Schouderluxatie, glenohumerale luxatie, schouder uit de kom, (sub)luxatie van de schouder, schouderletsel, shoulder dislocation, glenohumeral dislocation, shoulder dislocation, (sub)luxation of the shoulder, shoulder injury

Samenvatting

• Klachtenbeschrijving: Een schouderluxatie, beter bekend als een schouder uit de kom, ontstaat als de bovenarmkop uit de schouderkom verschuift, wat kan resulteren in schade aan omliggende structuren zoals gewrichtsbanden, pezen en spieren.
• Ontstaanswijze: Voornaamste oorzaken zijn traumatisch letsel, eerdere schouderluxatie, spiercontracties, elektrische schokken, onderliggende aandoeningen, en schouderinstabiliteit.
• Symptomen: Omvatten pijn, bewegingsbeperking, zichtbare standsverandering, verschoven schouderkop, instabiliteitsgevoel, crepitaties, zwelling, verkleuring, gevoelloosheid en tintelingen.
• Diagnose: Gebaseerd op symptomen en beeldvormend onderzoek zoals röntgenfoto's of MRI-scans.
• (Zelf)behandeling en herstel: Inclusief directe repositie, medische ingrepen, herstelperiode, gebruik van een mitella, fysiotherapiebezoek, oefeningen, zelfstandige training en behandeling op locatie, aangevuld met zelfzorg- en productaanbevelingen.

Beschrijving van de aandoening

Een schouderluxatie, waarbij de schouder uit de kom raakt, treft in Nederland jaarlijks ongeveer 2.000 mensen, vaak door een val of een krachtige klap. Deze dislocaties vinden meestal plaats in anterieure (voorwaartse) richting (98%), waarbij de kleine kom van het schoudergewricht, ondersteund door banden en spieren, beschadigd raakt, inclusief het labrum, de kraakbenige ring aan de rand van de kom. Het is essentieel om na een dergelijke luxatie medische hulp te zoeken, aangezien de behandeling kan variëren van rust en fysiotherapie tot chirurgie, afhankelijk van de ernst en het risico op toekomstige dislocaties. Preventie, zoals het versterken van de schoudermuskulatuur, is cruciaal om herhaling te voorkomen.

Luxatie en subluxatie

Het schoudergewricht, met de grootste bewegingsvrijheid van alle menselijke gewrichten, is ook het meest instabiel, wat leidt tot een onderscheid tussen luxatie (volledige scheiding van de gewrichtsoppervlakken) en subluxatie (symptomatische translatie van de schouderkop zonder complete scheiding). Traumatische luxaties kunnen leiden tot schade aan de weke delen rondom het schoudergewricht en soms ook aan het bot. Een veelvoorkomende verwonding bij een luxatie is de Bankart Lesion, waarbij het anterieure kapsel (de voorste banden) en het labrum (de kraakbenige ring) van het glenoid (het schouderkommetje) beschadigd raken. In ernstigere gevallen kan zelfs een stuk van het glenoid losraken, bekend als een Bony-Bankart. Deze aandoeningen vereisen vaak gespecialiseerde medische behandeling om verdere complicaties te voorkomen en om een goede genezing te bevorderen.

Ontstaanswijze

• Traumatisch letsel: Het grootste deel (95%) van de schouderdislocaties wordt veroorzaakt door een traumatisch letsel, zoals een krachtige botsing, het vallen op een uitgestrekte arm, of een plotselinge draaiende beweging.
• Herhaling en leeftijd: De kans op een recidief schouderluxatie is 60-80% voor wie eerder een dislocatie heeft ervaren, met een hogere frequentie bij jongeren vanwege meer speling in het gewricht.
• Spiercontractie en schokken: Schouderdislocatie kan ook ontstaan door heftige spiersamentrekkingen of elektrische schokken.
• Onderliggende aandoeningen: Een verhoogd risico op schouderluxatie bestaat bij personen met bindweefselaandoeningen of hypermobiliteit.
• Schouderinstabiliteit: Meerdere luxaties kunnen leiden tot chronische schouderinstabiliteit, wat toekomstige dislocaties vergemakkelijkt.

Symptomen

• Ernstige pijn: De schouder is zeer pijnlijk, vaak het eerste en meest prominente symptoom van een dislocatie.
• Bewegingsbeperking: Een opvallend onvermogen en angst om de arm te bewegen, voornamelijk vanwege de intense pijn.
• Zichtbare standsverandering: De schouder vertoont een zichtbare deuk of abnormale vorm door de dislocatie.
• Verschoven schouderkop: Bij palpatie is de kop van de schouder abnormaal gepositioneerd, vaak meer naar voren dan normaal.
• Instabiliteitsgevoel: Patiënten ervaren een gevoel van instabiliteit in de schouder, wat wijst op een gebrek aan normale gewrichtsondersteuning.
• Crepitaties bij beweging: Soms zijn er knisperende of krakende geluiden hoorbaar bij milde bewegingen van de schouder.
• Zwelling en verkleuring: Zwelling rond het gewricht en mogelijk blauwe plekken of verkleuring als gevolg van de dislocatie.
• Gevoelloosheid of tintelingen: In sommige gevallen kunnen gevoelloosheid of tintelingen in de arm of hand optreden, wat duidt op zenuwbeschadiging.

Diagnose

Bij vermoeden van een schouderluxatie kan de diagnose doorgaans met grote zekerheid worden gesteld op basis van de klachten en symptomen. Het is essentieel om bij deze klachten direct de eerste hulp of je huisarts te raadplegen. Indien nodig kan er aanvullend beeldvormend onderzoek, zoals een röntgenfoto of MRI-scan, worden uitgevoerd. Dit is niet alleen om de richting van de luxatie te bevestigen, maar ook om mogelijke schade aan omliggende structuren, zoals spieren, pezen, en botten, in kaart te brengen. Een accurate diagnose is cruciaal voor het bepalen van de meest effectieve behandeling en voor het voorkomen van verdere complicaties.

(Zelf)behandeling en herstel

• Directe repositie: Het is van groot belang om de schouder zo snel mogelijk te laten repositioneren door een (trauma)arts om verdere schade te voorkomen, vaak ondersteund met pijnstillers of spierverslappers.
• Medische ingreep: Bij lang bestaande of complexe luxaties kan repositie onder narcose nodig zijn, soms met operatieve ingrepen.
• Herstelperiode: De genezing duurt meestal 1-3 maanden. Vermijd in de eerste weken pijnlijke bewegingen, maar blijf wel binnen de pijngrens bewegen om verstijving te voorkomen. Voor directe pijnverlichting zijn pijnstillers zoals paracetamol of ibuprofen geschikt. Bij hevige pijn is het raadzaam om contact op te nemen met je huisarts voor een sterkere pijnmedicatie.
• Mitella gebruik: Bij de behandeling van een schouderluxatie is het dragen van een mitella doorgaans voor een periode van 1 tot 3 weken aanbevolen. Deze tijdsduur is essentieel om de schouder de nodige ondersteuning te bieden, terwijl verstijving van het gewricht wordt voorkomen. Een kortere immobilisatieperiode helpt een evenwichtig herstel te bevorderen, waarbij de schouder rust krijgt en tegelijkertijd het bewegingsbereik behouden blijft. Voor ernstigere luxaties of na chirurgische ingrepen kan een langere periode van immobilisatie nodig zijn, op basis van individueel medisch advies.
• Fysiotherapiebezoek: Ongeveer 4-6 weken na de schouderluxatie is een beoordeling door een fysiotherapeut aan te raden. Deze beoordeling richt zich op het evalueren van de schouderbeweging, stabiliteit, houding en het herstelproces. Het is belangrijk om tijdens deze periode voldoende en op tijd te bewegen om verstijving, zoals een ' frozen schoulder', te voorkomen.
• Belang van oefenen: Gedurende de revalidatie, of het nu gaat om een conservatieve of operatieve behandeling, is oefenen een sleutelaspect. Professionele begeleiding van een fysiotherapeut zorgt voor een veilige en effectieve aanpak. Voor patiënten die zelfstandig willen trainen, bieden wij een op maat gemaakt trainingsschema aan.
• Zelfstandig trainen of behandeling op locatie: Patiënten kunnen kiezen voor zelfstandige training met ons gepersonaliseerde op maat gemaakte schema of voor behandeling op locatie. Voor de laatste optie kan onze BehandelaarWijzer helpen bij het vinden van een geschikte zorgprofessional.
• Optimaliseer je thuisworkout: Voor effectieve thuisworkouts bevelen we aan:
  • Crosstrainer
  • Roeiapparaat
  • Oefenmat
  • Oefenbal 
  • Weerstandsbanden
  • Halterbank
  • Verstelbare dumbbellset
• Ondersteunende brace of tape: Tijdens de opbouwfase na een schouderluxatie kan het gebruik van een ondersteunende brace of tape aanzienlijk bijdragen aan het herstel. Deze hulpmiddelen bieden extra stabiliteit en ondersteuning voor het herstellende gewricht. Voor gedetailleerde instructies over het correct aanbrengen van de tape, bekijk de instructievideo onderaan deze pagina.
• Ergotherapie: Bij complexe of langdurige herstelprocessen kan ergotherapie nuttig zijn om dagelijkse activiteiten en werkgerelateerde taken aan te passen aan de beperkingen tijdens herstel.
• Gezonde leefstijl: Verbeter je leefstijl door gezond te eten, voldoende te bewegen, voldoende rust te nemen om te ontstressen een goed slaappatroon te onderhouden en een gezond gewicht na te streven. Dit bevordert niet alleen het herstel maar ook de algehele gezondheid. Meer hierover lees je [hier] of bekijk de beschikbare e-learning.