Hoog cervicale instabiliteit, hoge nek instabiliteit, atlanto-axiale instabiliteit, high cervical instability, upper neck instability, atlanto-axial instability

Samenvatting

• Klachtenbeschrijving: Hoog cervicale instabiliteit betekent dat de bovenste wervels in je nek niet stabiel zijn. Dit komt door problemen met de banden die je nek aan je hoofd verbinden. Hierdoor kun je verschillende klachten krijgen.
• Ontstaanswijze: Door verschillende oorzaken, zoals een ongeluk, keelontsteking, aangeboren problemen, artritis (gewrichtsontsteking), medische ingrepen, afwijkingen in je botten, te flexibele gewrichten, slijtage of een slechte houding.
• Symptomen: Pijn in je nek en hoofd, een onstabiel gevoel, een metaalsmaak in je mond, gespannen spieren, zenuwpijn en problemen met je zintuigen.
• Diagnose: Om hoog cervicale instabiliteit vast te stellen, kijkt een arts naar je klachten en doet een lichamelijk onderzoek. Soms wordt er ook een CT-scan of MRI gemaakt.
• (Zelf)behandeling en herstel: Adviezen voor behandeling zijn: algemene zorg, specifieke oefeningen, tijdelijk een nekbrace dragen, en het aanpassen van je werkplek. In ernstige gevallen kan een operatie nodig zijn.

Beschrijving van de aandoening

Hoog cervicale instabiliteit is een aandoening waarbij de bovenste twee wervels van de nekwervelkolom, die direct in verbinding staan met de schedel, instabiel zijn. Normaal gesproken worden de wervels bij elkaar gehouden door ligamenten (banden), die zorgen voor een stabiele beweging van het hoofd en de nek zonder compressie of irritatie van het ruggenmerg, bloedvaten en zenuwen. Bij hoog cervicale instabiliteit hebben deze ligamenten meer speling dan normaal, wat resulteert in een grotere bewegingsuitslag van de wervels. Dit kan leiden tot diverse klachten, afhankelijk van de ernst en de specifieke symptomen van de patiënt. De prevalentie van hoog cervicale instabiliteit is relatief laag, ongeveer 0,6%, en kan verschillen tussen patiëntengroepen. 

Vroegtijdige herkenning en aanpak van hoog cervicale instabiliteit

Hoog cervicale instabiliteit is een aandoening waarbij de bovenste nekwervels te veel bewegen, wat kan leiden tot ernstige gezondheidsproblemen zoals cervicale arteriële dissectie of cervicale myelopathie. Deze aandoening vereist onmiddellijke medische aandacht bij verdenking. Het is belangrijk om alert te zijn op de symptomen, aangezien deze kunnen overlappen met andere ernstige aandoeningen en een snelle diagnose noodzakelijk is. Vaak zoeken mensen met dergelijke klachten snel medische hulp, gezien de ernst van de symptomen. Vroegtijdige herkenning en behandeling zijn essentieel om complicaties te voorkomen. Bij twijfel of herkenning van symptomen, neem altijd contact op met een huisarts of specialist voor deskundig advies en verdere begeleiding.

Ontstaanswijze

• Traumatische voorgeschiedenis: Nekblessures, zoals whiplash, destabiliseren de nekwervels, wat hoog cervicale instabiliteit veroorzaakt.
• Keelontsteking: Eerdere keelontstekingen kunnen de nekstabiliteit beïnvloeden door ontstekingsprocessen.
• Congenitale aandoeningen: Bindweefselstoornissen, zoals Ehlers-Danlos syndroom en downsyndroom, leiden tot zwakkere nekligamenten en instabiliteit.
• Gewrichtsontsteking: Artritis, zoals reumatoïde artritis of de ziekte van Bechterew, veroorzaken instabiliteit door ontsteking en degeneratie in de nek.
• Recente medische ingrepen: Nek- of schedel-hals chirurgie kan de stabiliteit van de nekwervels beïnvloeden.
• Aangeboren botafwijkingen: Botstructuurafwijkingen vanaf geboorte kunnen nekinstabiliteit veroorzaken.
• Hypermobiliteit: Algemene hypermobiliteit draagt bij aan een minder stabiele nek.
• Degeneratieve veranderingen: Leeftijdsgebonden degeneratie in de nekwervels kan instabiliteit veroorzaken.
• Slechte houding: Langdurig slechte houding, vooral bij nekbelastende activiteiten, kan nekinstabiliteit bevorderen.

Symptomen

• Nek- en hoofdpijn: Pijn in nek en hoofd door nekwervelkolom instabiliteit.
• Instabiel gevoel: Behoefte aan hoofdondersteuning door gevoel van instabiliteit.
• Metaalsmaak: Proeven van een metaalsmaak als opvallend symptoom.
• Verhoogde spierspanning: Toegenomen spanning en stijfheid in de nek.
• Zenuwpijn: Neuropathische pijn in extremiteiten.
• Brokgevoel in de keel: Sensatie van een brok in de keel.
• Nystagmus: Onwillekeurige oogbewegingen.
• Tintelingen: Tintelingen of doofheid in armen en benen.
• Drop attacks: Plotseling vallen zonder bewustzijnsverlies.
• Coördinatieverlies: Verminderde coördinatie in nekspieren.
• Misselijkheid: Misselijkheid als mogelijk symptoom.
• Zwakte in ledematen: Zwakte in armen en benen.
• Duizeligheid en evenwichtsproblemen: Duizeligheid en balansproblemen.
• Visuele stoornissen: Problemen met zicht, zoals wazig zien.
• Oorsuizen of gehoorproblemen: Tinnitus of andere gehoorstoornissen.

​Diagnose

De diagnose van hoog cervicale instabiliteit wordt voornamelijk gesteld op basis van klachten en symptomen. Voor een diepgaandere beoordeling van de ligamenten in de bovenste nekwervelkolom, specifiek tussen de schedel en de eerste twee halswervels, kan een consultatie bij een manueel therapeut inzichtelijk zijn. Hoewel de testen oorspronkelijk bedoeld zijn voor premanipulatieve doeleinden, bieden ze ook waardevolle informatie over de beweeglijkheid van de ligamenten. Als aanvulling kan een CT-scan of MRI gemaakt worden voor een gedetailleerder beeld van de aandoening. Deze beeldvormende onderzoeken kunnen worden aangevraagd via je huisarts, die kan inschatten of ze zinvol zijn voor jouw specifieke situatie.

(Zelf)behandeling en herstel

• Conservatief beleid: Een effectief conservatief beleid voor nekklachten omvat een grondig begrip van de aandoening, het vermijden van risicovolle bewegingen zoals extreem nekstrekken en -roteren, en activiteiten boven schouderhoogte. Het is ook belangrijk om voorzichtig te zijn met nekmanipulaties zoals "nekkraken", zoals die soms in kapperszaken voorkomen, omdat deze de instabiliteit kunnen verergeren.
• Effectieve behandelmethoden voor hoog cervicale instabiliteit: Laat behandelingen van de hogere nekwervels over aan gekwalificeerde professionals zoals manueel therapeuten. Specifieke oefeningen, onder begeleiding van een fysiotherapeut, zijn effectief voor het versterken van de nekspieren. Deze specialisten kunnen ook een op maat gemaakt trainingsschema opstellen. Gebruik onze BehandelaarWijzer om eenvoudig een lokale expert te vinden voor behandelingen.
• Zelf oefenen voor nekstabiliteit: Gebruik een stabilizer, een toestel dat drukveranderingen meet, voor oefeningen die de stabiliteit van je nek kunnen verbeteren. Begin met het 'oefenschema stabilizer nek' voor directe aanvang en overweeg vervolgens een  trainingsschema op maat voor verdere progressie en training.
• VR-training: Het experimenteren met een VR-bril voor actieve stabiliteitstraining kan een leuke en nuttige toevoeging zijn. Daarnaast zijn er diverse apps beschikbaar voor thuisoefeningen, gericht op spierversterking en balansverbetering.
• Hydrotherapie: Oefeningen in het water, zoals hydrotherapie, kunnen nuttig zijn vanwege de ondersteunende en lage impact aard van de oefeningen, wat helpt bij het versterken van de nekspieren zonder extra belasting.
• Operatieve overwegingen: Wanneer conservatieve behandelingen tekortschieten en de kwaliteit van leven door hoog cervicale instabiliteit vermindert, kan een operatie overwogen worden. In Nederland gebeurt dit zelden vanwege de complexiteit en risico's, maar het is gangbaarder in sommige andere landen. De operatie focust gewoonlijk op het stabiliseren van de nekwervels via fusie of implantaten. Gezien de mogelijke risico's en complicaties is het cruciaal deze optie zorgvuldig te overwegen en te bespreken met gespecialiseerde medici.
• Beschermende leefstijl: Handhaaf een gezonde leefstijl met een evenwichtig gewicht, regelmatige nachtrust, een voedzaam eetpatroon, en gecontroleerde lichaamsbeweging. Proactieve leefstijlkeuzes verminderen de kans op gezondheidsproblemen. Werk aan een optimale balans tussen activiteit en herstel, en ervaar positieve effecten op je totale gezondheid door preventieve maatregelen te nemen. Ontdek meer informatie [hier] en vergroot je kennis met onze e-learning.
• Voedingsaanpassingen: Een dieet rijk aan ontstekingsremmende voedingsmiddelen kan nuttig zijn. Dit omvat voedsel rijk aan antioxidanten, zoals bessen, noten en groene bladgroenten.
• Cognitieve gedragstherapie (CGT): Voor patiënten die te maken hebben met chronische pijn of stress gerelateerd aan hun aandoening, kan CGT nuttig zijn om copingstrategieën te ontwikkelen en de impact van de aandoening op hun dagelijks leven te verminderen.