Wervelfractuur, gebroken lumbale wervel, gebroken ruggenwervel, vertebral fracture, spinal fracture, broken spine

Samenvatting

• Klachtenbeschrijving: Meestal breken rugwervels door een val of een factor die het bot verzwakt. De wervelkolom maakt beweging mogelijk en biedt steun. Bij vrouwen boven de 50 blijven veel fracturen ongediagnosticeerd.
• Ontstaanswijze: Stabiele breuken betreffen het wervellichaam en komen voor na simpele vallen. Instabiele breuken, met risico op ruggenmergschade, ontstaan door ernstigere trauma's of bij mensen met zwakke botten.
• Symptomen: Stabiele breuken veroorzaken pijn en beperkte mobiliteit. Instabiele breuken hebben ernstigere symptomen, waaronder neurologische problemen en mogelijke houdingsveranderingen.
• Diagnose: Bepaald door symptomen en beeldvorming, zoals röntgen, CT en MRI.
• (Zelf)behandeling en herstel: Inclusief pijnmanagement, vermijden van belasting, fysiotherapie, mogelijke chirurgie, en het nastreven van een gezonde leefstijl. Medische evaluatie is cruciaal bij vermoeden van een wervelfractuur.

Beschrijving klachten

Door een val of een extreme buiging van de romp kunnen één of meerdere rugwervels breken. De wervelkolom loopt van het hoofd tot het staartbeen en telt vijf lendenwervels. Elke lendenwervel heeft een stevig, blokvormig wervellichaam en daarachter een wervelboog met doornvormige uitsteeksels waaraan spieren en banden gehecht zijn. De wervelkolom biedt steun aan het lichaam en maakt bewegingen, zoals buigen en draaien, mogelijk. Binnen de wervelbogen bevindt zich het ruggenmerg, waaraan zenuwen verbonden zijn die onder andere de spiercontractie en huidgevoel verzorgen. De prevalentie van wervelfracturen varieert per regio en bevolkingsgroep. In sommige onderzoeken heeft tot 20% van de vrouwen boven de 50 jaar ten minste één wervelfractuur, maar veel van deze fracturen zijn asymptomatisch en blijven ongediagnosticeerd.

Stabiele en instabiele breuken

Men maakt onderscheid tussen stabiele en instabiele breuken. Bij een stabiele breuk is enkel het wervellichaam gebroken en is het ruggenmerg niet in gevaar. Een instabiele breuk daarentegen houdt het risico in dat het ruggenmerg beschadigd raakt of dat de breuk verder inzakt, wat verdere schade kan veroorzaken.

Ontstaanswijze

Een wervelbreuk kan op verschillende manieren ontstaan:

• Traumatisch: door een ongeluk, val of externe impact op de wervel.
• Niet traumatisch: door een onderliggende oorzaak die het bot verzwakt. Voorbeelden hiervan zijn osteoporose (botontkalking), botkanker, reumatoïde artritis, of door langdurig gebruik van ontstekingsremmers zoals corticosteroïden (ontstekingsremmers).

Oorzaken en typen van wervelfracturen

Een stabiele breuk treedt meestal op na een simpele val. Een instabiele breuk ontstaat doorgaans na een val van grotere hoogte of een verkeersongeval. Bij mensen met fragiele botten kan hevig hoesten of niezen soms al tot een breuk leiden.

Symptomen

Stabiele wervelfractuur:

• Pijn: Dit is het meest voorkomende symptoom. De pijn kan acuut, hevig en scherp zijn, vooral direct na het trauma. Het kan ook veranderen in een doffe, aanhoudende pijn.
• Beperkte bewegingsvrijheid: Pijn kan beweging belemmeren, maar er is meestal geen ernstige neurologische aantasting.
• Verandering in postuur: Er kan een lichte verandering in postuur zijn, zoals een voelbare deuk of "stap" in de rug op de plaats van de breuk.

Instabiele wervelfractuur:

• Ernstige pijn: De pijn is vaak intenser dan bij stabiele fracturen en kan verergeren bij beweging.
• Neurologische symptomen: Tintelingen, gevoelloosheid, zwakte in de ledematen of, in ernstige gevallen, verlamming kunnen optreden als de fractuur druk uitoefent op het ruggenmerg of zenuwwortels.
• Verminderde hoogte: Vooral bij meerdere breuken.
• Voorovergebogen houding (kyfose): De wervelkolom kan voorover buigen, wat leidt tot een duidelijke verandering in houding.
• Darm- of blaasproblemen: Dit is een ernstig symptoom dat wijst op druk op het ruggenmerg.

Belang van individuele diagnose bij wervelfracturen

Het is belangrijk op te merken dat hoewel sommige symptomen typisch zijn voor stabiele of instabiele fracturen, elk individu anders is. Daarom is het cruciaal om medische hulp in te roepen bij vermoeden van een wervelfractuur om een ​​juiste diagnose te krijgen en de ernst ervan te bepalen.​

Diagnose

De diagnose van een wervelbreuk is grotendeels gebaseerd op klachten en symptomen, maar wordt vaak ondersteund door beeldvormende diagnostiek. Patiënten met een wervelbreuk vinden het doorgaans lastig of pijnlijk om op de rug te liggen. Verder kan het aanraken van het uitsteeksel aan de achterzijde van de betrokken wervel, ook bekend als het 'doornuitsteeksel' of 'processus spinosus', aanzienlijke pijn veroorzaken. Om te bepalen of een breuk stabiel is, wordt er doorgaans een röntgenfoto of CT-scan ingezet. Aanvullend kan er neurologisch onderzoek plaatsvinden met behulp van een MRI-scan om mogelijke schade aan het ruggenmerg en de zenuwen in kaart te brengen.

(Zelf)behandeling en herstel

• Pijnmanagement: Voor directe pijnverlichting zijn pijnstillers zoals paracetamol of NSAID's (zoals ibuprofen) geschikt. Bij hevige pijn is het raadzaam om contact op te nemen met je huisarts voor een sterkere pijnmedicatie.
• Vermijd zware belasting: Het is cruciaal om zware tillen en draaiende bewegingen te vermijden tijdens het herstel om verdere schade of complicaties te voorkomen.
• Mobiliteitsbevordering: In de beginfase na een lendenwervelbreuk kan het nuttig zijn om met behulp van elleboogkrukken of een rollator te lopen. Dit kan de druk op de wervelkolom verminderen en tegelijkertijd de patiënt enige mobiliteit bieden. Bij meer ernstige breuken, of als lopen te pijnlijk is, kan tijdelijk gebruik van een rolstoel aan te raden zijn. Het is belangrijk om dit in overleg met een zorgverlener te bespreken.
• Behandeling stabiele breuken: Bij stabiele rugbreuken is tijdelijke bedrust aan te raden. Een corset kan in de beginfase nuttig zijn en een rugbrace kan in latere fasen voor verlichting zorgen.
• Aanpak instabiele breuken: Instabiele breuken, vooral wanneer het ruggenmerg betrokken is, kunnen chirurgische interventie vereisen. Tot die tijd is volledige bedrust cruciaal om verdere complicaties te voorkomen.
• Revalidatie en fysiotherapie: Onafhankelijk van het type breuk is revalidatie onder begeleiding van een fysiotherapeut essentieel. Deze kan adviseren over oefeningen, leefregels, en houding. Voor diegenen die digitaal zelfstandig verder willen, kan een op maat gemaakt trainingsschema overwogen worden. Voorkeur voor een behandeling op locatie? Vind de ideale expert met onze BehandelaarWijzer. 
• Optimaliseer je thuisworkout: Voor het beste resultaat tijdens je training thuis raden we de volgende oefenmaterialen aan: een oefenmat en een oefenbal.