Cervicale arteriële dissectie (CAD), halsslagader dissectie, scheur in de halsslagader; cervical artery dissection (CAD), carotid artery dissection, tear in the carotid artery Direct naar diensten en producten

Samenvatting

• Klachtenbeschrijving: Een scheur in de slagaderwand, treft vaak halsslagaders en wervelslagaders. Hoewel niet direct levensbedreigend, kan gestold bloed ernstige complicaties veroorzaken.
• Ontstaanswijze: Verschillende risicofactoren, zoals trauma, nekinstabiliteit, aderverkalking, hoge bloeddruk, erfelijkheid, vasculitis (ontsteking bloedvat), infecties, aangeboren hartafwijkingen en medicijngebruik.
• Symptomen: Hevige hoofdpijn, nekpijn, duizeligheid, Horner-syndroom (hangend ooglid, vernauwde pupil, minder zweten door zenuwbeschadiging), visuele en spraakstoornissen en misselijkheid.
• (Zelf)behandeling en herstel: Herken je symptomen? Raadpleeg de huisarts. Spoedeisende situatie? Bel 112. Bevestigde dissectie vereist een operatie. Werk preventief  en verminder risico met een gezonde leefstijl.

• Beschrijving van de aandoening

Een dissectie is een scheur in de binnenste laag van een slagader, waardoor bloed tussen de binnenste en buitenste lagen van de slagaderwand stroomt. Hoewel dit bij alle slagaders kan gebeuren, komt het in de nek voor in de arteria vertebralis (wervelslagader) en de arteria carotis interna (halsslagader), zoals te zien is in de afbeelding "Slagaders van hoofd en hals". Bij mensen jonger dan 60 jaar zijn dissecties in de halsslagader de belangrijkste oorzaak van beroertes, vooral vanwege het risico op de ontwikkeling en loslating van een bloedstolsel. Ongeveer 2,6 op de 100.000 mensen per jaar worden door deze aandoening getroffen. De verhouding van interne carotis dissectie (ICAD) tot vertebralis dissectie (VAD) is 2:1. ICAD komt vaker voor bij personen tussen de 34-54 jaar, terwijl VAD over het algemeen optreedt bij mensen ouder dan 54 jaar. In 61% van de gevallen ontstaat het spontaan, in 30% is het geassocieerd met een trauma, en in 9% heeft het een andere oorzaak. Hoewel de symptomen niet direct levensbedreigend zijn omdat het bloedvat aan de andere zijde van de hals de functie kan compenseren, is het van essentieel belang om onmiddellijk actie te ondernemen. Zonder behandeling kan het gestolde bloed leiden tot de vorming van een bloedpropje.

Toelichting afbeelding: Deze afbeelding toont de belangrijkste slagaders in het hoofd en de nek, zoals de temporale slagader, halsslagaders, wervelslagader, gezichtsslagader en aorta. Ze zorgen voor een optimale bloedtoevoer naar het gezicht, de hersenen en andere vitale structuren.

Belangrijke informatie: Herkenning en actie bij progressieve klachten

Omdat deze klachten progressief kunnen zijn, overlappende symptomen kunnen vertonen met andere ernstige ziektebeelden en in sommige gevallen ernstige gevolgen kunnen hebben, is het essentieel om direct contact op te nemen met je huisarts. In de praktijk zien we dat de meeste mensen met dergelijke klachten zelf al vroegtijdig actie ondernemen en naar de huisarts of spoedeisende hulp gaan, gezien de ernst van de klachten. Hoewel deze klacht niet heel frequent voorkomt, benoemen we deze op deze website zodat ze herkend kunnen worden. Dit is vooral belangrijk om de oorsprong en beginnende symptomen tijdig te herkennen, zodat je indien nodig direct actie kunt ondernemen. Als de symptomen overeenkomen, is het verstandig het zekere voor het onzekere te nemen en dit zo snel mogelijk te laten beoordelen door je huisarts.

Verdenking arteriële dissectie? Bel huisarts, bij ernstige symptomen spoedeisende hulp.

Ontstaanswijze

• Plotselinge/acute klachten: Dissecties manifesteren zich vaak plotseling en acuut.
• Trauma in voorgeschiedenis: Een verleden van trauma, bijvoorbeeld een hoofdletsel na een val of een auto-ongeluk, verhoogt het risico op arteriële dissectie.
• Hoge bloeddruk: Een verhoogde bloeddruk verhoogt het risico op dissectie door de verminderde elasticiteit en verzwakking van slagaderwanden.
• Aders en hartproblemen: Slagaderverkalking (atherosclerose), vasculitis (ontsteking bloedvatwand) en andere hart- en vaataandoeningenverhogen het risico op dissectie.
• Erfelijke bindweefselziekten: Erfelijke bindweefselziekten, zoals het syndroom van Marfan en het syndroom van Ehlers-Danlos, kunnen leiden tot verminderde elasticiteit van de vaatwand en verhogen daarmee het risico op dissectie.
• Hoog cervicale instabiliteit: verhoogt het risico op dissectie in de nek.
• Ontstekingsziekten: Ontstekingsziekten zoals psoriasis of reumatoïde artritis vergroten de kans op arteriële dissectie.
• Infectie: Infecties, waaronder die veroorzaakt door salmonella of hiv, zijn risicofactoren voor dissectie.
• Medicatie invloed: Langdurig gebruik van ontstekingsremmers of medicijnen die de vaatwand aantasten, verhoogt het risico op halsdissectie.

Toelichting afbeelding: Deze afbeelding laat zien hoe een trombus (bloedstolsel) ontstaat in de halsslagader door een veranderde bloedstroomsnelheid. De uitvergroting toont de binnenste vaatwand (tunica intima), waar het stolsel zich kan vormen en de bloeddoorstroming kan belemmeren.

Zelfbescherming bij CAD: Snel handelen essentieel

Arteriële dissectie, met name in de halsslagaders, vormt een aanzienlijk gezondheidsrisico. Gelukkig biedt de cirkel van Willis, een complex netwerk van hersenbloedvaten, een waardevolle vorm van zelfbescherming. Wanneer een slagader beschadigd is, zoals bij dissectie, compenseert dit verfijnde systeem door de bloedtoevoer naar de hersenen te handhaven. Hoewel deze compensatie niet direct levensbedreigend maakt, benadrukt het de dringende noodzaak van snelle medische interventie om mogelijke complicaties te voorkomen. Een van de redenen voor deze onmiddellijke actie is dat schade aan de binnenste laag van bloedvaten de stroomsnelheid verandert, wat stolling en trombusvorming kan veroorzaken, met het risico op een herseninfarct. Bij arteriële dissectie neemt het stroomvolume af, wat de snelheid verhoogt en atherosclerotische plaques (vetophopingen) kan losmaken, wat op zijn beurt verdere problemen kan veroorzaken. Dit onderstreept de noodzaak van snel handelen om een balans te bewaren tussen overleven en risico.

Symptomen

Algemene symptomen:

• Hoofdpijn:
  • Vaak het eerste teken.
  • Intenser dan gebruikelijk en anders dan ooit ervaren.
• Locatie hoofdpijn:
  • Voornamelijk aan de achterzijde, bij de rand van de schedel.
• Nekpijn:
  • Merkbaar aan één kant.
• Vertigo/duizeligheid:
  • Een sterk gevoel waarbij het lijkt alsof de wereld om je heen draait.

Specifieke symptomen per type dissectie:

​Diagnose

Bij vermoeden van deze aandoening is snel professioneel medisch advies van groot belang. De specialist kiest met zorg, rekening houdend met jouw gezondheid, de meest geschikte diagnostische methoden. Een grondige evaluatie, waarbij symptomen, medische geschiedenis en relevante informatie centraal staan, draagt bij aan een nauwkeurige diagnose en een passend behandelplan. Overweeg de cervicale extensie-rotatietest, uitgevoerd door een arts of fysiotherapeut, om de doorlaatbaarheid van de vaten te controleren, vooral toegepast bij VBI (vertebro-basilaire insufficiëntie). Als echter sterk wordt vermoed dat er sprake is van een arteriële dissectie, wordt het ten zeerste afgeraden deze test te doen en in plaats daarvan direct door te verwijzen naar gespecialiseerde medische zorg. De diagnose is vaak vrijwel zeker op basis van klachten, maar aanvullende tests zoals CT-angiografie, echografie, doppler, MRI of röntgenfoto's kunnen worden ingezet voor een gedetailleerd beeld van bloedvaten, hun doorlaatbaarheid en omliggende structuren.

(Zelf)behandeling en herstel

• Medische interventies:
  • Symptomen herkennen: Neem bij overeenkomende symptomen direct contact op met huisarts.
  • Spoedeisende situatie: Bel bij aanwezige en snel verergerende symptomen spoedeisende hulp of 112.
  • Operatieve ingreep bij dissectie: Bevestigde dissectie vereist een operatieve ingreep, zoals vaatwandreparatie of stentplaatsing. Raadpleeg arts/chirurg voor verdere informatie.
  • Stoppen met roken: Stoppen met roken is essentieel voor je gezondheid, vooral bij problemen met je bloedvaten. Overweeg professionele hulp of lees dit boek als het moeilijk is.
  • Medicatie: Als je weet dat je last hebt van bloedvatproblemen, bespreek dan met je arts of specialist hoe je de voorgeschreven medicijnen, zoals bloedverdunners, nauwkeurig kunt innemen. Als je vragen hebt over je medicatie, neem dan contact op met je arts.
  • Leefstijl als bescherming: Handhaaf een gezonde leefstijl met een evenwichtig gewicht, regelmatige nachtrust, een voedzaam eetpatroon, en gecontroleerde lichaamsbeweging. Ontdek [hier] meer informatie en maak gebruik van onderstaande e-learning om je kennis te vergroten. Als je zelfstandig wilt starten met beweging en hulp nodig hebt voor een aangepast trainingsprogramma, begin dan met een persoonlijk afgestemd oefenschema. Als je de voorkeur geeft aan een behandeling op locatie, gebruik dan onze BehandelaarWijzer om de juiste expert te vinden.
  • Regelmatige follow-up: Plan regelmatige follow-upafspraken met je arts om je voortgang te bespreken, eventuele zorgen te uiten en eventuele veranderingen in je gezondheid aan te pakken.