Polsbreuk, gebroken hand, duim en vinger - scaphoid, Colles, Barton, Smith, ulna fracturen, broken wrist, hand, thumb and finger - scaphoid, Colles, Barton, Smith, ulna fractures

Samenvatting

• Klachtenbeschrijving: Pols- en handbreuken komen in verschillende vormen voor: scaphoid fracturen bij de duim, Colles fracturen met een achterwaartse handverschuiving, Barton en Reversed Barton fracturen in het polsgewricht, Smith fracturen met voorwaartse handverschuiving, en ulna fracturen in het binnenste onderarmbot. Lees hieronder voor een gedetailleerde beschrijving.
• Ontstaanswijze: Veelvoorkomende oorzaken zijn vallen met een uitgestrekte hand, direct trauma, en risicofactoren zoals osteoporose, leeftijd, laag lichaamsgewicht, langdurig medicijngebruik, visusstoornissen en immobilisatie.
• Symptomen: Symptomen variëren per breuktype maar omvatten vaak pijn, zwelling, blauwkleuring, bewegingsbeperking, en soms standsafwijkingen of misvorming.
• Diagnose: Diagnose vindt plaats op basis van symptomen, lichamelijk onderzoek en wordt bevestigd door beeldvorming zoals röntgen of MRI.
• Zelfbehandeling en herstel: Behandelopties variëren van gipsen tot operaties, afhankelijk van de ernst en het type breuk. Herstel omvat vaak fysiotherapie, zelfzorg, leefstijlverbeteringen en preventieve maatregelen. Raadpleeg bij twijfel altijd een professional.

Beschrijving van de aandoening

Pols- en handbreuken komen vaak voor, meestal door een val of een stoot. Het is belangrijk om het type breuk goed te herkennen voor de juiste behandeling. Hier vind je een duidelijk overzicht van de meest voorkomende breuken aan de pols, hand, duim en vingers.

1. Scaphoid fractuur: Dit is de meest voorkomende polsbreuk, ook bekend als scaphoideum fractuur, naviculaire fractuur of breuk van het scheepsbotje. Het scaphoid is een handwortelbeentje aan de duimzijde van de hand. Je kunt dit botje vinden door je duim naar buiten te bewegen, waardoor een driehoekig kuiltje (de 'anatomische snuifdoos') ontstaat. In dit kuiltje ligt het os scaphoideum. Deze breuk geneest vaak moeizaam en kan leiden tot complicaties zoals avasculaire botnecrose (afsterven bot door verminderde doorbloeding).
2. Colles fractuur: Een gebroken pols, medisch aangeduid als distale radius fractuur. Hierbij verplaatst de hand zich naar de rugzijde (dorsaal) ten opzichte van de onderarm. De radius, of het spaakbeen, loopt van de elleboog naar de duim. Dit type breuk, vaak veroorzaakt door een val op een uitgestrekte hand, wordt vooral geassocieerd met osteoporose en komt vaker voor bij ouderen. De term 'Colles' komt van Abraham Colles, die het in 1814 voor het eerst beschreef.
3. Barton fractuur: Wanneer een Colles of Smith fractuur in het gewricht zit, wordt het een Barton fractuur genoemd. Hierbij is vaak het processus styloideus ulnaris, een botuitsteeksel van de ellepijp, ook gebroken.
4. Smith fractuur: Dit is een breuk van het spaakbeen richting de pols, buiten het gewricht, waarbij de verplaatsing naar de palmzijde (volaire richting) optreedt. Ook bekend als 'reversed Colles fractuur', beschreven door Robert Smith in 1847.
5. Reversed barton fractuur: Een variant van de Smith fractuur waarbij de breuk wél in het gewricht zit.
6. Ulna fractuur: Een breuk van de ellepijp, die op verschillende plaatsen kan voorkomen, vaak in de buurt van het polsgewricht.
7. Phalangeale fracturen: Breuken in de vingerkootjes, variërend van eenvoudige breuken tot gecompliceerde fracturen die de gewrichten beïnvloeden.

Jaarlijks melden zich meer dan 45.000 mensen bij de spoedeisende hulp met een polsbreuk, wat dit tot een van de meest voorkomende letsels maakt. Hoewel polsbreuken op elke leeftijd kunnen voorkomen, zien we ze vooral bij personen tussen 50 en 70 jaar. Breuken van de hand, duim en vingers, dikwijls het gevolg van sportongevallen of valpartijen, zijn eveneens veelvoorkomend en treffen een breed scala aan leeftijdsgroepen, variërend van jongeren tot ouderen met osteoporose.

Ontstaanswijze

• Val voorover: Val met uitgestrekte hand, zoals bij Colles of Scaphoideum fracturen, vaak voorkomend bij skaten, skateboarden, of contactsporten.
• Val achteruit: Vallen op een gestrekte hand leidend tot een Smith fractuur.
• Direct trauma: Een klap op de pols kan een Barton fractuur veroorzaken.
• Onderliggende aandoeningen: Risico verhoogt bij osteoporose (botontkalking).
• Fysieke beperkingen: Functiestoornissen van spieren, gewrichten en problemen met gang en balans.
• Leeftijdsfactor: Hoger risico bij mensen ouder dan 55 jaar.
• Laag lichaamsgewicht: Risico toeneemt bij een lichaamsgewicht onder de 67 kg.
• Medicijngebruik: Langdurig gebruik van corticosteroïden (meer dan 7,5 mg per dag).
• Zichtproblemen: Visusstoornissen kunnen het risico verhogen.
• Immobilisatie: Ernstige immobilisatie verhoogt het risico op breuken.
• Sport en recreatie: Activiteiten met verhoogd valrisico, zoals wintersporten, verhogen het risico op polsbreuken.
• Voedingsfactoren: Onvoldoende calcium- en vitamine D-inname kan bijdragen aan botzwakte en verhoogt het risico op breuken.
• Erfelijkheid: Genetische factoren kunnen bijdragen aan een verhoogde kwetsbaarheid voor botbreuken.

Herkennen van posttraumatische dystrofie

Na een letsel zoals een botbreuk of kneuzing kan soms posttraumatische dystrofie (ook bekend als complex regionaal pijn syndroom) ontstaan, vooral als het herstel langer duurt dan normaal. Kenmerkend voor deze aandoening zijn ernstige aanhoudende pijn, verminderde functie, zwelling en roodheid van het getroffen ledemaat.

Symptomen

Scaphoid fractuur:

• Pijn aan duimzijde: Pijn gecombineerd met zwelling aan de zijde van de duim.
• Bewegingspijn: Bewegen van de duim veroorzaakt pijn.
• Asdrukpijn: Loodrechte druk op de duim is pijnlijk.
• Bewegingsbeperking: Beperkte polsbewegingen.
• Vertraagde genezing: Scaphoid breuken hebben vaak een langere genezingsduur.
• Risico op complicaties: Zoals avasculaire necrose door verminderde bloedtoevoer.

Colles, Smith, Barton en Reversed Barton fracturen:

• Algemene pijn: Pijn rondom de pols.
• Zwelling en blauwkleuring: Vaak aanwezig bij deze breuken.
• Bewegings- en functiebeperking: Beperkte bewegingen en functie van de pols.
• Standsafwijkingen: Afhankelijk van het type breuk soms zichtbaar.
• Asdrukpijn: Pijn bij loodrechte druk op de pols.
• Mogelijke misvorming: Zichtbare misvorming afhankelijk van de ernst en locatie van de breuk.
• Gevoeligheid bij aanraking: Verhoogde gevoeligheid rond het gebroken gebied.

Ulna fractuur:

• Pijn langs ellepijp: Vooral bij beweging en druk.
• Zwelling en blauwkleuring: Rond het gebroken gebied.
• Bewegingsbeperking: Beperking in de functie van de arm.
• Mogelijke misvorming: Afhankelijk van de ernst en locatie van de breuk.

Phalangeale fracturen:

• Pijn in de vingers: Verergerd bij beweging.
• Zwelling en blauwkleuring: Rond het gebroken kootje.
• Bewegingsbeperking: Beperking in vingerbewegingen.
• Mogelijke misvorming: Zichtbaar afhankelijk van de breuk.

Diagnose

De diagnose van een polsbreuk wordt meestal gesteld op basis van klachten en symptomen. Bij lichamelijk onderzoek is er vaak sprake van een misvormde pols, zwelling en/of blauwkleuring, gecombineerd met beperkte functie en een voorgaand trauma. In zulke gevallen is het aan te raden om een röntgenfoto of MRI-scan te laten maken om de breuk te bevestigen of uit te sluiten.

(Zelf)behandeling en herstel

• Behandelbeleid bepalen: De behandeling wordt afgestemd op de ernst en het type breuk. Een nauwkeurige diagnose is hierbij essentieel. Voor directe pijnverlichting zijn pijnstillers zoals paracetamol of ibuprofen geschikt. Bij hevige pijn is het raadzaam om contact op te nemen met je huisarts voor een sterkere pijnmedicatie.
• Operatieve ingreep: Bij complexe of ernstige breuken kan een operatie nodig zijn voor fixatie of repositionering van het bot. Moderne chirurgische technieken kunnen het herstelproces versnellen.
• Conservatief beleid: Bij minder ernstige pols- en handfracturen hanteert men vaak een conservatieve aanpak, zoals het gipsen of het gebruik van een brace of mitella voor vier tot zes weken, ter ondersteuning van de natuurlijke genezing. Na verwijdering van het gips begint meestal het herstel richting normale functionaliteit. Bij fracturen die niet verschoven zijn, wordt korte immobilisatie aangeraden om overmatige bewegingsbeperking te vermijden en een vlot herstel te bevorderen.
• Herstelduur onderarmbreuk: De hersteltijd van een onderarmbreuk varieert, met een gemiddelde duur van vier tot acht weken. Dit kan echter verschillen per individu en type breuk, zowel bij conservatieve (zonder operatie) als postoperatieve behandelingen.
• Revalidatie, fysiotherapie en oefenen: Bij de revalidatie van pols- en handfracturen, ongeacht of deze conservatief of operatief behandeld zijn, speelt fysiotherapie een belangrijke rol. Het herwinnen van kracht en mobiliteit onder begeleiding van een fysiotherapeut is van belang. Voor diegenen die zelfstandig willen oefenen, bieden wij een op maat gemaakt trainingsschema aan. Mocht je voorkeur uitgaan naar behandeling op locatie, dan kun je met onze BehandelaarWijzer eenvoudig de juiste zorgprofessional vinden specifiek voor pols- en handrevalidatie.
• Optimaliseer je thuisworkout: Voor effectieve thuisworkouts bevelen we aan:
  • Crosstrainer
  • Roeiapparaat
  • Hand- en polstrainer set
  • Pols trainer
  • Oefenmat
  • Oefenbal 
  • Weerstandsbanden
  • Halterbank
  • Verstelbare dumbbellset
• Belang van een gezonde leefstijl: Verbeter je leefstijl door gezond te eten, voldoende te bewegen, voldoende rust te nemen om te ontstressen een goed slaappatroon te onderhouden en een gezond gewicht na te streven. Dit bevordert niet alleen het herstel maar ook de algehele gezondheid. Meer hierover lees je [hier] of bekijk de beschikbare e-learning.
• Tips voor het voorkomen van pols- en handbreuken: Voor het verminderen van het risico op pols- en handbreuken, is het aan te raden beschermende uitrusting zoals polsbeschermers te dragen bij activiteiten zoals skaten. Gebruik daarnaast polsbanden tijdens krachttraining of gewichtheffen om extra steun te bieden en blessures te helpen voorkomen.