Syndesmosis tibiofibularis letsel, syndesmoseletsel, hoge enkelsprain, syndesmotic ankle sprain, high ankle sprain, tibiofibular ligament injury

Samenvatting

• Beschrijving klachten: Een syndesmosis tibiofibularis letsel verwijst naar beschadiging van de verbinding tussen het scheenbeen en kuitbeen, wat kan resulteren in enkelinstabiliteit.
• Ontstaanswijze: Letsels kunnen ontstaan door verschillende oorzaken, zoals bij plotselinge draaiingen van het lichaam, wanneer de voet naar binnen of buiten draait, door te veel druk of spanning op een deel van het lichaam, of door een directe klap of stoot.
• Symptomen: Scherpe pijnscheuten, zwelling, beperkte beweging, instabiliteit en gevoeligheid bij druk.
• Diagnose: Ottawa Ankle Rules bepalen de noodzaak van röntgenfoto's na trauma om botbreuk uit te sluiten. Arts of fysiotherapeut stelt diagnose op basis van symptomen en tests. Onzekerheid vraagt om aanvullende beeldvorming.
• (Zelf)behandeling en herstel: Koel de enkel direct na het letsel, gebruik tape of een brace voor ondersteuning, doe specifieke oefeningen, volg fysiotherapie, en draag geschikt schoeisel.

Beschrijving klachten

Een syndesmosis tibiofibularis letsel duidt op schade aan de syndesmose, de vezelige verbinding tussen het scheenbeen (tibia) en het kuitbeen (fibula). Deze essentiële verbinding is verantwoordelijk voor de stabiliteit van de enkel en wordt gevormd door krachtige ligamenten, waaronder het voorste tibiofibulaire ligament. Dit specifieke ligament vangt bij enkeltrauma's vaak als eerste de klap op, wat het risico op verdere complicaties, zoals de Weber-fractuur, kan verhogen. Uit onderzoek blijkt dat 15% van de enkelongevallen leidt tot een botbreuk en dat in 11-18% van de gevallen schade aan de syndesmose optreedt. Bovendien gaat 11-20% van alle enkelletsels gepaard met een botbreuk. De Weber-classificatie laat duidelijk zien dat botbreuken en syndesmoseletsels vaak samen optreden.

Weber-classificatie van enkelbreuken

• Weber A: Breuk laag in het kuitbeen; syndesmose intact.
• Weber B: Breuk op syndesmoseniveau in het kuitbeen; mogelijke (gedeeltelijke) syndesmosebeschadiging.
• Weber C: Breuk hoog in het kuitbeen met gescheurde syndesmose; mogelijk ook scheenbeenletsel.

Ontstaanswijze

• Inversietrauma: Wanneer de voet plotseling en krachtig naar binnen kantelt.
• Supinatietrauma: Hierbij rolt de voet over de buitenzijde.
• Eversietrauma: Hierbij kantelt de voet naar buiten. 
• Direct trauma: Een directe impact op de enkel, zoals een val of stoot tegen de enkel.
• Draaitrauma: Snelle enkelrotatie terwijl de voet vast op de grond staat.
• Overbelasting: Pijn door activiteiten, zoals bij hardlopers en staande beroepen.

Symptomen

• Pijnscheuten: Intense, scherpe pijn in de enkel, vooral bij beweging of belasting.
• Zwelling: Voornamelijk aan de voor- en binnenzijde van het onderbeen nabij de enkel.
• Bewegingsbeperking: Moeite met lopen en beperking in het bewegen van de enkel.
• Gevoelsverandering: Doof gevoel, tintelingen, of uitstraling in de enkel en voet.
• Instabiliteit: Een onstabiel gevoel in de enkel, vooral tijdens draaibewegingen.
• Pijn bij samendrukken: Pijn bij het samenknijpen van het scheen- en kuitbeen.
• Drukpuntgevoeligheid: Gevoeligheid bij directe druk op het gebied van de syndesmose.

Diagnose

Bij mogelijke enkelletsels vormen de Ottawa Ankle Rules (OAR) de eerste stap in de diagnosestelling. Deze richtlijnen zijn vooral effectief wanneer ze binnen 48 uur na het trauma worden toegepast en helpen bepalen of een röntgenfoto nodig is om eventuele fracturen op te sporen. Wanneer een syndesmoseletsel wordt vermoed, kan een therapeut de exorotatie-stress test uitvoeren. Hierbij draait men de enkel passief naar buiten met de knie gebogen op 90°. Pijn tijdens een compressie in het midden van het kuit- en scheenbeen wijst op een letsel, bekend als de squeeze test. Een andere indicatie kan verhoogde dorsaalflexie zijn, oftewel het vermogen om de voet naar je toe te trekken. Bij aanhoudende onzekerheid over een mogelijke fractuur kan beeldvormende diagnostiek zoals een röntgenfoto, MRI-scan of botscan uitgevoerd worden. Wil je zelf inschatten of er wellicht sprake is van een breuk?

Doe de Ottawa Ankle Rules zelftest

(Zelf)behandeling en herstel

• Vroegtijdige diagnose van syndesmoseletsel: Een snelle herkenning van syndesmoseletsel is essentieel, waarbij diagnostiek centraal staat. Meestal wordt een conservatieve behandeling vooropgesteld, maar soms is chirurgie noodzakelijk. Het herstel duurt doorgaans vier tot zes maanden. Hoewel dit herstelproces lijkt op dat van een inversietrauma, kan het uitdagender en langer zijn.
• Direct na het trauma: koel meteen om de zwelling te beperken en ontlast de enkel gedurende de eerste 3-10 dagen. Gebruik indien nodig pijnmedicatie en houd je been omhoog en maak indien nodig gebruik van elleboogkrukken, een rollator of wandelstok.
• Ondersteuning & bescherming: Gebruik voor ondersteuning tape een brace, vooral aanbevolen gezien het uitgebreidere hersteltraject van 4-6 weken. Bekijk onderaan deze pagina een instructievideo voor het zelf aanleggen van tape. In de eerste video wordt stugge sporttape gebruikt, geschikt voor week 1 tot 4 na het letsel, voor extra stabiliteit en ter preventie van verzwikking. De tweede video toont een techniek met elastische tape, aan te brengen vanaf week 4, ideaal voor het geleidelijk opbouwen van activiteiten.
• Alternatieve beweging: Voor conditiebehoud zonder intensieve belasting, overweeg fietsen - buiten, op een hometrainer of beentrainer. Na 6-8 weken kun je beginnen met licht belastende activiteiten zoals wandelen en lichte huishoudelijke taken.
• Chirurgie: Bij ernstige letsels of als standaardbehandelingen falen, kan chirurgie noodzakelijk zijn. De focus ligt op het stabiliseren van de syndesmose, met mogelijk gebruik van schroeven of platen. De beslissing voor een operatie hangt af van het letsel en de conditie van de patiënt, waarbij de chirurg de voordelen tegen de risico's afweegt.
• Revalidatie en therapie: Na een operatie, maar ook zonder chirurgische ingreep, is een doelgerichte revalidatie van belang. Een fysiotherapeut biedt hierin optimale begeleiding. Raadpleeg een manueel therapeut bij beperkte enkelbeweging of een dispositie van het kuitbeen. Het volgen van een trainingsschema op maat, correct lopen, vermijden van overbelasting en voldoende rust zijn essentieel voor het herstel van syndesmoseletsel. Wil je een behandeling op locatie? Vind de ideale expert met onze BehandelaarWijzer. 
• Optimaliseer je thuisworkout: Voor het beste resultaat tijdens je training thuis raden we de volgende oefenmaterialen aan: 
  • ​Oefenmat
  • Oefenbal
  • Stepper
  • Halterset met gewichten
  • Schenentrainer
  • Bosu bal of balans bord
  • Elektrostimulator
• Voetondersteuning en schoeisel: Bij voetstandafwijkingen door syndesmoseletsel, overleg met een podotherapeut. Denk aan specifieke steunzolen, aanpassingen of dempende (sport)schoenen voor de juiste ondersteuning.
• Extra ondersteuning bij syndesmoseletsel: Tijdens de opbouwfase van de revalidatie kunnen 'calf sleeves' nuttig zijn. Ze bieden extra steun en verminderen spierverzuring, wat helpt bij het geleidelijk verhogen van activiteiten.
• Leefstijladvies: Bij ongezonde leefgewoonten of overgewicht, focus op voedingsaanpassingen, slaap, hydratatie en beweging voor een betere gezondheidsbalans. Verdiep je kennis [hier] of gebruik onze e-learning.
• Optimale preventie: Draag ondersteunend schoeisel en doe regelmatig rek- en strekoefeningen. Gebruik preventief tape of een brace bij intensieve activiteiten zoals wedstrijden. Warm altijd goed op en raadpleeg bij aanhoudende klachten een specialist.