Etalagebenen, perifeer arterieel vaatlijden (PAV), (arteriële) claudicatio intermittens, artherosclerose van de beenvaten, intermittent claudication, peripheral arterial disease (PAD), leg artery atherosclerosis

Samenvatting

• Beschrijving klachten: Etalagebenen ontstaan door atherosclerose in de beenslagaders, leidend tot zuurstoftekort in spieren tijdens lopen. Dit treft vooral 60-plussers, met circa 420.000 Nederlandse patiënten.
• Ontstaanswijze: Risico's zijn roken, ongezonde voeding, diabetes, hoge cholesterol, hoge bloeddruk, en erfelijkheid.
• Symptomen: Pijn in de kuiten bij lopen, verdwijnend bij rust, en mogelijke beenverkleuring.
• Diagnose: Gebaseerd op lichamelijk onderzoek en bevestigd in vaatlaboratoria.
• (Zelf)behandeling en herstel: Looptraining, ondersteund door een fysiotherapeut, is cruciaal. Leefstijlaanpassingen, zoals stoppen met roken en gezond eten, zijn essentieel. Aanbevolen producten omvatten gezondheidsmonitoren en ergonomische hulpmiddelen. Medisch advies is noodzakelijk.

Beschrijving klachten

Etalagebenen, medisch benoemd als claudicatio intermittens, zijn een gevolg van atherosclerose in de beenslagaders, waarbij plaque (een combinatie van vet en kalk) de slagaders vernauwt. Deze vernauwing beperkt de bloedtoevoer naar de benen. Tijdens het lopen hebben spieren meer zuurstof nodig, maar door deze verminderde bloedtoevoer ervaren de spieren een tekort aan zuurstof. Dit leidt tot verzuring en pijn waardoor lopers vaak moeten stoppen. Hoewel het lijkt alsof zij naar etalages kijken – vandaar de naam 'etalagebenen' – is dit in werkelijkheid een pauze om de pijn te laten afnemen. Deze aandoening komt vaker voor bij mensen boven de 60, en is prominenter bij mannen dan vrouwen. Hoewel zeldzaam, komt het ook voor bij jongeren. Schattingen wijzen uit dat tussen de 400.000 en 440.000 Nederlanders etalagebenen hebben, met een sterke stijging in de groep ouder dan 60 jaar.

Ontstaanswijze

• Leefstijlfactoren:
  • Roken: Roken beschadigt de bloedvaten en verhoogt het risico op atherosclerose, wat leidt tot verminderde bloedtoevoer naar de benen.
  • Ongezonde leefstijl: Een dieet rijk aan verzadigde vetten en zout kan bijdragen aan slagaderverkalking.
• Medische aandoeningen:
  • Diabetes (type 2): Verhoogt het risico op vaataandoeningen en beschadigingen aan bloedvaten.
  • Hoog cholesterolgehalte: Ophoping van cholesterol kan leiden tot plaquevorming in de slagaders, wat de bloedstroom belemmert.
  • Hoge bloedruk: Constante druk op de bloedvatwanden kan schade veroorzaken en het risico op atherosclerose verhogen.
• Erfelijke factoren:
  • Familiegeschiedenis: Individuen met familieleden die hart- en vaataandoeningen hebben, kunnen een verhoogd risico hebben op het ontwikkelen van etalagebenen.

Symptomen

• Pijn en vermoeidheid:
  • Locatie van pijn: De pijn wordt meestal gevoeld in de kuit(en), maar kan ook aanwezig zijn in de bil, het bovenbeen, de voetzool, of de tenen.
  • Activiteit-gerelateerd: Pijn, kramp en vermoeidheid treden op na enige tijd lopen. De loopafstand kan verminderen naarmate het bloedvat nauwer wordt. Bergop lopen kan de klachten sneller verergeren. Fietsen kan ook klachten veroorzaken, maar meestal in mindere mate.
• Klachten in rust:
  • Bij vergevorderde stadia van etalagebenen kunnen klachten ook in rust aanwezig zijn.
• Reactie op rust:
  • Uitrusten of stilstaan vermindert de klachten.
• Fysieke veranderingen:
  • Het aangedane been kan kouder aanvoelen dan het andere been.
  • Verkleuring: Het aangedane been kan bleek worden.

​Diagnose

Bij vermoeden van etalagebenen wordt, rekening houdend met factoren zoals symptomen, leeftijd en leefstijl, een lichamelijk onderzoek uitgevoerd. Hierbij wordt gekeken naar de polsslag in de arteria femoralis communis (liesslagader), de arteria poplitea (knieholte) en aan de voet. Als deze polsslag afwezig is, kan in een gespecialiseerd vaatlaboratorium via drukmetingen de ernst van het vaatlijden bepaald worden. Bij aanwijzingen voor verdere actie zal de huisarts adviseren over vervolgstappen en mogelijke behandelingen. Wil je nagaan of je mogelijk perifeer arterieel vaatlijden hebt en of verder onderzoek nodig is?

Doe hier de perifere vaatproblemen check

Varices (spataderen)

Spataderen zijn verwijde aderen die voornamelijk in de benen verschijnen als gevolg van niet goed functionerende kleppen in de aderen. Deze kleppen kunnen lekken door te veel druk, verwijding van het bloedvat, of inherent defect. De meest herkenbare symptomen zijn uitpuilende blauwe aderen, vooral op de onderbenen. Risicofactoren voor spataderen omvatten erfelijke aanleg, overgewicht, langdurig staan, voorgeschiedenis van trombose, en zwangerschap. Een duplex onderzoek beoordeelt de doorbloeding en stroomsnelheid in de aderen. Behandeling van spataderen kan nodig zijn om klachten te verlichten, complicaties te voorkomen, of om cosmetische redenen. Het is raadzaam om met je huisarts te overleggen over mogelijke behandelingen of ingrepen.

(Zelf)behandeling en herstel

• Looptraining:
  • Gesuperviseerde looptraining: Wetenschappelijk onderzoek bevestigt dat looptraining de bloedtoevoer naar de benen verbetert en spierefficiëntie verhoogt. Overweeg begeleiding door een fysiotherapeut; deze behandeling valt vaak onder de basisverzekering. Vind de juiste expert met onze BehandelaarWijzer.
  • Trainingsschema: Voor de beste resultaten, wandel dagelijks ten minste 15-30 minuten gedurende een periode van 3 maanden. Zelfs bij beenpijn is het aanbevolen om door te gaan met lopen. Overweeg ons trainingsschema op maat om zelfstandig aan de slag te gaan.
  • Thuisoefeningen: Een loopband is ideaal voor binnentraining.
• Leefstijlaanpassingen:
  • Roken: Stoppen met roken levert op korte termijn aanzienlijke gezondheidswinst op. Volg onze e-learning 'Stoppen met roken' om te stoppen met roken.
  • Gezondheidsbeheer: Behandel gerelateerde aandoeningen zoals hoge bloeddruk en Diabetes (tye 2). Consulteer de huisarts voor specifiek advies, mogelijke medicatie of een trainingsschema.
  • Voordelen: Een gezonde leefstijl biedt talloze voordelen voor de algehele gezondheid en helpt terugkerende klachten te voorkomen. Hierbij staat balans centraal: tussen activiteit, herstel, en mentaal en fysiek welzijn. Meer over gezonde leefgewoonten vind je in onze e-learning.
• Ondersteunende maatregelen:
  • Steunkousen: Deze verlichten mogelijk pijn, verminderen zwelling en bevorderen de bloedsomloop. Voor diegenen die moeite hebben met het uittrekken van steunkousen, zijn er hulpmiddellen specifiek ontworpen voor het gemakkelijk uittrekken van steunkousen.
  • Vaatinterventies: Chirurgische ingrepen zoals dotteren (verwijden van een slagader), stentplaatsing (ondersteuning van het vat), endarteriëctomie (plaqueverwijdering) of een bypass (bloedstroomomleiding) behandelen vernauwingen in bloedvaten. Na zo'n ingreep is een gezonde leefstijl essentieel om klachten te voorkomen.