Voorste kruisband letsel, ligamentum cruciatum anterius letsel, scheuring van de voorste kruisband, anterior cruciate ligament injury, ACL tear, anterior cruciate ligament rupture

Samenvatting

• Beschrijving klachten: De voorste kruisband (ACL) is een cruciale band in het kniegewricht die zorgt voor stabiliteit. Letsel aan deze band kan variëren van een verrekking tot een gedeeltelijke of volledige scheur.
• Ontstaanswijze: Letsels ontstaan vaak door plotselinge draaibewegingen of snelle richtingsveranderingen, vooral bij sporten zoals voetbal, basketbal, rugby en skiën.
• Symptomen: Pijn, zwelling, instabiliteit en beperkte mobiliteit van de knie. Zwelling treedt meestal binnen enkele uren na het letsel op. De knie voelt vaak onstabiel aan bij activiteiten zoals lopen en traplopen, en soms zijn hoorbare kniebewegingen zoals een 'knak' of 'klik' waarneembaar.
• Diagnose: De diagnose wordt gesteld op basis van symptomen, lichamelijk onderzoek en MRI-scans. Bij twijfel kan een kijkoperatie (artroscopie) meer duidelijkheid geven.
• (Zelf)behandeling en herstel: Preventie en koudecompressie zijn aanbevolen om zwelling en pijn te verminderen. Behandelingsopties variëren van chirurgie tot conservatieve methoden. 
  • Chirurgie: Aanbevolen voor jongere, actieve personen of bij een volledige scheur. Dit omvat meestal reconstructie met een stuk knieschijf- of hamstringpees, gevolgd door intensieve revalidatie.
  • Conservatieve behandeling: Geschikt voor minder actieve of oudere personen. Dit omvat het gebruik van braces en een revalidatieprogramma om mobiliteit en stabiliteit te verbeteren. Een goede warming-up en spierversterkende oefeningen verminderen het risico op ACL-letsels, vooral bij sporters.

Beschrijving van de klachten

De voorste kruisband is een cruciaal ligament (een stevige, elastische bindweefselband) in het kniegewricht dat zorgt voor stabiliteit door te voorkomen dat het onderbeen te ver naar voren verschuift ten opzichte van het bovenbeen en grote draaibewegingen beperkt. Bij overmatige kracht of snelle bewegingen kan deze band deels of geheel scheuren, wat resulteert in een instabiele, gezwollen en pijnlijke knie. Vaak gaat een letsel van de voorste kruisband gepaard met schade aan de binnenste meniscus (meniscus letsel) en de binnenste knieband (binnenste knieband letsel). Ter aanvulling: er is ook een achterste kruisband die, samen met de voorste kruisband, beide delen van het been verbindt en bijdraagt aan de algehele stabiliteit van de knie. Voor meer informatie over letsels aan de achterste kruisband, raadpleeg 'achterste kruisband letsel'. Ongeveer 1 op de 3000 mensen krijgt te maken met een gescheurde voorste kruisband.

Ontstaanswijze

• Ontstaansmoment: Meestal gebeurt het letsel bij een onverwachte draaibeweging met een licht gebogen knie. Tijdens het moment van letsel beschrijven personen vaak een voelbare 'knap' of 'plop' en het gevoel van door de knie zakken.
• Sporten: Voorste kruisbandletsels komen voornamelijk voor in sporten waarbij de knie gemakkelijk kan verdraaien. Voorbeelden hiervan zijn:
  • Voetbal
  • Basketbal
  • Rugby
  • Hockey
  • Skiën
• Risicofactoren:
  • Slechte conditie of spieronevenwicht
  • Slecht schoeisel of sportuitrusting
  • Vermoeidheid
  • Spelen op een glad of onregelmatig oppervlak.

Symptomen

• Pijn: Gelokaliseerd in en rondom de knie.
• Zwelling: Optredend over de gehele knie, meestal binnen enkele uren na het letsel.
• Instabiliteit: Een onstabiel gevoel in de knie.
• Bewegingsbeperking: Mogelijk gevoel van door de knie zakken.
• Belastingsproblemen: Pijn bij activiteiten zoals lopen, traplopen en sporten.
• Bewegingsgeluiden: Het horen of voelen van een 'knak' of 'klik' in de knie bij beweging.
• Stijfheid: Vooral merkbaar in de knie na lang zitten of bij het opstaan 's ochtends.
• Blauwe plekken: Mogelijke verkleuring rondom het getroffen gebied.
• Beperkte bewegingsvrijheid: Moeite met volledig buigen of strekken van de knie.

Compleet of partieel kruisbandletsel
Complete ruptuur van de voorste kruisband kan verrassend genoeg minder pijnlijk zijn, doordat de bijbehorende zenuw ook beschadigd is. Een gedeeltelijke ruptuur is vaak pijnlijker. Naast deze schade, kunnen andere kniestructuren, zoals meniscusletsel en binnenste knieband letsel, eveneens zijn aangetast en pijn veroorzaken.

Diagnose

Bij vermoeden van een kruisbandletsel wordt de diagnose in eerste instantie gesteld op basis van de klachten, symptomen en lichamelijk onderzoek. Als er onzekerheid bestaat over de diagnose, kan een MRI-scan geadviseerd worden. In bepaalde gevallen, vooral als er een directe ingreep wordt overwogen, kan een artroscopie (kijkoperatie) uitgevoerd worden. Bij trauma is het cruciaal om naast de kruisband ook andere structuren in de knie te controleren op mogelijke schade. Wil je een indicatie of er mogelijk sprake is van een breuk?

Doe hier de Ottawa Knee Rules zelftest

(Zelf)behandeling en herstel

• Operatieve ingreep (voorste kruisband reconstructie):
  • Aangeraden voor jongere, actieve personen.
  • Gebruikelijk bij complete ruptuur.
  • Reconstructie vaak met stuk van knieschijfpees of hamstringpees.
  • Post-operatief: geleidelijke opbouw van belastbaarheid.
  • Raadpleeg een (sport)fysiotherapeut voor revalidatie.
  • Tijdelijk gebruik van hulpmiddelen zoals elleboogkrukken, een rollator of wandelstok.
  • Dagelijkse taken hervat je binnen 6-8 weken; volledige kniebelasting na 9-12 maanden.
  • Als je hier zelfstandig mee wilt starten, raadpleeg dan ons trainingsschema op maat.
• Conservatieve behandeling (zonder operatie):
  • Na het letsel en post-operatief kan het gebruik van een cold pack, drukverband en pijnstillers helpen de zwelling en pijn te verminderen. Geef het been voldoende rust, leg het regelmatig hoog en wissel rust af met milde activiteit.
  • Kan relevant zijn voor zowel gedeeltelijke en complete rupturen.
  • Vaak gekozen voor minder actieve of oudere individuen.
  • Bij conservatief of operatief beleid en vooral bij partieel voorste kruisbandletsel, biedt een brace stabiliteit en voorkomt verdere verdraaiingen. Dit vermindert pijn en geeft vertrouwen tijdens activiteiten. Het ondersteunt de knie tijdens herstel.
  • Consulteer een fysiotherapeut voor oefeningen rondom mobiliteit, stabiliteit en spierkracht. Overweeg tape voor steun en bespreek de opties met je therapeut. Voorkeur voor een behandeling op locatie? Vind de ideale expert met onze BehandelaarWijzer. 
  • Voor zelfstandige training, raadpleeg ons trainingsschema op maat.
• Optimaliseer je thuisworkout: Voor optimale resultaten raden we de volgende trainingsartikelen voor thuisgebruik aan:
  • Hometrainer
  • Beentrainer
  • Loopband
  • Oefenmat
  • Oefenbal
  • Fitnessstep
  • Halterset
  • Squat rack
  • Leg extension oefening
  • Weerstandsbanden
  • Springtouw
• Beweging en preventie:
  • Of je nu voor een operatie of conservatieve behandeling kiest, blijf actief.
  • Start met laagdrempelige oefeningen zoals de hometrainer en bouw geleidelijk op.
  • Draag de juiste schoenen.
  • Doe altijd een goede warming-up en cooling-down.
• Leefstijl aanbevelingen:
  • Overweeg aanpassingen in je leefstijl, zoals het zorgen voor voldoende slaap en vochtinname, gezonde voeding, regelmatig bewegen, en het ontwikkelen van een positieve mindset. Deze aanpassingen kunnen helpen om gezondheidsproblemen te verminderen en tegelijkertijd een betere balans tussen activiteit, herstel en welzijn te bevorderen.
  • Meer informatie over dit onderwerp is [hier] te vinden of via de aangeboden e-learning.