Knie artrose, gonartrose, slijtage van het kniegewricht, knee osteoarthritis, degenerative knee joint disease

Samenvatting

• Beschrijving Klachten: Gonartrose, ook knieartrose genoemd, betreft degeneratie van het kniegewricht, leidend tot functionele beperkingen door kraakbeenverlies. Dit kan botwoekeringen (osteofyten) veroorzaken.
• Ontstaanswijze: Factoren zijn onder andere veroudering, genetica, vroegere knieblessures, beroepsmatige belasting, reumatoïde artritis, overgewicht, en ontstekingen in het gewricht.
• Symptomen: Klachten omvatten pijn, zwelling, ochtendstijfheid, startpijn, crepitaties, botvervorming, bewegingsbeperkingen en spierzwakte.
• Diagnose: Gebaseerd op symptomen, eventueel aangevuld met beeldvormend onderzoek zoals röntgen of MRI voor gedetailleerde inzichten.
• (Zelf)behandeling en herstel: Behandelingen zijn fysiotherapie, braces, warmte/koude packs, pijnstilling en eventuele chirurgische ingrepen zoals protheses. Actief blijven en een gezonde leefstijl zijn essentieel.

Beschrijving klachten

Gonartrose, vaak aangeduid als knieartrose, is een degeneratieve aandoening die het kniegewricht treft. Deze aandoening gaat gepaard met pijn bij de start van een beweging en tijdens belasting, wat belemmeringen kan opleveren in het dagelijkse leven. Het komt door een verlies van kraakbeen in het gewricht, wat in geavanceerde stadia kan leiden tot botwoekeringen, osteofyten genoemd. Deze ontstaan als een beschermende reactie van het lichaam maar kunnen bijkomende klachten veroorzaken. Er is geen behandeling beschikbaar om het proces van slijtage volledig terug te draaien. Knieartrose komt vaker voor bij vrouwen en personen boven de middelbare leeftijd. In 2021 hebben in Nederland ongeveer 43.700 mensen de diagnose knieartrose ontvangen van hun huisarts, met een hogere prevalentie bij vrouwen (26.900) dan bij mannen (16.800). Daarnaast werd in datzelfde jaar bij 43.500 mensen een diagnose van artrose in andere ledematen vastgesteld.

Ontstaanswijze

• Leeftijd en natuurlijke progressie:
  • De klachten van knieartrose ontstaan geleidelijk met het ouder worden.
  • De meeste patiënten beginnen symptomen van artrose te vertonen na hun 50e.
  • Met de jaren verslechtert het kraakbeen en ontstaan er beschadigingen.
  • Bijna iedereen boven de 75 jaar heeft last van artrose in ten minste één gewricht.
• Genetische aanleg: Genetische factoren maken sommige mensen vatbaarder.
• Eerdere blessures: Eerdere blessures, zoals een meniscusresectie, gescheurde kruisband of gebroken knieschijf, kunnen knieartrose versnellen.
• Beroep en activiteiten: Bepaalde werkzaamheden en sportactiviteiten kunnen de ontwikkeling van artrose beïnvloeden en versnellen.
• Onderliggende aandoeningen: Eerder slijtage bij onderliggende reumatoïde artritis.
• Overgewicht: Vergroot door extra belasting op de knieën het risico op artrose.
• Ontstekingen en infecties: Indien aanwezig, meer kans op ontwikkeling van artrose.

Symptomen

• Pijn: constante pijn in de knie is een van de meest voorkomende symptomen.
• Zwelling en warmte: de knie kan opgezwollen, rood en warm aanvoelen.
• Ochtendstijfheid: kniestijfheid bij opstaan die binnen 30 minuten afneemt.
• Startpijn: het op gang komen kan pijnlijk zijn, vooral de eerste stappen.
• Bewegingsgerelateerde klachten: pijn bij traplopen, hurken, knielen en sporten.
• Rust en verlichting: bij rust en het strekken van de knie kunnen de klachten afnemen.
• Crepitaties: het hoorbaar of voelbaar knisperen van het gewricht bij beweging.
• Botvervorming: duidelijke veranderingen in de botstructuur van de knie.
• Slotklachten: momenten waarop de knie vast lijkt te zitten of op slot schiet.
• Bewegingsbeperking: naast stijfheid kan het bewegingsbereik van de knie beperkt zijn.
• Spierzwakte: verzwakte omliggende spieren beïnvloeden de gewrichtsstabiliteit.
• Verminderde functie: moeite met dagelijkse activiteiten door de klachten.

Diagnose

De diagnose knieartrose wordt voornamelijk gesteld op basis van de gepresenteerde klachten en symptomen. Hoewel deze bevindingen vaak voldoende zijn om met zekerheid een diagnose te stellen, kan bij overweging van een operatieve ingreep aanvullend onderzoek nodig zijn. Een röntgenfoto of MRI-scan kan dan worden uitgevoerd om de mate van slijtage en eventuele andere afwijkingen in het gewricht gedetailleerd in kaart te brengen. Deze beeldvormende technieken bieden een duidelijker beeld van de structuur en conditie van het kniegewricht, wat helpt bij het bepalen van de beste chirurgische aanpak.

(Zelf)behandeling en herstel

• Kniebeweging en -versterking: Voor en na een operatie is het cruciaal de knie actief en flexibel te houden en de omliggende spieren te versterken. Overweeg het volgende:
  • Fysio- manueel therapie: Bij aanhoudende heupstijfheid is het raadzaam een manueel therapeut voor mobilisatie te raadplegen en een fysiotherapeut voor een persoonlijk oefenprogramma en begeleiding. Vind de ideale expert met onze BehandelaarWijzer. 
  • Zelfstandig oefenen: Je kunt ook zelfstandig een trainingsschema op maat volgen, afgestemd op situaties van milde tot ernstige artrose. Na een operatie biedt het schema instructies, zoals lopen met krukken en een post-operatieve opbouw.
  • Optimaliseer je thuisworkout: Activiteiten zoals wandelen en fietsen dragen bij aan voorbereiding van de behandeling. Ondersteunde trainingsartikelen zijn: 
    • Hometrainer
    • Beentrainer
    • Loopband
    • Crosstrainer
    • Weerstandsbanden
    • Oefenmat
    • Fitnessstep
    • Halterset
    • Home gym
• Pijnmanagement: Pijnstillers zoals paracetamol en ibuprofen kunnen tijdelijke verlichting bieden bij klachten, zowel voor als na een operatie.
• Brace: Voor ontlasting, pijnreductie en stabiliteit van de knie.
• Warmte- en koudebehandeling: Warmtepakkingen of koude kompressen kunnen spierspanning en pijn verlichten.
• Operatie: Bij ernstige artrose, terugkerende ontstekingen en pijn kan men overwegen om een totale of halve knieprothese (kunstknie) te plaatsen.
• Postoperatieve zorg: Na de operatie is het van belang om:
  • Rust: Voldoende rust te nemen en belasting langzaam op te bouwen.
  • Risicobewegingen: Vermijd specifieke bewegingen in de beginfase, afhankelijk van de operatietechniek. Overleg dit met een specialist.
  • Loophulpmiddelen: Na een operatie zijn tijdelijke hulpmiddelen zoals elleboogkrukken, looprek, rollator of wandelstok vaak nodig.
  • Oefenprogramma: Met begeleiding van een fysiotherapeut of zelfstandig een via een trainingsschema op maat zoals hierboven vermeld.
• Leefstijlaanpassingen: Het behouden van een gezonde leefstijl – zoals een evenwichtig dieet, voldoende beweging en een evenwichtige mindset– is essentieel voor herstel en algeheel welzijn. Raadpleeg onze specifieke pagina voor een gedetailleerd overzicht van deze onderwerpen via deze [link]. Daarnaast bieden we een e-learning aan die dieper ingaat op deze voordelen en hoe je ze kunt bereiken.