Osteoporose, botontkalking, osteoporosis, bone loss

Samenvatting

• Klachtenbeschrijving: Osteoporose, vaak bekend als botontkalking, is een aandoening die leidt tot een afname van botdichtheid. Dit veroorzaakt zwakkere botten en een hoger risico op breuken, vaak zonder opvallende symptomen in de vroege stadia. Deze ziekte resulteert in een veranderde botstructuur, waardoor de botten minder stevig worden en een sponsachtige textuur krijgen.
• Ontstaanswijze: Factoren die bijdragen aan osteoporose omvatten een tekort aan calcium, vitamine D en K, onvoldoende lichaamsbeweging, een hoge bloedsuikerspiegel, verzuring van het lichaam en magnesiumtekort. Risicofactoren zijn onder meer oudere leeftijd, een lage BMI, rookgewoonten, vitaminegebrek, overmatig alcoholgebruik, eerdere botbreuken en bepaald medicijngebruik.
• Symptomen: In het beginstadium vertoont osteoporose vaak geen duidelijke symptomen. Typische tekenen die later optreden zijn acute rugpijn door inzakkingsfracturen, verminderde mobiliteit, lengteverlies, veranderingen in houding en algemene zwakte.
• Diagnose: De diagnose van osteoporose volgt meestal na een onverwachte botbreuk en omvat een botdichtheidsmeting (DEXA-scan), röntgenfoto's en bloedtests om vitaminegehaltes te beoordelen.
• (Zelf)behandeling en herstel: De behandeling richt zich op een gezond dieet, regelmatige lichaamsbeweging, stoppen met roken, matiging in alcoholgebruik, supplementen en valpreventie. Het is cruciaal om risicofactoren te identificeren en een gezonde leefstijl te bevorderen. In sommige gevallen is gespecialiseerde medische behandeling vereist voor het voorkomen van verdere botbreuken.

Beschrijving van de aandoening

Osteoporose, ook wel botontkalking genoemd, is een aandoening waarbij botten zwakker en minder stevig worden door een afname van botmassa en dichtheid, waardoor het risico op botbreuken aanzienlijk toeneemt. Deze verandering in de botstructuur naar een 'sponsachtige' vorm ontwikkelt zich vaak geleidelijk zonder directe symptomen, wat mensen zich niet bewust maakt van de aandoening totdat er een breuk optreedt. Osteopenie, het voorstadium van osteoporose, wordt gekenmerkt door een lagere botmassa dan normaal, maar is minder ernstig. In Nederland zijn naar schatting ongeveer 800.000 mensen met osteoporose, waarvan de helft een lage botmassa heeft met een verhoogd risico op breuken, terwijl de andere helft al één of meer botbreuken heeft als gevolg van osteoporose.

Ontstaanswijze

• Calciumtekort: veroorzaakt door onvoldoende opname via voeding of inadequate verdeling in het lichaam.
• Gebrek aan vitamine D en K: Nodig voor calciumopname en botgroei, respectievelijk.
• Onvoldoende lichaamsbeweging: leidt tot snellere afname van botmassa.
• Hoge bloedsuikerspiegel: kan de botkwaliteit negatief beïnvloeden.
• Tekort aan mineralen: noodzakelijk voor het behoud van sterke botten.
• Verzuring van het lichaam: ongezonde leefstijl leidt tot onttrekking van mineralen uit botten en tanden.
• Gebrek aan magnesium: essentieel voor botmassa en -groei; tekort leidt tot zwakkere botten.

Risicofactoren voor osteoporose

• Ouder dan 60 jaar: natuurlijke afname van botdichtheid met het ouder worden.
• Laag lichaamsgewicht (BMI < 20): minder botmassa vanaf het begin.
• Weinig lichaamsbeweging: essentieel voor het behoud van botsterkte.
• Roken: heeft een negatieve invloed op de botgezondheid.
• Tekort aan vitamine D of K: cruciaal voor botonderhoud.
• Alcoholgebruik (meer dan 3 glazen per dag): kan de botdichtheid verminderen.
• Eerdere botbreuk korter dan één jaar geleden na 50e levensjaar: wijst op verminderde botsterkte.
• Medicijngebruik: zoals prednison, anti-epileptica, en anti-hormonale therapie, die de botdichtheid kunnen beïnvloeden.
• Geneesmiddelen die balans/evenwicht beïnvloeden: verhoogt het valrisico en dus de kans op botbreuken.

Symptomen

• Subtiele beginfase: Osteoporose ontwikkelt zich vaak onopgemerkt, zonder duidelijke symptomen in de beginfase.
• Botbreuken als eerste teken: De aandoening komt vaak aan het licht door een botbreuk, die zowel door licht trauma als spontaan kan optreden in gevorderde stadia.
• Inzakkingsfracturen van wervels: Deze veroorzaken acute rugpijn, die verergert bij liggen en druk op de getroffen wervel. Soms worden de klachten pas later opgemerkt.
• Chronische pijn en verminderde mobiliteit: Naast acute pijn kunnen inzakkingsfracturen leiden tot chronische rugpijn en beperkte bewegingsvrijheid.
• Lengteverlies en posturale veranderingen: Een inzakking kan leiden tot lengteverlies en een veranderde lichaamshouding.
• Verhoogd risico op meerdere fracturen: Eén ingezakte wervel verhoogt de kans op verdere inzakkingen, wat leidt tot meer pijn en potentieel ernstigere mobiliteitsproblemen.
• Osteoporotische fracturen op andere locaties: Hoewel wervelfracturen veel voorkomen, kunnen ook fracturen in de heup, pols, en andere botten optreden.
• Algemene zwakte en vermoeidheid: Door pijn en beperkte mobiliteit kunnen patiënten algemene zwakte en vermoeidheid ervaren.
• Permanente schade: Ingezakte wervels en andere osteoporotische fracturen zijn vaak onherstelbaar, wat blijvende gevolgen heeft voor de lichaamsfunctie en kwaliteit van leven.

Diagnose

De diagnose van osteoporose wordt vaak gesteld na een onverwachte botbreuk, waarna verder onderzoek wordt ingezet. Een belangrijk diagnosticum is de DEXA-scan van de heup en wervelkolom, die de botdichtheid meet. Een lagere botdichtheid verhoogt de kans op botbreuken. Röntgenfoto's kunnen worden gebruikt om inzakkingen van het bot te identificeren. Bloedonderzoek is ook gebruikelijk om de niveaus van vitamine D en K te controleren, die essentieel zijn voor botgezondheid. Daarnaast wordt vaak het valrisico in kaart gebracht, aangezien vallen een veelvoorkomende oorzaak van breuken is. Op basis van deze informatie kan een gerichte therapie worden ingezet om toekomstige breuken te voorkomen.

​Osteoporose en verwante aandoeningen: Een begrijpelijk overzicht

Osteoporose, een aandoening waarbij de botdichtheid afneemt, wordt vaak geassocieerd met verschillende andere medische aandoeningen. Deze comorbiditeiten kunnen zowel een directe als indirecte invloed hebben op de botgezondheid. De belangrijkste gerelateerde aandoeningen zijn:

• Reumatoïde artritis (RA): Een auto-immuunziekte die leidt tot gewrichtsontsteking en kan resulteren in verminderde botdichtheid.
• De ziekte van Bechterew: Een ontstekingsaandoening die vooral de wervelkolom aantast en de botstructuur kan beïnvloeden.
• Chronic Obstructive Pulmonary Disease (COPD): Een longaandoening die indirect invloed kan hebben op botgezondheid door beperkte mobiliteit en activiteit.
• Diabetes mellitus: Deze metabole stoornis kan de botstructuur en -sterkte beïnvloeden.
• Vervroegde overgang: Hormonale veranderingen tijdens de overgang kunnen leiden tot een snellere afname van de botdichtheid.
• Hyperthyreoïdie: Een te snel werkende schildklier, die kan leiden tot verhoogd botverlies.
• Ontstekingsziekten van de darmen, zoals de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa: Deze aandoeningen kunnen de opname van essentiële voedingsstoffen voor botgezondheid belemmeren.

(Zelf)behandeling en herstel

• Vroegtijdige risicoherkenning: Voor het effectief herkennen van vroegtijdige risico's, beginnen we met het identificeren van persoonlijke en externe risicofactoren. Dit wordt gevolgd door samenwerking met medische professionals voor een nauwkeurige beoordeling. Tot slot is het implementeren van een proactief actieplan essentieel om deze risico's effectief te beheren en toekomstige gezondheidsproblemen te voorkomen.
• Medicatiebeheer: Bespreek met je arts de mogelijkheid van osteoporose-specifieke medicijnen die kunnen helpen bij het versterken van de botten en het verminderen van het risico op fracturen.
• Sterke botten door leefstijl: Een gezonde leefstijl is essentieel voor sterke botten. Stressmanagement en voldoende rust zijn belangrijk, evenals een gebalanceerde verhouding tussen activiteit en rust. Voed je lichaam met calcium- en vitamine D-rijk voedsel, zoals zuivelproducten, groene bladgroenten, vette vis en verrijkte voedingsmiddelen. Overweeg advies van een diëtist voor een persoonlijk dieetplan. Stoppen met roken is belangrijk, aangezien roken schadelijk is voor je botten. Beperk je alcoholinname tot minder dan drie glazen per dag, omdat overmatig drinken de botdichtheid kan verminderen. Deze stappen kunnen je botgezondheid aanzienlijk verbeteren. Raadpleeg ons boek "Stoppen met roken" en "Stoppen met alcohol" voor hulp. Lees [hier] verder voor meer informatie over dit onderwerp, of start direct met onze e-learning.
• Valpreventie en mobiliteit voor ouderen met osteoporose: Als je op leeftijd bent en osteoporose hebt, is het van belang om proactief maatregelen te nemen om valincidenten te voorkomen en je mobiliteit te behouden. Het inschrijven voor een valpreventiecursus kan aanzienlijk helpen om je evenwicht en kracht te verbeteren, terwijl je ook technieken leert om vallen te minimaliseren. Daarnaast kan het gebruik van hulpmiddelen zoals anti-slip overschoenen, een wandelstok, rollator of (opvouwbare) scootmobiel zijn essentieel zijn om je mobiliteit te ondersteunen en het risico op vallen te verkleinen. Deze combinatie van educatie en praktische hulpmiddelen is een effectieve strategie voor het bevorderen van veiligheid en zelfstandigheid bij ouderen met osteoporose.
• Beweging voor sterke botten: Het regelmatig integreren van lichaamsbeweging in je dagelijkse routine is belangrijk voor het versterken van je botten en het verbeteren van je algehele gezondheid. Activiteiten zoals wandelen, traplopen en krachttraining zijn zeer effectief om botdichtheid te verhogen en een gezonde leefstijl te ondersteunen. Voor degenen die zelfstandig willen beginnen maar begeleiding nodig hebben bij het opstellen van een beweeg- of trainingsplan, bieden we een persoonlijk afgestemd oefenschema aan. Als je de voorkeur geeft aan een behandeling of oefentherapie op locatie, helpt onze BehandelaarWijzer je om de juiste expert te vinden voor jouw specifieke behoeften.
• Optimaliseer je thuisworkout: Voor het optimaliseren van je thuisworkout en om effectief en veilig te trainen, raden we de volgende essentiële oefenmaterialen aan:
  • Hometrainer
  • Loopband
  • Crosstrainer
  • Homegym
  • Oefenmat
  • Oefenbal
• Regelmatige medische controles: Onderga regelmatig botdichtheidstesten en andere relevante medische onderzoeken om de progressie van osteoporose te monitoren en tijdig aanpassingen in je behandelplan te maken.
• Top 6 supplementen voor osteoporose: Het kiezen van de juiste supplementen kan helpen bij het behouden van botdichtheid en het ondersteunen van de algehele botgezondheid. Hier is een samenvatting van de top 6 supplementen:
  • Calcium: Belangrijk voor de opbouw en het onderhoud van sterke botten.
  • Zonlicht en vitamine D: Vitamine D is cruciaal voor de opname van calcium. Breng tijd buitenshuis door voor natuurlijke vitamine D-productie en overweeg supplementen, vooral bij beperkte blootstelling aan zonlicht.
  • Vitamine K: Helpt bij het behoud van een normale botstructuur en bloedstolling.
  • Magnesium: Belangrijk voor de botstructuur en noodzakelijk voor de juiste werking van calcium in het lichaam.
  • Vitamine B6: Draagt bij aan een normaal metabolisme en vermindert vermoeidheid, ondersteunend voor de algehele gezondheid.
  • Sérélys OSTEO: Speciaal ontworpen voor vrouwen vanaf 40 jaar, met ingrediënten zoals Vitamine K2, D3, B6, E en specifieke pollenextracten om botstructuur, vitaliteit en weerstand tegen vermoeidheid te bevorderen.