt het risico.
• Slaaptekort: Onvoldoende slaap vergroot het risico.
• Mentale gezondheid: Depressie en angst dragen bij aan het risico.
• Verhoogde triglyceriden: Hoge niveaus van vetten (triglyceriden) vergroten het risico.
• Familiegeschiedenis: Erfelijke aanleg voor hart- en vaatziekten kan het risico vergroten.

Symptomen

Symptomen van hartgerelateerde aandoeningen variëren, hieronder enkele veelvoorkomende tekenen die al dan niet samen voorkomen:

• Drukkend gevoel en soms aanhoudende pijn op de borst.
• Pijn die uitstraalt naar arm, schouder, nek, maagstreek of kaken, vooral bij inspanning.
• Kortademigheid en vermoeidheid, vooral bij inspanning.
• Hoge hartslag in rust, hartritmestoornissen en hartkloppingen.
• Duizeligheid en een onrustig gevoel.
• Verlies van bewustzijn of flauwvallen.
• Overmatig zweten en misselijkheid.
• Soms zwelling van ledematen en verandering in huidskleur.
• Zwakte, vermoeidheid en verlies van eetlust.
• Aanhoudende hoest.
• Onverklaarbare gewichtstoename en gezwollen buik.
• Verwardheid en geheugenproblemen.

Deze symptomen kunnen wijzen op verschillende hartproblemen en moeten serieus worden genomen. Raadpleeg onmiddellijk een arts als je dergelijke symptomen ervaart.

​Diagnose

De diagnose van hartgerelateerde aandoeningen begint meestal met het beoordelen van klachten en symptomen. In geval van ernstige vermoedens zal de huisarts onmiddellijk actie ondernemen, zoals het inschakelen van een ambulance of doorverwijzen naar spoedeisende hulp of een cardioloog. Bij minder ernstige klachten kan aanvullend onderzoek nodig zijn, zoals een ECG om de elektrische signalen van het hart te registreren. Soms is een inspanningstest nodig, en voor hartritmestoornissen kunnen langdurige monitoringapparaten zoals een eventrecorder of holteronderzoek worden ingezet. De keuze voor diagnostische stappen wordt bepaald door de arts, afhankelijk van de situatie. Het tijdig zoeken van medische hulp bij vermoedelijke hartproblemen is van groot belang.

(Zelf)behandeling en herstel

• Onmiddellijke actie bij ernstige klachten: Bel direct 112 als de symptomen langer dan 5 minuten aanhouden, zelfs in rust (zie symptomen).
• Raadpleeg je huisarts bij klachten bij inspanning: Als klachten optreden tijdens lichamelijke activiteit, neem dan contact op met je huisarts. De vervolgstappen variëren afhankelijk van de aard van de klachten en kunnen onder meer een doorverwijzing naar een cardioloog, aanvullend onderzoek (zie diagnose), medicatie, of een operatie omvatten. Je huisarts of specialist zal dit indien nodig verder toelichten.
• Medicatie onder toezicht: Als je weet dat je last hebt van hartgerelateerde klachten, bespreek dan met je arts of specialist hoe je voorgeschreven medicijnen, zoals bloedverdunners, nauwkeurig kunt innemen. Bij vragen over je medicatie, neem contact op met je arts.
• Regelmatige Follow-up: Plan regelmatige follow-upafspraken met je arts om je voortgang te bespreken, eventuele zorgen te uiten en veranderingen in je gezondheid aan te pakken. Dit zorgt voor een effectieve monitoring en behandeling van hartgerelateerde aandoeningen.
• Actief blijven met gerichte oefeningen: Het is aan te raden om regelmatig te bewegen en specifieke oefeningen te doen voor preventieve gezondheid. Ons algemene fitnessplan, ademhalings- en ontspanningsoefeningen voor ademhalingscontrole en rust, en ons trainingsschema op maat zijn beschikbaar. Voor behandelingen/trainingen op locatie, raadpleeg onze BehandelaarWijzer om een geschikte expert te vinden.
• Optimaliseer je thuisworkout: Voor het beste resultaat tijdens je training thuis raden we de volgende oefenmaterialen aan: 
  • Hometrainer
  • Loopband
  • Crosstrainer
  • Roeiapparaat
• Chirurgische opties: Bij hartgerelateerde klachten zijn er diverse ingrepen mogelijk, zoals dotterbehandelingen, stentplaatsingen, pacemakerimplantaties, bypassoperaties, klepvervangingen en harttransplantaties. De keuze voor een specifieke ingreep hangt af van de aard en oorzaak van de klachten, en wordt bepaald in overleg met medische professionals.
• Stoppen met roken: Roken verhoogt het risico op hartklachten. Voor herstel en preventie is stoppen van groot belang. Lees dit boek voor zelfhulp, of volg onze e-learning 'Stoppen met roken'.
• Steunkousen dragen: Bij hartklachten kan vocht zich ophopen in de benen en enkels, wat ongemak kan veroorzaken. Steunkousen dragen helpt dit vocht te verminderen door de bloedvaten te ondersteunen en de circulatie te verbeteren. Volg altijd het advies van een medisch professional voor optimaal gebruik en overweeg het gebruik van hulpmiddelen om de kousen gemakkelijk aan en uit te trekken.
• Optimaliseer je leefstijl voor een gezond hart: Behoud of bereik een gezond gewicht door een uitgebalanceerd dieet en regelmatige lichaamsbeweging. Kies voor een hartgezond dieet met veel groenten, fruit, volle granen, magere eiwitten en gezonde vetten, en beperk de inname van verzadigde vetten, transvetten en zout. Beheers stress met technieken zoals meditatie, yoga en ademhalingsoefeningen, zorg voor voldoende slaap (7-9 uur per nacht), beperk alcoholgebruik volgens richtlijnen, en werk aan een gezond lichaamsgewicht voor optimale hartgezondheid. Lees [hier] verder over dit onderwerp of maak gebruik van onze e-learning 'een gezonde leefstijl in 5 stappen'.