Lage rugpijn, aspecifieke lage rugpijn, spit, lumbago, facetgewrichtsproblemen, facetsyndroom, lower back pain, facet joint syndrome

Samenvatting

• Beschrijving klachten: Aspecifieke lage rugpijn (spit of lumbago) heeft geen duidelijke oorzaak en vormt 90% van alle rugpijngevallen. De pijn kan acuut, subacuut of chronisch zijn. Specifieke lage rugpijn (10% van de gevallen) heeft duidelijke oorzaken, zoals fracturen, tumoren of hernia's.
• Ontstaanswijze: Rugpijn kan voortkomen uit mechanische overbelasting, degeneratie, lumbale instabiliteit, facetgewrichtspijn, leefstijl, slecht slapen, genetica, psychologische stress en specifieke medische aandoeningen, zoals artritis (gewrichtsontsteking).
• Symptomen: Veelvoorkomend zijn lage rugpijn, pijn die uitstraalt naar het been (tot de knie), stijfheid en verergering bij bepaalde activiteiten of houdingen.
• Diagnose: De diagnose is vaak gebaseerd op symptomen en lichamelijk onderzoek. In bepaalde gevallen kunnen röntgenfoto's of MRI's aanvullende inzichten geven.
• (Zelf)behandeling en herstel: Pijnbeheer, actieve zorg, oefeningen, behandeling van belemmerende factoren, gezonde leefstijl, psychologische ondersteuning en een ergonomische werkhouding zijn allemaal waardevolle benaderingen voor herstel.

Beschrijving klachten

Lage rugpijn kan worden onderverdeeld in specifieke en aspecifieke lage rugpijn. Aspecifieke lage rugpijn, vaak in de volksmond aangeduid als spit, lumbago of 'in de rug schieten', heeft geen duidelijk aanwijsbare oorzaak. Desondanks vormt dit type pijn zo'n 90% van alle gevallen van lage rugpijn. Het ontbreken van een specifieke oorzaak betekent niet dat deze klachten minder serieus zijn. De mogelijke oorzaken worden hieronder uitgelegd. Afhankelijk van de duur kan lage rugpijn worden geclassificeerd als acuut (0-6 weken), subacuut (7-12 weken) of chronisch (meer dan 12 weken). Ongeveer 60-80% van de volwassenen ervaart ooit in hun leven aspecifieke lage rugpijn. In een willekeurig jaar meldt 15-40% van de volwassenen deze klacht. Op elk gegeven moment heeft tussen de 12-30% van de volwassenen last van deze vorm van rugpijn. Bovendien is het een voornaamste oorzaak van werkverzuim en arbeidsongeschiktheid.

Specifieke lage rugpijn

Bij specifieke lage rugpijn kan de oorzaak van de pijn in de onderrug duidelijk vastgesteld worden. Dit type rugpijn treft ongeveer 10% van alle patiënten met klachten in de onderrug. Voorbeelden van aandoeningen die onder specifieke lage rugpijn vallen zijn fracturen, tumoren, osteoporose (botontkalking) en de ziekte van Bechterew. Een vaak voorkomende vorm hiervan is het lumbosacraal radiculair syndroom (rughernia), beter bekend als discushernia. Andere relatief veel voorkomende vormen zijn lumbale kanaalstenose en spondylolisthesis.

Ontstaanswijze

• Mechanische factoren: Overbelasting door zwaar tillen, plotselinge bewegingen, en onjuist bewegen gecombineerd met een slechte houding kunnen de rug belasten.
• Degeneratieve factoren: Door veroudering en schade aan de tussenwervelschijven kan rugpijn ontstaan. Preventie en zorg zijn essentieel voor het beheer van deze klachten.
• Lumbale instabiliteit: Dit betreft een verminderde stabiliteit in de onderrug. Als de ondersteunende structuren van de wervelkolom niet goed samenwerken, kan dit rugklachten veroorzaken.
• Facetgewrichtsproblemen: Facetgewrichten, gelegen aan de achterzijde van de wervelkolom, zijn essentieel voor beweging en stabiliteit. Een disfunctie in deze gewrichten kan leiden tot stijfheid, disbalans en pijn.
• Leefstijl en houdingsfactoren: Een inactieve leefstijl en verkeerde houding kunnen de rug belasten en pijn veroorzaken, vooral tijdens activiteiten zoals tillen.
• Slaapgerelateerde factoren: Slapen op een oncomfortabel matras of in een verkeerde houding kan rugpijn veroorzaken.
• Genetische factoren: Bij sommigen is er vanwege hun genetische samenstelling een grotere kans op rugproblemen.
• Psychologische factoren: Chronische stress kan spierspanning en rugpijn veroorzaken.
• Lichaamsgewicht: Overgewicht legt extra druk op de wervelkolom.
• Zwangerschap: Door de groeiende buik verschuift het zwaartepunt, wat druk op de rug zet en rugpijn kan veroorzaken.
• Eerdere rugpijn: Eerdere klachten kunnen leiden tot terugkerende rugproblemen.
• Medische aandoeningen: Aandoeningen zoals reumatoïde artritis, osteoporose en hernia kunnen bijdragen aan rugpijn. Het is essentieel deze tijdig te herkennen en adequaat te behandelen.

Symptomen

• Hoofdsymptoom: Zeurende lage rugpijn, stekend bij bepaalde bewegingen.
• Uitstralende pijn: Pijn kan zich uitbreiden van de bil naar het bovenbeen, vaak tot de knie. Wanneer de uitstraling voorbij de knie reikt, richting het onderbeen of voet, is dit vaak kenmerkend voor klachtenbeelden zoals het lumbosacraal radiculair syndroom (rughernia) of het piriformis-syndroom. Echter, in sommige gevallen kan dit ook voorkomen bij aspecifieke lage rugpijn. Wees alert op symptomen en samenhang om de klacht te classificeren.
• Verergering van de pijn: Pijn die toeneemt door bepaalde houdingen, bewegingen, of langdurig zitten of staan.
• Stijfheid: Ochtendstijfheid die vaak vermindert na beweging. Hoewel dit typisch is voor dit klachtenbeeld, kunnen dergelijke symptomen ook kenmerkend zijn voor bijvoorbeeld artrose. Let op de overlap van symptomen bij verschillende aandoeningen.
• Beïnvloedende factoren: Klachten kunnen periodiek terugkeren, met name na intensieve activiteiten, stress of koude en vochtige weersomstandigheden.

Diagnose

De diagnose wordt vastgesteld aan de hand van een anamnese (vraaggesprek) en zo nodig een lichamelijk onderzoek. Bij uitstralende pijn in het been, wordt vaak een neurologisch onderzoek gedaan om een lumbosacraal radiculair syndroom uit te sluiten. Bij twijfel kan er, indien daar aanleiding voor is, worden besloten om eerst specifieke lage rugpijn uit te sluiten via beeldvormend onderzoek, zoals een röntgenfoto of MRI. In de meeste situaties is beeldvormend onderzoek echter niet nodig, omdat eventueel waargenomen afwijkingen vaak weinig zeggen over de daadwerkelijke rugpijn die de patiënt ervaart. Bij herhaaldelijke episodes van aspecifieke lage rugpijn kan er mogelijk sprake zijn van lumbale instabiliteit of MCI: motor control impairment (stoornissen in de aansturing van spieren). Vraag je je af of je een hernia hebt?

Doe hier de hernia zelftest

(Zelf)behandeling en herstel

• Kennis en prognose: Het is essentieel om goed geïnformeerd te zijn over de aard en prognose van lage rugpijn. Een geruststellend feit is dat in 80-90% van de gevallen van aspecifieke lage rugpijn, de klachten binnen een periode van 4 tot 6 weken spontaan verdwijnen. Als de pijn echter na drie weken nog niet minder wordt, kan dit duiden op een afwijkend berloop en is het verstandig verdere stappen te overwegen.
• Vroegtijdige signalering: Leer de vroege signalen van een opkomende rugpijn episode herkennen en onderneem direct actie om verergering te voorkomen.
• Pijnbehandeling en actieve zorg: Bij intense pijn, vooral in de acute fase, is het raadzaam om in overleg met je huisarts gebruik te maken van pijnstilling of warmtepleisters. Het is tevens belangrijk om gedoseerd actief te blijven: korte wandelingen afgewisseld met rustmomenten zijn ideaal. Probeer langdurig zitten en zware belastingen te vermijden.
• Gebruik van ondersteunende hulpmiddelen: In situaties van zware lichamelijke inspanning, zoals tegels leggen, kan het dragen van een rugbrace ondersteuning bieden. Zorg echter dat het gebruik hiervan tijdelijk is en dat je niet afhankelijk wordt van de brace. Overweeg het gebruik van een massagekussen voor pijnverlichting.
• Oefeningen en preventie: Het is van belang om met een oefenschema voor lage rugpijn te starten dat aansluit bij de intensiteit van je klachten. CORE stability oefeningen zijn aan te raden voor preventie en om herhaling van klachten te voorkomen.
• Optimaliseer je thuisworkout: Voor het beste resultaat tijdens je training thuis raden we de volgende oefenmaterialen aan: een oefenmat, oefenbal, buikspierbank en een buikspierwiel.
• Behandeling van belemmerende factoren: Bepaalde factoren, zoals gewrichtsstijfheid of verminderde mobiliteit, kunnen het herstelproces beïnvloeden. In zulke situaties kunnen aanvullende behandelingen, zoals mobilisaties of manipulaties, uitkomst bieden. Raadpleeg hiervoor een fysiotherapeut of manueel therapeut. Vind de ideale expert met onze BehandelaarWijzer. 
• Psychologische ondersteuning: Stress, angst en depressie kunnen leiden tot langdurige rugklachten. Overweeg bij deze symptomen een afspraak met een psychosomatisch fysiotherapeut of psycholoog.
• Gezonde leefstijl: Als je leefstijl niet optimaal is, is het raadzaam hieraan te werken. Dit reduceert de risico's op diverse gezondheidsklachten. Bovendien is het gunstig voor gewichtsreductie, aangezien overgewicht een risicofactor is voor lage rugpijn. Het bevordert ook de balans tussen activiteit en rust, alsook tussen lichaam en geest. Dit brengt additionele voordelen voor je totale welzijn. Meer hierover lees je [hier] of bekijk de beschikbare e-learning.