Occipitalis neuralgie, nervus occipitalis neuralgie, occipital neuralgia, occipital nerve neuralgia

Samenvatting

• Klachtenbeschrijving: Nervus occipitalis neuralgie is een zeldzame vorm van hoofdpijn in het achterhoofd die ontstaat in de occipitalis zenuwen.
• Ontstaanswijze: Door zenuwbeschadiging, abnormale bloedvaten, spier- en weke delen problemen, ontsteking, trauma, onderliggende medische aandoeningen, nekhouding, en zeldzame genetische aanleg.
• Symptomen: Scherpe, stekende pijn in het achterhoofd en de schedel, evenals continu zeurende pijn. Gezichtsproblemen, oorsuizen, duizeligheid, misselijkheid en huidgevoeligheid.
• Diagnose: De diagnose wordt meestal gesteld op basis van symptomen, lichamelijk onderzoek en medische beeldvorming. Lokale verdoving kan de aandoening bevestigen.
• (Zelf)behandeling en herstel: Behandelingsopties omvatten fysiotherapie, medicatie, injecties, gewichtsbeheer, psychologische ondersteuning, chirurgie, ontspanningstechnieken en leefstijlaanpassingen.

Beschrijving van de aandoening

Nervus occipitalis neuralgie, een zeldzame vorm van hoofdpijn, ontstaat in de occipitalis zenuwen, die zich splitsen in de grotere occipitalis major en de kleinere occipitalis minor. Deze zenuwen beginnen hoog in de nek en lopen naar het achterhoofd, waarbij de occipitalis major dicht onder de huid bij het achterhoofd en de oren ligt, en de occipitalis minor iets meer naar de zijkant. Hoewel in 90% van de gevallen de occipitalis major betrokken is, kunnen beide zenuwen tegelijkertijd aangedaan zijn. De symptomen, vaak verward met migraine, clusterhoofdpijn en spierspanningshoofdpijn, leiden dikwijls tot een afwachtend beleid in de praktijk, wat de noodzaak voor latere uitgebreide diagnostiek kan verhogen. Bij volwassenen komt dit ongeveer voor bij 1 op de 30.000 mensen, maar het is niet zo duidelijk hoe vaak dit bij kinderen gebeurt.

Ontstaanswijze

• Zenuwbeschadiging of -prikkeling: Schade aan of irritatie van de occipitalis zenuwen zelf is een primaire oorzaak van deze aandoening.
• Afwijking van de bloedvaten: Abnormale bloedvaten in het gebied van de zenuwen kunnen druk uitoefenen op de zenuwen en prikkeling veroorzaken.
• Spieren en weke delen: Irritatie of knelling van de occipitalis zenuwen door nabijgelegen weefsels zoals spieren, ligamenten of botten kan bijdragen aan neuralgie.
• Ontsteking: Ontsteking in het gebied van de zenuwen, veroorzaakt door infectie, letsel of onderliggende medische aandoeningen, kan neuralgie veroorzaken.
• Trauma: Direct letsel aan het achterhoofd of de nek, zoals bij een ongeval, kan schade aan de occipitalis zenuwen veroorzaken.
• Onderliggende medische aandoeningen: Sommige medische aandoeningen, zoals artritis of diabetes, kunnen het risico op occipitalis neuralgie verhogen.
• Nekhouding: Een verkeerde houding of langdurige spanning in de nekspieren kan bijdragen aan zenuwirritatie.
• Genetische aanleg: In zeldzame gevallen kan erfelijkheid een rol spelen bij neuralgie.

Symptomen

• Pijn: Schietende, stekende of drukkende pijn vanuit het achterhoofd en de schedel, vaak in het verzorgingsgebied van de aangedane zenuw.
• Continu zeurende pijn: Aanhoudende zeurende pijn is vaak aanwezig tussen de stekende pijnmomenten door.
• Unilaterale klachten: Meestal treden de symptomen aan één zijde van het hoofd op, hoewel bilaterale klachten (beide kanten) in 15% van de gevallen voorkomen.
• Gezichtsproblemen: Problemen met zien, vaak gepaard met oogpijn, worden waargenomen bij ongeveer 67% van de patiënten.
• Oorsuizen: Tinnitus (oorsuizen) komt voor bij ongeveer 32% van de patiënten.
• Duizeligheid: Duizeligheid kan in ongeveer 50% van de gevallen optreden.
• Misselijkheid: Ongeveer de helft van de patiënten meldt misselijkheid als symptoom.
• Huidgevoeligheid en doofheid: Soms voelt het gebied waar de zenuw is aangedaan overgevoelig bij aanraking, of juist doof door zenuwprikkeling.

Toelichting bij de afbeelding: Deze afbeelding toont het verloop van de nervus occipitalis en de uitstralende pijngebieden die daarmee samenhangen.

​Diagnose

De diagnose van nervus occipitalis neuralgie wordt meestal gesteld op basis van de klachten en symptomen van de patiënt. Tijdens het lichamelijk onderzoek kan drukpijn langs het verloop van de zenuw vaak worden ervaren. Om andere mogelijke oorzaken uit te sluiten, wordt medische beeldvorming aanbevolen. Bovendien kan de diagnose bevestigd worden door een lokale verdoving ter hoogte van de occipitalis zenuw toe te dienen en te controleren op pijnverlichting na de injectie. Hierdoor kan de aandoening worden vastgesteld en onderscheiden van andere mogelijke oorzaken.

(Zelf)behandeling en herstel

• Medisch advies: Voor aanhoudende, ernstige en progressieve hoofdpijn is het raadzaam om altijd hulp te zoeken bij een huisarts of hoofdpijnspecialist. Daarnaast kan het bijhouden van een hoofdpijndagboek met details over aanvallen, triggers en symptomen nuttig zijn. Dit helpt bij het identificeren van patronen en het aanpassen van de behandeling. Voor het bijhouden van deze informatie zijn er diverse apps beschikbaar.
• Pijnstillers en medicatie: Overleg met je huisarts over het gebruik van pijnstillers. Carbamazepine, vaak gebruikt bij epilepsie en neuropathische pijn (zenuwpijn), is de eerste keuze bij occipitalis neuralgie en vermindert in ongeveer 70% van de gevallen de klachten. Informeer bij je huisarts naar dit middel of andere medicatieopties.
• Vermijden van triggers: Vermijd triggerfactoren zoals bepaalde voedingsmiddelen, licht en temperatuurschommelingen om symptoomverergering te voorkomen.
• Fysiotherapie: Overweeg fysiotherapie om de spieren rond de nek en het gezicht te versterken en te ontspannen, wat kan helpen bij het verminderen van pijnklachten. Als je  zelfstandig met oefeningen aan de slag wil, maak dan gebruik van ons op maat gemaakt trainingsprogramma. Voor behandelingen/trainingen op locatie, raadpleeg onze BehandelaarWijzer om een geschikte expert te vinden.
• Psychologische ondersteuning: Nervus occipitalis neuralgie kan emotionele stress veroorzaken. Het kan nuttig zijn om een psycholoog of therapeut te raadplegen om emotionele ondersteuning te krijgen en om te leren omgaan met stress en pijn met behulp van effectieve coping-strategieën.
• Injectietherapie en PRF bij: Injectietherapie, inclusief Depo-Medrol en PRF (pulsed radiofrequency), kan effectief zijn voor occipitalis neuralgie. Depo-Medrol vermindert ontsteking en zwelling rond de nervus occipitalis, terwijl PRF pijn signalerende zenuwvezels verstoort. Deze methoden kunnen significante verlichting bieden, maar vereisen overleg met een specialist om de unieke risico's en voordelen af te wegen.
• Chirurgische behandeling voor occipitalis neuralgie: Indien medicatie niet voldoende verlichting biedt, kan een operatieve ingreep zoals microvasculaire decompressie overwogen worden. Hierbij wordt een klein sponsje geplaatst tussen de occipitalis zenuw en aangrenzende structuren om de druk te verminderen, wat vaak succesvolle verlichting van de symptomen oplevert. Voor minder invasieve behandelingsopties kunnen patiënten ook een pijnkliniek raadplegen, waar specifieke procedures worden uitgevoerd om de pijnlijke zenuwtakken te behandelen.
• Alternatieven voor operatie: Als een operatie niet mogelijk of gewenst is, bijvoorbeeld vanwege hoge risico's of persoonlijke voorkeur, overleg dan met je huisarts over een bezoek aan de pijnpoli voor alternatieve pijnbestrijdingsmethoden.
• Ontspanningstechnieken bij occipitalis neuralgie: Ontspanningsoefeningen zoals ademhalingsoefeningen, progressieve spierontspanning en geleide meditatie kunnen nuttig zijn bij het beheersen van stress, wat kan bijdragen aan de verergering van occipitalis neuralgie. Het verminderen van stress helpt de frequentie en intensiteit van pijnlijke aanvallen te beperken.
• Leefstijlaanpassingen voor occipitalis neuralgie: Een gezonde leefstijl is belangrijk voor mensen met occipitalis neuralgie. Dit omvat het behouden van een gezond gewicht, een gebalanceerd dieet en het vermijden van triggers die pijn kunnen uitlokken, zoals bepaalde voedingsmiddelen of temperatuurveranderingen. Regelmatige lichaamsbeweging, voldoende slaap en hydratatie zijn ook belangrijk. Lees [hier] meer over een gezonde leefstijl en ontdek onze e-learning over dit onderwerp.