Aangezichtsverlamming, facialisverlamming, nervus facialis verlamming, facial paralysis, facial nerve paralysis, facial palsy

Samenvatting

• Klachtenbeschrijving: Eenzijdige gezichtsverlamming, veroorzaakt door beschadiging van de aangezichtszenuw, kan ernstige gevolgen hebben voor gelaatsexpressies, oog- en mondfunctionaliteit en smaakperceptie.
• Ontstaanswijze: Deze aandoening kan diverse oorzaken hebben, variërend van oorontstekingen en schedelletsel tot infecties.
• Symptomen: Typische kenmerken zijn eenzijdige verlamming, zichtbare veranderingen in gezichtsuitdrukking, en moeilijkheden met spreken en slikken.
• Diagnose: Het diagnosticeren van deze aandoening omvat symptoombeoordeling, KNO-onderzoek en beeldvormende diagnostiek.
• (Zelf)behandeling en herstel: Behandelingsopties omvatten medisch advies, medicatie, mimetherapie, massage, ontspanningsoefeningen, leefstijlaanpassingen en in sommige gevallen chirurgie. Een doelgerichte benadering kan het herstel bevorderen en de levenskwaliteit verbeteren.

Beschrijving van de aandoening

De aangezichtszenuw, of nervus fascialis, speelt een belangrijke rol in het uiten van emoties door gelaatsexpressies, het sluiten van ogen en mond, en draagt bij aan het proeven. Deze zenuw, aanwezig aan beide zijden van het gezicht, start in de hersenen en loopt door een nauwe passage in de schedel. Bij beschadiging werkt de zenuw minder goed, wat kan leiden tot verlamming van één gezichtshelft. Deze verlamming geneest meestal vanzelf binnen 6 tot 8 weken, hoewel de kans op herstel afhangt van de leeftijd: 85-90% bij mensen tot 30 jaar, 76% bij 30 tot 45 jaar, 61% bij 45 tot 60 jaar en slechts 37% bij mensen ouder dan 60. Lichtere verlammingen herstellen vaak zonder problemen, maar bij een langere duur of ernstige beschadiging kan volledig herstel uitblijven. De aandoening treft ongeveer 20 tot 30 personen per 100.000 mensen per jaar, komt voor bij alle leeftijdsgroepen, voornamelijk tussen 15 en 60 jaar, en er is geen verschil in voorkomen tussen mannen en vrouwen.

Snelle herkenning van beroertesymptomen

Het herkennen van de symptomen van een beroerte, ook bekend als een CVA (Cerebro Vasculair Accident), is essentieel. Deze symptomen kunnen overeenkomen met die van aangezichtsverlamming. Let op tekenen zoals een scheefgetrokken gezicht, een hangende mondhoek, spraakproblemen (bijvoorbeeld wartaal spreken, moeite met spreken of onduidelijke spraak), en plotselinge zwakte of verlamming van één arm. Bij het ervaren van deze symptomen is het cruciaal om direct contact op te nemen met je huisarts. Het snel vaststellen van de oorzaak is belangrijk om een beroerte uit te sluiten en te bepalen of onmiddellijke medische interventie nodig is. Tijdige herkenning en behandeling van deze signalen kunnen een aanzienlijk verschil maken in het herstelproces, zowel bij aangezichtsverlamming als bij een beroerte.

Ontstaanswijze

Aandoeningen van de nervus fascialis, zoals gezichtsverlamming, kunnen door verschillende oorzaken ontstaan:

• Oorontsteking: Complicaties van een oorontsteking kunnen de aangezichtszenuw aantasten.
• Schedelletsel of letsel na operatie: Trauma aan het hoofd of chirurgische ingrepen in de buurt van het oor of de speekselklieren kunnen de zenuw beschadigen.
• Herpes zoster oticus (gordelroosvirus): Deze virale infectie veroorzaakt blaasjes rond de oorschelp en kan leiden tot pijnlijke verlamming, gehoorverlies en evenwichtsproblemen.
• Tumor: Een tumor die druk uitoefent op de zenuw kan verlamming veroorzaken.
• Ziekte van Lyme: Kan symptomen veroorzaken die lijken op die van aandoeningen van de nervus fascialis.

Aanvullende factoren die een rol kunnen spelen zijn:

• Virale infecties: Zoals griep of verkoudheid, kunnen soms leiden tot schade aan de aangezichtszenuw.
• Auto-immuunziekten: Bepaalde auto-immuunziekten kunnen de nervus fascialis beïnvloeden.
• Blootstelling aan extreme kou: Kan leiden tot tijdelijke verlamming van de aangezichtszenuw.
• Diabetes: Mensen met diabetes lopen een hoger risico op aangezichtsverlamming.
• Hoge bloeddruk: Kan een risicofactor zijn voor het ontwikkelen van aandoeningen van de nervus fascialis.

Verlamming van Bell

De verlamming van Bell, vernoemd naar de Engelse chirurg Sir Charles Bell (1774-1842), wordt doorgaans beschouwd als een milde aandoening die bij ongeveer 50% van de gevallen voorkomt. Deze aandoening veroorzaakt acute verlamming van de spieren aan één kant van het gezicht, resulterend in een hangende mondhoek, moeilijkheden met het sluiten van het oog aan de aangedane zijde, en problemen met spreken en slikken. De aangezichtszenuw raakt meestal aangetast door een ontsteking of het herpes simplex virus type 1, ook wel bekend als de "koortslip". Dit virus kan latent aanwezig zijn in zenuwweefsel en geactiveerd worden door kou, temperatuurverschillen en stress, wat leidt tot een ontsteking van de nervus facialis en zwelling van de zenuw in het benige kanaal.

Symptomen

De symptomen van aandoeningen van de nervus fascialis, zoals gezichtsverlamming, kunnen divers zijn:

• Eenzijdige verlammingsverschijnselen: Spieren vallen uit aan één zijde van het gezicht, wat leidt tot een asymmetrisch aangezicht.
• Veranderingen in gezichtsuitdrukking: Een lagere mondhoek en verdwijning van de plooi tussen neus en mondhoek, met een wijder staand oog aan de aangedane zijde.
• Onvermogen om het oog te sluiten: Bij pogingen om het oog te sluiten blijft het oogwit zichtbaar.
• Moeilijkheden met praten en slikken: Deze activiteiten worden bemoeilijkt door de verlamming.
• Speekselverlies: Door verminderde controle over de mondspieren.
• Progressie van de verlamming: Een onvolledige verlamming kan evolueren naar een volledige verlamming.

Na herstel kunnen restverschijnselen aanhouden:

• Onvolledige sluiting van de mond: Minder beweging aan de aangedane zijde tijdens het spreken.
• Strak gevoel: Strak/knijpend gevoel aan de aangedane zijde.
• Tranend oog: Vooral tijdens het eten.

Aanvullende symptomen kunnen zijn:

• Gehoorproblemen: Bij sommige patiënten kan gehoorverlies of hyperacusis (overgevoeligheid voor geluiden) optreden.
• Verandering in smaakperceptie: Smaakverlies of verandering aan de voorste twee derde van de tong.
• Droog oog of mond: Door verminderde traan- of speekselproductie.
• Pijn rond het oor: Dit kan voorkomen bij aanvang van de verlamming.

​​Diagnose

Op basis van de klachten en symptomen kan meestal al een vermoeden ontstaan van de aard van de aandoening. De ziektegeschiedenis en een KNO-onderzoek kunnen helpen bij het achterhalen van de mogelijke oorzaak. In sommige gevallen is het noodzakelijk om aanvullende tests te ondergaan, zoals een gehoortest, gevolgd door laboratoriumonderzoek en mogelijk een MRI- of CT-scan, om de diagnose te bevestigen en een dieper inzicht te krijgen in de aandoening.

(Zelf)behandeling en herstel

• Aanpak bij aanhoudende hoofdpijn: Bij aanhoudende, ernstige hoofdpijn, raadpleeg een arts. Overweeg in de beginfase een afwachtend beleid, tenzij ernstige symptomen zoals functieverlies optreden. Volg symptomen nauwgezet en zoek indien nodig tijdig medische hulp.
• Medicatie bij ernstige verlammingen: Als er sprake is van ernstige verlamming, kan medicatie zoals prednison, eventueel in combinatie met een antiherpesvirusmiddel, nodig zijn. Dit moet altijd in overleg met een arts.
• Mimetherapie: Bij onvolledig herstel of beschadiging van zenuwen kunnen oefeningen, bekend als mimetherapie, helpen bij het verbeteren van de controle over de gelaatsexpressie. Overleg ook hierover met een arts voor een doorverwijzing naar de juiste specialist.
• Ontspanningsoefeningen: ademhalingstechnieken, progressieve spierontspanning en geleide meditatie zijn essentieel voor het beheer van aangezichtsverlamming. Deze ontspanningsoefeningen verminderen stress, wat positief kan bijdragen aan herstel en verlichting van pijn of discomfort. Voor professionele behandelingen, gebruik onze 'BehandelaarWijzer' om een geschikte specialist te vinden.
• Reconstructieve chirurgie: Bij blijvende restverschijnselen kan reconstructieve aangezichtschirurgie een optie zijn. Dit moet altijd in overleg met je huisarts.
• Leefstijlaanpassingen: Bij aangezichtsverlamming is het belangrijk om aandacht te besteden aan specifieke leefstijlaanpassingen. Dit omvat het handhaven van een gezond gewicht en een evenwichtig dieet, wat kan bijdragen aan algemene gezondheid en herstel. Ook is het belangrijk om triggers die de symptomen kunnen verergeren, zoals blootstelling aan kou of tocht, te vermijden. Regelmatige, zachte gezichtsoefeningen kunnen helpen bij het behouden van spiertonus en bevorderen van herstel. Voldoende rust en goede hydratatie zijn belangrijk. Lees [hier] meer over een gezonde leefstijl en ontdek onze e-learning over dit onderwerp.