Benigne Paroxysmale Positieafhankelijke Duizeligheid (BPPD), positieafhankelijke draaiduizeligheid, Benign Paroxysmal Positional Vertigo (BPPV), positional vertigo

Samenvatting

• Beschrijving van de aandoening: Benigne Paroxismale Positie Duizeligheid (BPPD) veroorzaakt korte, intense draaiduizeligheid door losgeraakte kristallen in het binnenoor, vooral bij bepaalde hoofdbewegingen.
• Ontstaanswijze: Oorzaken zijn degeneratie van het binnenoor, hoofdtrauma, infecties, langdurige rust, medicatie, psychische problemen, overmatig alcoholgebruik, bewegingsonzekerheid, soms onbekend.
• Symptomen: Typische symptomen van BPPD zijn draaiduizeligheid, duizeligheid bij het bewegen van het hoofd, nystagmus (oncontroleerbare oogbewegingen), misselijkheid, balansproblemen, en in sommige gevallen gehoorproblemen.
• Diagnose: Een arts of fysiotherapeut stelt BPPD vast met de Dix-Hallpike test, waarbij duizeligheid wordt opgewekt door bepaalde hoofdbewegingen. Indien nodig, sluiten ze andere aandoeningen uit.
• (Zelf)behandeling en herstel: De aanpak omvat fysiotherapie, specifieke oefeningen, leefstijlaanpassingen, en balansoefeningen. Het is goed om te weten dat ongeveer 80% van de BPPD-gevallen binnen drie maanden spontaan herstelt.

Beschrijving van de aandoening

Benigne Paroxismale Positie Duizeligheid (BPPD) is een aandoening gekenmerkt door korte, intense aanvallen van draaiduizeligheid die optreden bij bepaalde hoofdbewegingen. Dit wordt veroorzaakt door kleine kristallen, bekend als otolieten of oorgruis, die normaal in de utriculus (een deel van het binnenoor) gevonden worden. Deze otolieten kunnen losraken en in de halfcirkelvormige kanalen van het binnenoor terechtkomen. Deze kanalen, gevuld met vloeistof en bekleed met fijne haartjes, helpen het brein de hoofdpositie te bepalen. Wanneer otolieten deze kanalen binnendringen, verstoren ze de normale vloeistofstroom en verhogen ze de druk, waardoor het brein verwarrende signalen krijgt bij hoofdbewegingen. Dit leidt tot duizeligheid en vaak tot nystagmus, onwillekeurige oogbewegingen. De primaire oorzaak van BPPD bij personen onder de 50 jaar is vaak hoofdtrauma, terwijl bij personen boven de 50 jaar degeneratie van het evenwichtssysteem in het binnenoor de meest voorkomende oorzaak is. Ongeveer 1 op de 100 mensen krijgt jaarlijks te maken met BPPD. Dat betekent dat het heel gewoon is. Vrouwen hebben iets meer kans om BPPD te krijgen dan mannen. Bekijk hier een filmpje met uitleg over BPPD.

Verschillende typen BPPV

1. Posterieur semicirculair kanaal BPPV (pBPPV): Dit is het meest voorkomende type, goed voor ongeveer 90% van de gevallen. Het beïnvloedt het posterieure (achterste) semicirculaire kanaal in het oor.
2. Horizontaal semicirculair kanaal BPPV (hBPPV): Dit type komt voor in ongeveer 5% van de gevallen en betreft het horizontale semicirculaire kanaal.
3. Anterieur semicirculair kanaal BPPV (aBPPV): Dit type is zeldzamer, voorkomend in ongeveer 3% van de gevallen, en beïnvloedt het voorste semicirculaire kanaal.
4. Combinatie BPPV: In ongeveer 2% van de gevallen is er sprake van een combinatie van bovengenoemde typen BPPV.

Uitleg bij de afbeelding: De utriculus (een klein, met vloeistof gevuld zakje dat helpt bij het detecteren van horizontale bewegingen) en de sacculus (een ander vloeistofgevuld zakje, gevoelig voor verticale bewegingen) zijn onderdeel van het otolietorgaan (een structuur in het binnenoor die bijdraagt aan het evenwichtsgevoel en ruimtelijke oriëntatie).

Ontstaanswijze

• Degeneratie van het binnenoor: Slijtage door ouder worden kan leiden tot BPPD.
• Hoofdtrauma: Letsel aan het hoofd, zoals een val of stoot, kan BPPD veroorzaken.
• Infectie: Oorinfecties kunnen de evenwichtsorganen verstoren en zo BPPD veroorzaken.
• Langdurige rustpositie: Lang bedrust, vaak tijdens ziekte, kan BPPD veroorzaken.
• Medicatie: Bepaalde medicijnen kunnen invloed hebben op het evenwichtsorgaan en BPPD veroorzaken.
• Psychische oorzaak: Stress, angst, depressie of andere mentale klachten.
• Overmatig alcoholgebruik: Kan duizeligheid veroorzaken.
• Bewegingsonzekerheid: Door problemen met bewegingsapparaat, slecht zicht, cognitieve achteruitgang of neurologische aandoeningen.
• Aspecifieke duizeligheid: Geen duidelijke oorzaak voor de duizeligheid te vinden.
• Onbekende oorzaak: Soms is de precieze oorzaak van BPPD niet te achterhalen.

Andere aandoeningen met draaiduizeligheid als symptoom

• Ziekte van Ménière: Hoewel soms gerelateerd aan BPPD, is dit een aparte aandoening die langdurige draaiduizeligheid veroorzaakt, in tegenstelling tot de kortere BPPD-aanvallen van maximaal één minuut.
• Neuritis vestibilaris: Een virale infectie die leidt tot ontsteking van de zenuwen in het binnenoor.
• Migraine: Er kan een verband bestaan tussen migraineaanvallen en BPPD.
• Vestibulaire migraine: Een vorm van migraine die naast hoofdpijn ook evenwichtsproblemen met zich meebrengt.
• Beroerte: Een ernstige aandoening waarbij de bloedtoevoer naar bepaalde delen van de hersenen onvoldoende is, kan draaiduizeligheid veroorzaken.
• Cardiovasculaire oorzaken: Hartproblemen, zoals een abnormale hartslag, kunnen ook draaiduizeligheid teweegbrengen.
• Orthostatische klachten: Duizeligheid die optreedt bij het opstaan uit een liggende of zittende positie.
• Vasovagale reacties: Lichtheid in het hoofd of duizeligheid als reactie op bepaalde triggers zoals snel opstaan of schrikken.

Symptomen

• Vertigo (draaiduizeligheid): Dit is het hoofdsymptoom, waarbij het lijkt alsof de omgeving draait.
• Duizeligheid: Deze ontstaat vaak enkele seconden na een specifieke beweging van het hoofd, zoals vooroverbuigen, omrollen in bed, of omhoogkijken.
• Korte duur: Meestal duurt de duizeligheid korter dan één minuut.
• Nystagmus: Vaak is er sprake van onwillekeurige oogbewegingen tijdens een aanval.
• Misselijkheid en braken: Deze kunnen soms optreden in combinatie met de duizeligheid.
• Balansproblemen: Sommige mensen ervaren ook problemen met hun evenwicht tijdens een aanval.
• Angst of onzekerheid: Door de plotselinge duizeligheid kunnen mensen zich angstig of onzeker voelen, vooral als de aanvallen frequent voorkomen.
• Vermoeidheid: Na een aanval kunnen mensen zich moe of uitgeput voelen.
• Gehoorproblemen: In zeldzame gevallen kunnen er lichte gehoorproblemen optreden tijdens een aanval.

Vertigo versus duizeligheid

Vertigo kenmerkt zich door het gevoel dat jezelf of de omgeving draait, een soort draaiduizeligheid. Duizeligheid daarentegen is meer een licht gevoel in het hoofd of een gevoel van onbalans of onstabiliteit, zonder het draaiende aspect.

​Diagnose

Voor de diagnose van BPPD is het belangrijk om eerst andere oorzaken van draaiduizeligheid uit te sluiten, meestal via een uitgebreide anamnese en soms met aanvullend onderzoek door een specialist of beeldvormende diagnostiek. De Dix-Hallpike manoeuvre is een veelgebruikte test, waarbij de patiënt snel van zittend naar liggend wordt gebracht om draaiduizeligheid op te wekken. Hierbij worden de nystagmus (uitgelokte oogbewegingen) geobserveerd. Als er vermoedens zijn van een ander type BPPD dan het posterieur semicirculair kanaal BPPD, zijn er aanvullende tests nodig. Deze kunnen worden uitgevoerd door een huisarts of fysiotherapeut.

(Zelf)behandeling en herstel

• Raadpleeg een specialist: Bij symptomen zoals draaiduizeligheid is het belangrijk om een huisarts of gespecialiseerde fysiotherapeut te raadplegen. Zij kunnen een nauwkeurige diagnose stellen en de juiste behandeling adviseren.
• Oefeningen en manoeuvres: Afhankelijk van het type BPPD kunnen specifieke oefeningen of manoeuvres zoals de Epley-manoeuvre worden aanbevolen. Deze oefeningen zijn bedoeld om de kristallen in het binnenoor te herpositioneren en zo de duizeligheid te verminderen. Als je de voorkeur geeft aan een behandeling op locatie, kan onze BehandelaarWijzer je helpen bij het vinden van de juiste expert in de buurt.
• Gebruik een oefenschema: Voor wie zelfstandig aan de slag wil, biedt ons specifieke oefenschema voor positie-duizeligheid een praktische gids. Het helpt je om de oefeningen correct en effectief uit te voeren, waardoor je sneller herstelt van duizeligheid.
• Vervolgtraining en preventie: Naast het volgen van ons specifieke oefenschema voor positieduizeligheid, is het belangrijk om je trainingsroutine uit te bouwen. Dit houdt in het opbouwen van je belastbaarheid en het werken aan preventie door regelmatig te bewegen. Ons op maat gemaakte trainingschema is afgestemd op jouw persoonlijke wensen en behoeften. Het helpt niet alleen bij het herstel van duizeligheid, maar draagt ook bij aan het voorkomen van toekomstige klachten. 
• Optimaliseer je thuisworkout: Voor het beste resultaat tijdens je training thuis raden we de volgende oefenmaterialen aan:
  • Oefenmat
  • Oefenbal
  • Aquabag balanstraining
  • Bosu bal
  • Weerstandsbanden
• Leefstijl aanpassingen:Een gezonde leefstijl, inclusief evenwichtige voeding, regelmatige lichaamsbeweging, een goed slaappatroon, een gezond gewicht en voldoende ontspanning, is cruciaal voor het herstel van Benigne Paroxismale Positie Duizeligheid (BPPD). Deze leefstijlaanpassingen helpen niet alleen bij het herstel, maar bevorderen ook je algehele gezondheid. Lees [hier] meer of bekijk de beschikbare e-learning.
• Spontaan herstel: Onthoud dat in veel gevallen (circa 80%) BPPD binnen drie maanden spontaan geneest. Echter, de bovenstaande stappen kunnen het herstelproces versnellen en het comfort verhogen.