Ziekte van Osgood-Schlatter, Osgood-Schlatter ziekte, kniepijn bij adolescenten, Osgood-Schlatter disease, OSD, adolescent knee pain

Samenvatting

• Beschrijving klachten: Osgood-Schlatter treft vooral sportieve kinderen tussen 9 en 15 jaar tijdens hun groeispurt. Het gaat hierbij om een overbelastingsblessure bij de aanhechting van de kniepees op het scheenbeen. 
• Ontstaanswijze: De klachten komen voort uit factoren als sportactiviteiten, overtraining, schoeisel, groeispurten en soms erfelijkheid.
• Symptomen: Klachten omvatten een verdikking onder de knie, ontstekingsverschijnselen, pijn na inspanning en ochtendstijfheid.
• Diagnose: Deze wordt primair gesteld op symptomen en lichamelijk onderzoek, met aanvullende tests die zelden nodig zijn.
• (Zelf)behandeling en herstel: Klachten verdwijnen vaak vanzelf binnen enkele maanden tot twee jaar. Aanpassingen in activiteiten, pijnbeheersing en oefeningen zijn aanbevolen. Bij aanhoudende problemen is chirurgie een mogelijkheid.

Beschrijving van de klachten

Osgood-Schlatter is een overbelastingsblessure van de knie die vaak optreedt tijdens de groeispurt bij kinderen tussen de 9 en 15 jaar, met name bij sportende kinderen. Deze aandoening komt voor bij 20% van de sportende kinderen versus 5% bij niet-sportende kinderen. Het is vooral geassocieerd met sporten waarbij veel gerend en gesprongen wordt. De aandoening kenmerkt zich door een verdikking en pijnlijke ontsteking bij de tuberositas tibia, een uitsteeksel net onder de knie op het scheenbeen, waar de kniepees aanhecht. Deze verdikking is een gevolg van overmatige trekkracht op het bot en peesweefsel, wat leidt tot extra botgroei. In 20-30% van de gevallen zijn de klachten aan beide knieën aanwezig.

Uitleg afbeelding: Femur = dijbeen, patella = knieschijf, patellapees = kniepees, tuberositas tibiae = uitsteeksel aan de voorzijde van het scheenbeen vlak onder de knie, tibia = scheenbeen.

Ontstaanswijze

• Ontwikkeling van klachten: Klachten ontwikkelen zich geleidelijk bij Osgood-Schlatter.
• Belasting: Overbelasting van de knie kan het probleem veroorzaken of verergeren.
• Trekkracht: Verhoogde trekkracht op de pees draagt bij aan de klachten.
• Botontwikkeling: Onvolledige botontwikkeling bij kinderen maakt hen vatbaarder.
• Sportactiviteiten: Intensief sporten, vooral springen en rennen, verhoogt het risico.
• Groeispurt: Tijdens een snelle groei zijn kinderen gevoeliger voor deze aandoening.
• Genetische aanleg: Erfelijkheid kan bijdragen aan het ontstaan van de aandoening.
• Schoeisel: Onjuist of versleten schoeisel kan bijdragen aan overbelasting.
• Trainingstechnieken: Overtraining of onjuiste technieken kunnen risico's verhogen.

Symptomen

• Lokale verdikking: Zichtbare verdikking bij de tuberositas tibia (knobbel onder de knie).
• Ontstekingsverschijnselen: Zwelling, warmte en roodheid ter plaatse.
• Pijnsensaties: Drukpijn en pijn die intenser wordt na activiteit.
• Activiteitsgebonden Klachten: Pijn bij knielen, traplopen, fietsen en zitten op de knieën.
• Ochtendstijfheid: Beperkte bewegingsvrijheid in de knie door stijfheid na ontwaken.
• Sporteffect: Klachten toenemen tijdens activiteiten zoals hardlopen en springen.
• Spierzwakte: Zwakte in het bovenbeen of in de spieren rondom de knie.
• Functionele beperking: Problemen met het volledig strekken of buigen van de knie.

Diagnose

Bij Osgood-Schlatter wordt de diagnose voornamelijk gebaseerd op symptomen en een lichamelijk onderzoek, waarbij een pijnlijke verdikking op het scheenbeen duidelijk is. Een gedetailleerd vraaggesprek helpt bij het verhelderen van de klachten. In twijfelgevallen kunnen een röntgenfoto of echografie helpen, maar deze zijn meestal niet nodig.

(Zelf)behandeling en herstel

• Osgood-Schlatter begrijpen: De Osgood-Schlatter-aandoening is self-limiting, wat betekent dat klachten meestal spontaan verdwijnen. Jongens herstellen vaak rond hun 17e, terwijl meisjes dit doorgaans eerder doen. Symptomen kunnen enkele maanden tot twee jaar aanhouden. Het is essentieel om zowel ouders als kinderen te informeren over wat ze kunnen verwachten.
• Aanpassen activiteit: Verminder kniebelasting bij klachten en beperk activiteiten als rennen en springen voor 1-2 maanden. Zorg voor voldoende rust, vooral na intensieve inspanningen. Overweeg alternatieven zoals fietsen, zwemmen, of apparaten zoals een hometrainer, loopband of crosstrainer.
• Pijnbeheersing: Overweeg pijnstillers zoals paracetamol en ibuprofen voor tijdelijke verlichting, evenals sportgel voor pijnvermindering. Warmte- en koudebehandeling kunnen ook helpen bij spierspanning en pijn.
• Ondersteuning: Gebruik een brace voor steun en rust.
• Therapie & oefeningen: Doe rekoefeningen voor het bovenbeen en werk aan het verbeteren van de stabiliteit en kracht rondom de knie. Als de klachten na 1-2 maanden verminderen, hervat dan je (sport)activiteiten. Overweeg begeleiding van een (sport)fysiotherapeut of start zelfstandig met ons trainingsschema op maat. Voorkeur voor een behandeling op locatie? Vind de ideale expert met onze BehandelaarWijzer.
• Optimaliseer je thuisworkout: Voor het beste resultaat tijdens je training thuis raden we de volgende oefenmaterialen aan: 
  • ​Oefenmat
  • Oefenbal
  • Stepper
  • Halterset met gewichten
  • Weerstandsbanden
  • Balans kussen
• Inlegzolen en podotherapie: Bij problemen met voet- of kniestand, overweeg een beoordeling door een podotherapeut of probeer steunzolen.
• Chirurgie: Bij blijvende pijn bij volwassenen kan een operatie helpen. Hierbij kunnen stukjes bot worden verwijderd of een pees opnieuw worden vastgemaakt. De soort operatie hangt af van de patiënt. Na de operatie is fysiotherapie belangrijk voor goed herstel. Overleg met de chirurg over de voordelen en risico's is noodzakelijk.
• Gezonde leefstijl: Bij overgewicht of een ongezonde leefstijl, focus op verbetering voor een betere gezondheid en balans. Lees hier verder over dit onderwerp of maak gebruik van onderstaande e-learning.