Heup impingement, inklemming van de heup, femoroacetabular impingement (FAI), hip joint impingement, acetabular impingement, hip pinching

Samenvatting

• Beschrijving klachten: Femoro-Acetabulair Impingement (FAI) kenmerkt zich door een inklemming tussen heupkop en heupkom, vooral bij individuen tussen 20-40 jaar.
• Ontstaanswijze: FAI treft voornamelijk actieve jongvolwassenen en sporters tussen 15-50 jaar, uitgelicht in sporten met intensieve heuprotatie zoals rugby en voetbal. Factoren variëren van aangeboren afwijkingen tot traumatische schade en overbelasting, met cam en pincer als hoofdsubtypes.
• Symptomen: Scherpe, knellende liespijn die kan uitstralen naar de heup, en intensifieert bij activiteiten zoals buigen en afneemt bij rust.
• Diagnose: Vastgesteld op symptomen, lichamelijk onderzoek en specifieke beeldvormingstechnieken.
• (Zelf)behandeling en herstel: Initiële aanpak is conservatief met fysiotherapie; bij aanhoudende klachten kan chirurgische interventie volgen, gevolgd door een herstelperiode van ongeveer 6 maanden.

Beschrijving klachten

Femoro Acetabulair Impingement (FAI) is een heupaandoening waarbij de heupkop en de heupkom in elkaar klemmen, wat leidt tot symptomen zoals diepe liespijn, vooral wanneer er ook labrale pathologie (beschadiging van het kraakbeenachtige weefsel rond de heupkom) aanwezig is. Deze aandoening kan tevens pijn veroorzaken aan de zijkant van de heup, bil, SI-gewricht en onderrug. De diagnose wordt gesteld op basis van symptomen, klinische bevindingen en beeldvormende tests, zoals het 'C-teken', een veelvoorkomend teken bij heupklachten. FAI komt voornamelijk voor bij mensen tussen 20 en 40 jaar oud.

Ontstaanswijze

• Doelgroep: FAI treft voornamelijk actieve jongvolwassenen en sporters tussen de 15 en 50 jaar.
• Begin van klachten: Klachten bij FAI hebben vaak een langzaam begin. Deze kunnen geïnitieerd worden door een klein trauma.
• Sporten met verhoogd risico: FAI wordt vaak geassocieerd met sporten waarbij veel heuprotatie vereist is, zoals: Rugby, basketbal, voetbal, hockey en golven.
• Anatomische factoren: Een aangeboren afwijkende vorm van het heupgewricht kan predisponeren tot FAI. Afwijkingen van het heupgewricht die ontstaan na een trauma, zoals een heupfractuur, kunnen ook bijdragen aan het ontstaan van FAI.
• Overbelasting en herhaalde bewegingen: Herhaalde bewegingen en overbelasting, vooral bij intensieve trainingen zonder adequate rust, kunnen de kans op FAI vergroten
• Hormonale en genetische factoren: Hoewel minder vaak besproken, kunnen genetische predisposities en hormonale veranderingen ook een rol spelen bij de ontwikkeling van FAI.

Types van heupimpingement: Cam en Pincer impingement

• Cam Impingement: Bij een cam impingement ligt het probleem voornamelijk bij de heupkop, onderdeel van het dijbeen (femur). Deze kan een abnormale anatomische vorm hebben, zoals een extra botaangroei. Dit zorgt ervoor dat de heupkop te snel in contact komt met de heupkom. Deze afwijkingen staan ook wel bekend als de 'pistoolgreep' of 'kanteldeformiteit'. Het gevolg hiervan zijn drukplekken in de heupkom, wat kan leiden tot schade aan het kraakbeen.
• Pincer Impingement: Bij een pincer impingement is het de heupkom die voor problemen zorgt. Hier kan ook sprake zijn van een aangeboren afwijking of latere anatomische veranderingen. Een veelvoorkomend probleem is dat de rand van de heupkom te diep of te hoog ligt, waardoor de heupkop hier te snel tegenaan botst. Dit leidt tot een drukpunt op de rand van kraakbeen in de heupkom. Bij herhaalde bewegingen, zoals veelvuldig buigen, kan dit voor pijnklachten zorgen.

Gecombineerd impingement vereist vroegtijdige diagnose en behandeling om gewrichtsschade te voorkomen.

Uitleg afbeelding: De Spina iliaca anterior superior (SIAS) is de voorbovenste darmbeensdoorn en dient als aanhechtingspunt voor bepaalde spieren en ligamenten. De trochanter major is een uitstekende knobbel op de heupkop van het dijbeen, terwijl de trochanter minor een kleinere knobbel aan de binnenzijde van het dijbeen is, die ook als aanhechtingspunt voor spieren fungeert.

Symptomen

• Aard van de pijn: Vaak ervaart men een scherpe of stekende pijn.
• Locatie van de pijn: Primair in de liesregio. Secundair kan pijn uitstralen naar heup, bovenbeen, bil en lage rug.
• Aanvang van de klachten: Klachten kunnen plotseling beginnen of geleidelijk opkomen.
• Verlichting van de klachten: De pijn vermindert vaak bij rust. Het regelmatig veranderen van houding kan ook voor verlichting zorgen.
• Activiteiten die pijn verergeren:
  • Door de knieën buigen (denk aan beenspieroefeningen zoals squats en lunges).
  • Rennen.
  • Langdurig zitten.
  • Draaibewegingen van de heup.

Diagnose

De diagnose heup impingement wordt gesteld op basis van de klachten en symptomen van de patiënt, zoals pijn of inklemming bij het buigen en draaien van het bovenbeen. Een fysiotherapeut of manueel therapeut beoordeelt de beweeglijkheid van de heup. Ter bevestiging kan beeldvorming worden ingezet, zoals een bekken- of heupfoto (Lauenstein- of Dunn-opname) om botafwijkingen zichtbaar te maken. Een MRI-scan kan gebruikt worden om de weke delen, zoals het kraakbeen en labrum, te beoordelen. Bij vermoedens van labrumscheuren of kraakbeenschade kan een MRI met contrastvloeistof (artrogram) aanvullende informatie geven. In sommige gevallen wordt een CT-scan ingezet voor een driedimensionaal beeld van de botstructuren.

(Zelf)behandeling en herstel

• Pijnstilling: Overleg met de huisarts over het gebruik van pijnstillers. 
• Warmte- en koude therapie: kan helpen om de spieren rondom de heupen te ontspannen (warmte) en ontstekingen kan verminderen (koude). Je kunt afwisselend warmte- en ijsbehandelingen toepassen om verlichting te krijgen van pijn en spanning.
• Fysiotherapie: Begin een conservatieve behandeling bij een fysiotherapeut, gericht op het verminderen van belasting en het aanpassen van het activiteitenpatroon. Deze aanpak omvat technieken zoals tractie, heupgewrichtsmobilisatie en oefentherapie. Vind de ideale expert met onze BehandelaarWijzer. 
• Oefenen: Als je zelfstandig aan de slag wilt, begin dan met core stability oefeningen, gevolgd door een trainingsschema op maat om aan je herstel te werken.
• Optimaliseer je thuisworkout: Voor het beste resultaat tijdens je training thuis raden we oefenmaterialen aan, zoals een oefenmat, oefenbal en weerstandsbanden.
• Operatie: Bij aanhoudende of verergerende klachten kan een verwijzing naar een specialist en mogelijk een operatie volgen.
  • Cam-resectie: Bij dit type operatie wordt overtollig botweefsel verwijderd van de femurkop (dijbeen) om de ronde vorm van de heupkop te herstellen. Dit vermindert wrijving en impingement in het gewricht.
  • Pincer-resectie: Hierbij wordt overtollig botweefsel verwijderd van de heupkom (acetabulum) om overdekking van de heupkop te verminderen. Dit helpt bij het voorkomen van abnormale bot-botinteracties.
  • Labrumbescherming of herstel: Tijdens een heuparthroscopie kan een gescheurd labrum worden gerepareerd of gehecht. Het labrum is een kraakbeenachtige structuur die de rand van de heupkom omringt en helpt om de heupkop op zijn plaats te houden.
  • Microfractuurtechniek: Als er sprake is van beschadigd kraakbeen in het heupgewricht, kan de chirurg microfractuurgaatjes in het bot maken. Dit stimuleert de vorming van nieuw kraakbeenweefsel om het beschadigde gebied te herstellen.
  • Heupgewrichtsdebridement: Bij deze procedure wordt het beschadigde weefsel in het heupgewricht verwijderd. Dit kan worden gedaan als er losse fragmenten van kraakbeen of bot zijn die impingement veroorzaken.
  • Heupgewrichtsfusie of heupprothese: In sommige gevallen, vooral als er ernstige artrose aanwezig is, kan een heupgewrichtsfusie (arthrodese) of een heupprothese (heupvervanging) worden overwogen.
  • Herstelduur: Gemiddeld duurt het herstel 6 maanden.
• Post-FAI operatief herstel: Na een FAI-operatie, is zorgvuldig herstel van belang. Direct na de ingreep begint revalidatie, waarbij rust en voorzichtigheid cruciaal zijn. Licht werk kan na 4-6 weken hervat worden, terwijl zwaardere arbeid meestal pas na ongeveer 3 maanden kan. Regelmatige follow-up is essentieel voor succesvol herstel.
• Loophulpmiddelen: Gebruik de eerste twee weken na operatie elleboogkrukken, een wandelstok of een rollator voor ondersteuning.
• Leefstijl: Overweeg aanpassingen in je leefstijl, zoals het zorgen voor voldoende slaap en vochtinname, gezonde voeding, regelmatig bewegen, en het cultiveren van een positieve mindset. Deze aanpassingen kunnen helpen om gezondheidsproblemen te verminderen en tegelijkertijd een betere balans tussen activiteit, herstel en welzijn te bevorderen. Meer informatie over dit onderwerp is [hier] te vinden of via de aangeboden e-learning.