Platvoeten, pes planus, platypodie, flat feet, fallen arches

Samenvatting

• Klachtenbeschrijving: Platvoeten ontstaan door onvoldoende ondersteuning van de voetboog, wat leidt tot zwakte in de tibialis posterior pees, belangrijk voor de stabiliteit van de voet en het onderbeen.
• Ontstaanswijze: Platvoeten kunnen ontstaan door genetische aanleg, veroudering, overgewicht, blessures, ongeschikt schoeisel, spierzwakte, bindweefselaandoeningen, zwangerschap, medische aandoeningen en neurologische problemen.
• Symptomen: De symptomen variëren en kunnen hakpijn, drukpijn, pijn tijdens activiteiten, startpijn, ochtendpijn, pijn bij staan op de tenen, mogelijke zwelling en lichte roodheid omvatten.
• Diagnose: De diagnose wordt meestal gesteld op basis van klachten en symptomen, met aanvullende beeldvorming zoals röntgenfoto's, CT-scans of MRI-scans in complexe gevallen. Bezoek een podotherapeut voor een aangepaste en professionele beoordeling.
• (Zelf)behandeling en herstel: Behandelingen omvatten inlegzolen, geschikt schoeisel, spier- en stabiliteitsoefeningen, brace/tape, behandeling van klachten, gewichtsbeheersing en soms operaties.

Beschrijving van de aandoening

Pes planus, ofwel platvoeten, is een voetaandoening waarbij de natuurlijke voetboog niet goed wordt ondersteund, wat kan leiden tot verzwakking van de tibialis posterior pees, een essentiële spier aan de voorzijde van het scheenbeen voor voetboog- en onderbeenstabiliteit. Interessant is dat platvoeten in de vroege kinderjaren de normale voetvorm zijn, waarbij ongeveer 95% van de kinderen onder de 2 jaar platvoeten heeft, maar slechts 5% van 10-jarigen platvoeten behoudt, terwijl bij volwassenen deze aandoening voorkomt bij ongeveer 15-23% van de bevolking. Wij staan klaar met deskundig advies en oplossingen om eventuele ongemakken te verlichten en de gezondheid van uw voeten te bevorderen.

Ontstaanswijze

• Aangeboren factoren: Sommige mensen worden geboren met platvoeten, waarbij de voetboog nooit volledig ontwikkeld is, vaak vanwege genetische aanleg.
• Veroudering: Naarmate mensen ouder worden, kunnen de ligamenten en pezen in de voeten verzwakken, wat platvoeten kan veroorzaken.
• Overgewicht: Overmatig lichaamsgewicht kan extra druk op de voeten uitoefenen en bijdragen aan de ontwikkeling van platvoeten.
• Blessures: Voet- of enkelblessures kunnen de anatomie van de voet veranderen en platvoeten in gang zetten.
• Te strak schoeisel: Het dragen van krappe of ongeschikte schoenen kan de natuurlijke vorm van de voet verstoren en leiden tot platvoeten.
• Spierzwakte: Zwakke voetspieren kunnen de voetboog verzwakken en platvoeten veroorzaken.
• Bindweefselaandoeningen: Bindweefselaandoeningen, zoals het Ehlers-Danlos-syndroom, kunnen de stabiliteit van de voet beïnvloeden en platvoeten induceren.
• Zwangerschap: Hormonale veranderingen en gewichtstoename tijdens de zwangerschap kunnen tijdelijk platvoeten veroorzaken.
• Medische aandoeningen: Diabetes kan zenuwen en bloedvaten in de voeten aantasten, wat leidt tot platvoeten.
• Neurologische problemen: Neurologische aandoeningen, zoals spina bifida of hersenverlamming, kunnen de voetspieren en -zenuwen aantasten, wat platvoeten tot gevolg kan hebben.

Platvoeten en de rol van posterior tibial tendon (PTT) disfunctie

Platvoeten worden vaak geassocieerd met PTT disfunctie, wat kan worden veroorzaakt door trauma, degeneratie of artrose. Stabiliteitsproblemen kunnen zich op verschillende niveaus voordoen:

• Talocalcaneonaviculaire gewricht: Dit gewricht tussen het hielbeen, sprongbeen en een middenvoetsbeen ondersteunt de voetboog. Het speelt een cruciale rol bij het verdelen van druk tijdens gewichtsbelasting. Problemen met het 'mid-planar-tendon-ligament sling', gevormd door het calcaneonaviculare ligament en de tibialis posterior pees, zijn vaak een oorzaak van platvoeten.
• Mediaal Collateraal Ligament (MCL): Bij het landen op de hiel wordt het MCL van het enkelgewricht belast. Overmatige speling in dit ligament kan leiden tot een naar binnen afwijkende voetstand, wat irritatie in de voet- en teengewrichten veroorzaakt.
• De Middenvoet: Wanneer de hiel wordt opgetild, leidt dit tot dorsaalflexie van de tenen en spanning in de spieren en fascia (bindweefsel om de spieren) aan de onderkant van de voet. Dit staat bekend als het 'windlass mechanisme' en vergrendelt de middenvoetgewrichten. Bij hypermobiliteit kan dit mechanisme falen, wat resulteert in platvoeten.

Symptomen

• Asymptomatische platvoeten: Bij kinderen tot ongeveer 10 jaar zijn platvoeten vaak asymptomatisch, wat betekent dat ze geen pijn of klachten veroorzaken.
• Pijn in de middenvoet: Pijn wordt vaak gevoeld aan de binnenkant van de middenvoet, met name ter hoogte van de tibialis posterior pees.
• Pijn rond de enkel en voetzool: Platvoeten kunnen leiden tot pijnklachten in de omgeving van de enkel en de voetzool.
• Secundaire klachten: Platvoeten kunnen ook klachten veroorzaken aan de enkel, knie, heup en onderrug.
• Drukpijn bij langdurig lopen: Bij langere afstanden lopen kunnen platvoeten drukpijn veroorzaken, vooral wanneer ongeschikte schoenen worden gedragen.

Diagnose

De diagnose van platvoeten is meestal gebaseerd op klachten en symptomen, waarbij een grondige inspectie, mobiliteit- en stabiliteitsevaluatie en het palperen van de tibialis posterior spier cruciaal zijn. In complexere situaties kunnen beeldvormende diagnostische methoden zoals röntgenfoto's, CT-scans of MRI-scans nodig zijn om de botstructuur en de ernst van platvoeten te beoordelen. Bij aanhoudende klachten is het verstandig om een podotherapeut te raadplegen voor een volledige evaluatie, professioneel advies en mogelijke behandelingsopties.

(Zelf)behandeling en herstel

• Professioneel advies/inlegzolen: Bij asymptomatische klachten is passiviteit mogelijk, maar dit kan later problemen veroorzaken. Het is raadzaam om actie te ondernemen en een podotherapeut te raadplegen voor op maat gemaakte inlegzolen. Als alternatief kun je overwegen zelf ondersteunende inlegzolen te proberen.
• Geschikte schoenen: Draag stevige schoenen met een stijve zool om overmatige tenenbuiging te voorkomen en beperk het gebruik van slippers, blote voeten en hakken.
• Behandeling van secundaire klachten: Laat eventuele secundaire gewrichtsaandoeningen behandelen, zoals peroneus tendinopathie, hielspoor of achillespeesklachten. Adres ook stijfheid in enkel-, voet- of kniegewrichten. Vind de juiste expert voor zorg op locatie met onze BehandelaarWijzer.
• Spier- en stabiliteitsoefeningen voor platvoeten: Spieroefeningen versterken voet- en onderbeenspieren, zoals kuitspieren en teenbuigers, om de zwakte van de tibialis posterior spier te compenseren. Integreer stabiliteitsoefeningen in je trainingsroutine met professionele begeleiding of een trainingsschema op maat.
• Optimaliseer je thuisworkout: Voor het beste resultaat tijdens je training thuis raden we de volgende oefenmaterialen aan: 
  • Stepbox
  • Halterset met gewichten
  • Bosu bal, balans bord of balanskussen
• Brace en tape: Overweeg het gebruik van een voetboogbrace of tape voor tijdelijke verlichting en ondersteuning bij oefeningen.
• Leefstijl en gewichtsbeheersing: Een gezonde leefstijl is essentieel bij voetproblemen, zoals platvoeten. Het handhaven van een gezond gewicht en het aanpakken van ongezonde gewoonten verminderen de belasting op voetgewrichten en dragen bij aan effectieve behandeling en welzijn. Klik [hier] voor meer informatie over het bevorderen van een gezonde leefstijl en bekijk de aanbevolen e-learning voor waardevolle inzichten.
• Optimale preventie van platvoeten Draag ondersteunend schoeisel, doe regelmatig rek- en strekoefeningen, en overweeg preventief tape of een brace tijdens intensieve activiteiten. Zorg voor een goede warming-up en raadpleeg een specialist bij aanhoudende klachten.
• Operatieve behandeling voor platvoeten: Bij ernstige platvoeten kan een operatie nodig zijn. De exacte ingreep varieert afhankelijk van de oorzaak en symptomen, zoals peesverlenging, botcorrectie of gewrichtsstabilisatie. Een specialist beoordeelt de situatie en bespreekt de operatiemogelijkheden en risico's.