Vertebrobasilaire insufficiëntie (VBI), basilaire vaatinsufficiëntie, inadequate bloedtoevoer naar de vertebrobasilaire slagaders, vertebrobasilar insufficiency (VBI), basilar artery insufficiency, inadequate blood supply to the vertebrobasilar arteries

Samenvatting

• Klachtenbeschrijving: Verminderde bloedstroom in achterste hersendelen, beïnvloedt hersenstam, cerebellum (kleine hersenen) en occipitale cortex (verantwoordelijk voor zicht), vooral bij ouderen.
• Ontstaanswijze: Oorzaken zijn onder meer arteriële dissectie (scheur in de halsslagader), nektrauma, ontstekingsprocessen, cervicale kanaalstenose (vernauwing wervelkanaal), atherosclerose (slagaderverkalking), en hoge bloeddruk.
• Symptomen: Omvatten draaiduizeligheid, hoofdpijn, nekklachten, visuele en spraakstoornissen, coördinatieproblemen, misselijkheid en neurologische symptomen.
• Diagnose: Begint met het uitsluiten van ernstige aandoeningen, gevolgd door lichamelijk onderzoek en geschikte beeldvormingstechnieken.
• (Zelf)behandeling en herstel: Medisch overleg en passende medicatie, stoppen met roken, chirurgische opties bij ernstige gevallen, en leefstijlveranderingen voor preventie.

Beschrijving van de aandoening

Vertebrobasilaire insufficiëntie is een aandoening waarbij de bloedstroom in de achterste delen van de hersenen, bekend als het vertebrobasilaire stroomgebied, onvoldoende is. Dit gebied voorziet de hersenstam (belangrijk voor basislichaamsfuncties), het cerebellum (kleine hersenen, belangrijk voor coördinatie) en de occipitale cortex (deel van de hersenen verantwoordelijk voor visuele verwerking) van bloed. Problemen ontstaan meestal door vernauwing of blokkade van de a. vertebrobassilaris, een belangrijke slagader. De oorzaken zijn divers, zoals atherosclerose (aderverkalking). Ondanks deze problemen is er vaak geen direct levensgevaar door de cirkel van Willis, een netwerk van slagaders dat als back-up dient voor bloedtoevoer naar de hersenen. Het helpt ischemie (een verminderde bloedtoevoer) in de grote hersenen voorkomen. Deze aandoening komt vaker voor bij ouderen, vooral boven de 60 jaar.

Toelichting afbeelding: Superficial temporal artery = oppervlakkige temporale slagader, occipital artery = achterhoofd slagader, posterior auricular artery = slagader bij het oor, internal carotid artery = binnenste halsslagader, external carotid artery = buitenste halsslagader, vertebral artery = wervelslagader, transverse facial artery = transversale gezichtsslagader, angular artery = hoekige slagader, lateral nasal artery = buitenste neusslagader, maxillary artery = bovenkaak slagader, superior en inferior labial arteries = slagaders van het gehemelte, facial artery = gezichtsslagader, common carotid artery = gemeenschappelijke halsslagader, arch of aorta = aortaboog, aorta = slagader die uit het hart komt en die het zuurstofrijke bloed dat de linker kamer van het hart uitpompt opvangt.

Herkenning vertebrobasilaire insufficiëntie

Belangrijk om bij symptomen direct een huisarts te raadplegen wegens overlap met ernstige aandoeningen. Enkele hiervan zijn:

1. Beroerte: Acute, levensbedreigende onderbreking van bloedtoevoer naar de hersenen.
2. Cervicale arteriële dissectie (CAD): Zeldzame aandoening met nekslagaderscheur, leidt tot bloedstolsels en symptomen als duizeligheid en wazig zien, vergelijkbaar met vertebrobasilaire insufficiëntie. Noodzaakt nauwkeurige diagnose en behandeling.
3. Cervicale myelopathie: Aandoening veroorzaakt door druk op het ruggenmerg in de nek.
4. Hoog cervicale instabiliteit: Instabiliteit in de bovenste nekwervels.
5. Arteriitis temporalis: Ontsteking van bloedvaten bij de slapen, vaak bij ouderen.
6. Spondylolisthesis: Afglijding van een wervel ten opzichte van een onderliggende wervel.

Daarnaast kan benigne Paroxysmal Positional Vertigo (BPPV) – Veelvoorkomende aandoening die draaiduizeligheid veroorzaakt, kan symptomen tonen gelijkend op ernstigere aandoeningen, maar is over het algemeen minder ernstig en vormt geen grote gezondheidsbedreiging.

Ontstaanswijze

• Arteriële dissectie: Scheur in vaatwand die bloedstroom beperkt.
• Trauma: Letsel aan nek of hoofd beschadigt bloedvaten.
• Ontstekingsprocessen: Ontstekingen van een bloedvat kunnen leiden tot vernauwing.
• Nekbewegingen: Overstrekken en draaien, verergert bij nekartrose.
• Cervicale kanaalstenose: Vernauwing in cervicaal kanaal belemmert bloedstroom.
• Atherosclerose: Aderverskalking verslechtert vaatkwaliteit, veelal bij ouderen.
• Degeneratie/vernauwing: Slijtage en vernauwing in aderen verminderen bloedtoevoer.
• Halsslagader afwijkingen: Misvorming/vernauwing beperkt bloedstroom.
• Hoge bloeddruk: Vergroot risico op vertebrobasilaire insufficiëntie.

Symptomen

• Draaiduizeligheid en vertigo: Aanvallen van intense duizeligheid.
• Hoofdpijn: Vaak aanwezig bij patiënten.
• Nekklachten en paresthesieën: Beperkte nekbeweging, tintelingen en pijn in bovenarm.
• Visuele stoornissen: Inclusief dubbelzien, afhangend ooglid, corticale blindheid.
• Spraak- en slikproblemen: Dysartrie en dysfagie.
• Drop attacks: Plotseling flauwvallen.
• Coördinatie en bewustzijn: Problemen met ruimtelijke oriëntatie, evenwichtsstoornissen en korte momenten van verminderd bewustzijn.
• Misselijkheid en nystagmus: Onwillekeurige oogbewegingen, misselijkheid.
• Neurologische symptomen: Doofheid, overgevoeligheid voor licht, gehoorstoornissen.
• Cognitieve en emotionele problemen: Geheugenverlies, onhandigheid, paniek.
• Overige klachten: Spierzwakte, onvermogen om te zweten, sensaties rondom de mond, heesheid.

​Diagnose

Voor de diagnose van vertebrobasilaire insufficiëntie is het belangrijk eerst ernstige aandoeningen uit te sluiten via een huisarts. Screening VBI en lichamelijk onderzoek omvat het strekken en draaien van het hoofd (extensie-rotatie test), wat de bloeddoorstroming in de slagaders test en symptomen kan verergeren. Vaak worden aanvullende onderzoeken zoals MRI's of scans ingezet om botstructuren te beoordelen, aangevuld met echo's van de bloedstroom in de cerebrale arteriën, zoals Doppler-ultrageluid, dubbelzijdig scannen, transcraniale Doppler, en/of magnetische resonantie angiografie.

(Zelf)behandeling en herstel

• Medisch advies en bloeddrukmanagement: Begin met het uitsluiten van ernstige problemen door een huisarts te raadplegen. Overleg met je huisarts over medicatie om een hoge bloeddruk te verlagen, wat het risico op bloedvatproblemen en VBI vermindert. De huisarts kan doorverwijzen naar een specialist voor verdere evaluatie.
• Medicatie: Als je weet dat je last hebt van bloedvatproblemen, bespreek dan met je arts of specialist hoe je de voorgeschreven medicijnen, zoals bloedverdunners, nauwkeurig kunt innemen. Als je vragen hebt over je medicatie, neem dan contact op met je arts.
• Regelmatige follow-up: Plan regelmatige follow-upafspraken met je arts om je voortgang te bespreken, eventuele zorgen te uiten en eventuele veranderingen in je gezondheid aan te pakken.
• Voorzichtig na trauma: Wees alert op symptomen zoals duizeligheid of hoofdpijn na een val of ongeluk, dit kan duiden op cervicale arteriële dissectie. 
• Stoppen met roken: Roken verhoogt het risico op VBI, dus stoppen is cruciaal voor herstel en preventie. Overweeg professionele hulp of lees dit boek als het moeilijk is.
• Chirurgische opties: Bij ernstige vernauwingen die niet op standaardbehandelingen reageren, kan een operatie nodig zijn. Een veelgebruikte methode is de dotterbehandeling, waarbij een ballon de vernauwing opheft, vaak gecombineerd met het plaatsen van een stent om het bloedvat open te houden. Deze ingrepen verbeteren de bloedtoevoer naar de hersenen en verlichten symptomen van VBI. Chirurgie wordt echter als laatste optie overwogen vanwege de bijbehorende risico's.
• Leefstijl en preventie: Een gezonde leefstijl is cruciaal om het risico op VBI te verlagen. Dit omvat het behouden van een evenwichtig gewicht, zorgen voor voldoende slaap, volgen van een gezond dieet, en regelmatige, aangepaste lichaamsbeweging. Het is aan te raden om zelfstandig met ons persoonlijk afgestemd oefenschema te starten. Als je de voorkeur geeft aan een behandeling op locatie, gebruik dan onze BehandelaarWijzer om de juiste expert te vinden. Ook is het belangrijk om actief te werken aan een gezonde balans tussen activiteit en rust. Door preventieve maatregelen te nemen, kan men de algehele gezondheid bevorderen. Ontdek [hier] meer informatie en maak gebruik van onderstaande e-learning.