Schouderinstabiliteit, (posttraumatische) glenohumerale instabiliteit, shoulder instability, (post-traumatic) glenohumeral instability

Samenvatting

• Klachtenbeschrijving: Schouderinstabiliteit ontstaat wanneer structuren zoals banden en spieren de schouderkop niet goed in de kom kunnen houden, vaak bij extreme bewegingen.
• Ontstaanswijze: Door trauma, herhaalde ontwrichtingen, subluxaties, sporten, bindweefselaandoeningen, genetische aanleg, slijtage door veroudering en overmatig gebruik.
• Symptomen: Pijn, bewegingsbeperking, verschoven schouderkop, gevoel van instabiliteit, standsverandering, krakende geluiden, zwelling, gevoeligheid en veranderde spierspanning.
• Diagnose: Omvat inspectie van de schouder, functietesten en indien nodig beeldvormend onderzoek.
• (Zelf)behandeling en herstel: Kan een operatie vereisen, gevolgd door revalidatie. Ook kan een conservatief behandelplan met fysiotherapie, specifieke oefeningen en leefstijltips effectief zijn.

Beschrijving van de aandoening

Schouderinstabiliteit is een aandoening waarbij de structuren rond de schouder, zoals banden en spieren, niet in staat zijn om de armkop goed in de kom te houden, vooral bij bewegingen in de uiterste standen. Dit kan leiden tot een schouder luxatie, waarbij de kop uit de kom schiet. Deze aandoening komt vaak voor bij atleten in bovenhandse sporten zoals honkbal, rugby, worstelen en ijshockey.

Er zijn drie types glenohumerale instabiliteit: anterieure (waarbij de schouder naar voren uit de kom schiet), posterieure (waarbij de schouder naar achteren verschuift) en multi directionele instabiliteit (MDI). Anterieure instabiliteit komt het meest voor, bij ongeveer 90-95% van de gevallen, terwijl posterieure instabiliteit minder vaak voorkomt en goed is voor 40% van de traumatische gevallen. MDI wordt vooral gezien bij atleten die veel bovenhands actief zijn.

Ongeveer 11% van de mensen, vooral jonge mannen, lijdt aan schouderinstabiliteit. Van de mensen met een eerdere schouderdislocatie ervaart ruim 70% binnen twee jaar opnieuw een dislocatie, met een herhalingsrisico van 60-100% bij jonge, actieve individuen. Schouderinstabiliteit kan ook niet-traumatisch zijn, wat kan leiden tot klachten zoals impingement, of secundair ontstaan door aandoeningen zoals een labrum laesie of een rotator cuff ruptuur.

Belangrijke factoren voor een stabiel schouder gewricht

Voor de stabiliteit van het glenohumerale schoudergewricht zijn de vorm van de kop en de kom, het labrum en de rotator cuff spieren essentieel. Daarnaast spelen spieren zoals de m. deltoideus, m. pectoralis major en m. latissimus dorsi een belangrijke rol. Afwijkingen of laesies in deze structuren, of verstoringen in het sensomotorische systeem, kunnen leiden tot glenohumerale instabiliteit.

Ontstaanswijze

• Trauma: Vaak veroorzaakt door een of meerdere schouderluxaties door een val, klap of stoot van buitenaf.
• Recidiverende dislocaties: Herhaalde gevallen van de schouder die uit de kom gaat of dreigt te gaan.
• Subluxaties: Instabiliteitsklachten kunnen ook optreden door subluxaties, waarbij de kop van het gewricht net niet uit de kom schiet, maar de omliggende structuren wel oprekken.
• Geleidelijke ontwikkeling: Dit komt vaak voor bij bovenhandse sporten met explosieve bewegingen, zoals een pitcher bij honkbal. Door continu explosief te werpen, kunnen het kapsel en de banden van de schouder beschadigd raken of slapper worden.
• Bindweefselaandoeningen en hypermobiliteit: Deze factoren verhogen het risico op schouderinstabiliteit.
• Genetische aanleg: Sommige mensen zijn genetisch vatbaarder voor schouderinstabiliteit, wat bijdraagt aan het risico.
• Slijtage door veroudering: Bij ouderen kan schouderinstabiliteit ontstaan door natuurlijke slijtage van het gewricht en de omliggende structuren.
• Overmatig gebruik: Voortdurende overbelasting of repetitieve bewegingen kunnen leiden tot schouderinstabiliteit, vooral in beroepen of activiteiten waarbij de schouder intensief wordt gebruikt.

Symptomen

• Pijn bij bewegingen: Pijn ervaren bij het heffen van de arm en bij het naar buiten draaien van de arm.
• Instabiliteitsgevoel: Een gevoel van instabiliteit in de schouder, met name bij eindstandige bewegingen zoals volledige strekking of heffing.
• Crepitaties: Waarneembare knisperingen of knarsgeluiden in de schouder tijdens bewegen.
• Krachtsverlies: Verminderde kracht in de schouder, wat het uitvoeren van bepaalde taken bemoeilijkt.
• Beperkte mobiliteit: Moeite met of pijn bij het uitvoeren van bepaalde schouderbewegingen.
• Zwelling en gevoeligheid: Zwelling rond het schoudergewricht en gevoeligheid bij aanraking of druk.
• Verandering in spierspanning: Abnormale of veranderde spierspanning rond het schoudergebied, wat bijdraagt aan ongemak of pijn.

Diagnose

Bij de diagnose van schouderinstabiliteit worden klachten en symptomen beoordeeld door een huisarts of fysiotherapeut. Dit onderzoek omvat een inspectie van de schouder, waarbij gelet wordt op standsveranderingen, spierafname (atrofie), littekens, misvormingen (deformiteit), asymmetrie, de positie van het schouderblad (scapula) en de houding van de wervelkolom. Ook wordt er gevoeld (palpatie) aan botten, spieren, banden en pezen. Functietesten worden uitgevoerd om te bepalen of er sprake is van instabiliteit. Bij twijfel over onderliggende schade of andere oorzaken kan aanvullend beeldvormend onderzoek, in overleg met de arts, worden ingezet.

(Zelf)behandeling en herstel

• Trauma en operatie: Bij schouderinstabiliteit na een schouderluxatie veroorzaakt door trauma kan, in het geval van ernstige schade aan het kapsel en de banden, een operatie noodzakelijk zijn. Mogelijke ingrepen zijn bijvoorbeeld een arthroscopie, waarbij procedures zoals het vastzetten van het labrum, het inkorten van het kapsel of het verplaatsen van bot en weefsel worden uitgevoerd. Na de operatie is revalidatie van cruciaal belang, inclusief het dragen van een mitella en begeleiding door een fysiotherapeut.
• Behandelplan: Afhankelijk van de oorzaak en de ernst van de schouderinstabiliteit worden specifieke behandelplannen opgesteld. Er is een voorkeur voor een conservatieve aanpak, waarbij zonder operatie wordt getracht verergering te voorkomen en de stabiliteit van de schouder te verbeteren door middel van oefeningen.
• Zelfstandig trainen of behandeling op locatie: Je kunt kiezen voor zelfstandige training met ons gepersonaliseerde op maat gemaakte schema of voor behandeling op locatie. Voor de laatste optie kan onze BehandelaarWijzer helpen bij het vinden van een geschikte zorgprofessional.
• Optimaliseer je thuisworkout: Voor effectieve thuisworkouts bevelen we aan:
  • Crosstrainer
  • Roeiapparaat
  • Oefenmat
  • Oefenbal 
  • Weerstandsbanden
  • Halterbank
  • Verstelbare dumbbellset
• Brace: Na een operatie voor schouderstabilisatie is het dragen van een brace belangrijk. Deze brace immobiliseert en ondersteunt de schouder, beperkt beweging om genezing te bevorderen, en vermindert het risico op herhaald letsel.
• Tape: In de trainingsopbouwfase na een schouderletsel helpt ondersteunende tape bij het voorkomen van overbelasting en biedt het extra steun. Het is belangrijk om het gebruik ervan af te bouwen naarmate de schouder sterker wordt.
• Gezonde leefstijl: Verbeter je leefstijl door gezond te eten, voldoende te bewegen, voldoende rust te nemen om te ontstressen een goed slaappatroon te onderhouden en een gezond gewicht na te streven. Dit bevordert niet alleen het herstel maar ook de algehele gezondheid. Meer hierover lees je [hier] of bekijk de beschikbare e-learning.