Epifysiolyse, epifysiolysis capitis femoris, afgegleden heupkop, slipped capital femoral epiphysis (SCFE), slipped hip growth plate

Samenvatting

• Beschrijving klachten: Epifysiolysis capitis femoris is een zeldzame heupaandoening waarbij de heupkop van het dijbeen bij de groeischijf verschuift, voornamelijk optredend bij kinderen tussen 10-15 jaar.
• Ontstaanswijze: Kan acuut ontstaan door trauma met intense pijn of chronisch met mildere symptomen die vaak worden verward met overbelasting of sportblessures.
• Symptomen: Klachten omvatten pijn in de heup, soms uitstralend naar lies of knie, beperkte mobiliteit, mank lopen, stijfheid in de heup, en mogelijk zwelling of warmte rondom het heupgebied.
• Diagnose: Gesteld op basis van anamnese, lichamelijk onderzoek en röntgenbeelden.
• (Zelf)behandeling en herstel: Kan variëren van conservatieve behandeling tot chirurgische ingrepen. Oefeningen en een gezonde leefstijl worden aangeraden.

Beschrijving klachten

Epifysiolysis capitis femoris is een zeldzaam heupprobleem waarbij de heupkop van het dijbeen af ter hoogte van de groeischijf verschuift. Deze aandoening manifesteert zich hoofdzakelijk bij kinderen tussen 10 en 15 jaar, met een hogere prevalentie bij jongens. Hoewel het zowel in één als in beide benen kan optreden, blijft het door zijn zeldzaamheid vaak onopgemerkt. Opvallend is dat, naast overgewicht als risicofactor, de aandoening ook bij lange, magere kinderen kan voorkomen. De klachten ontstaan meestal in de groei, specifiek aan het begin van de puberteit, door een verzwakking van de groeischijf onder de heupkop. Het mechanisme hierachter is nog onduidelijk. De verschuiving van het dijbeen kan zowel acuut als geleidelijk gebeuren, maar wanneer een kind volgroeid is, verdwijnt het risico vanwege de verbenende groeischijf.

Ontstaanswijze

• Acute variant:
  • Ontstaat vaak door direct trauma, zoals een val op de heup.
  • Kenmerkt zich door plotselinge en intense pijn.
  • Snelle medische interventie is meestal nodig vanwege de ernst van de klachten.
• Chronische vorm:
  • De klachten zijn doorgaans milder dan die van de acute variant.
  • Klachten ontwikkelen zich over een langere periode, waardoor de diagnose soms uitgesteld wordt.
  • Vaak verkeerd gediagnosticeerd, omdat het frequent wordt beschouwd als een sportblessure of overbelasting.
  • Kan geleidelijk aan dagelijkse activiteiten beïnvloeden vanwege de langdurige aard.

Symptomen

• Pijn en lokalisatie:
  • Primaire klacht is pijn in de heup, die soms moeilijk te lokaliseren is.
  • Uitstralende pijn naar de lies, het bovenbeen of zelfs de knie.
• Mobiliteit en steunen:
  • Pijn bij het steunen op het aangedane been, wat kan leiden tot mank lopen.
  • In ernstigere gevallen kan het kind mogelijk niet meer op het aangedane been steunen.
• Veranderingen in beenstand:
  • Het aangedane been kan korter lijken door de afglijding van de heupkop, wat resulteert in een beenlengteverschil.
  • Het aangedane been en de voet kunnen naar buiten wijzen door de verandering in de stand van de heup.
• Overige tekenen:
  • Stijfheid in het heupgewricht, vooral bij het draaien of buigen.
  • Verminderde bewegingsvrijheid in de heup, vooral bij draaiende bewegingen.
  • Mogelijke zwelling of ongewone warmte rondom het heupgebied.

Diagnose

Op basis van de patiënt zijn verhaal en lichamelijk onderzoek kan een voorlopige diagnose over heupproblemen worden gesteld. Een röntgenfoto wordt gemaakt om de vorm van de heup en een mogelijke afglijding van de heupkop gedetailleerd in kaart te brengen. Deze gecombineerde aanpak zorgt voor een nauwkeurige diagnose en het opzetten van een effectief behandelplan.

(Zelf)behandeling en herstel

• Conservatieve behandeling: In sommige situaties is een afwachtende houding passend. Overleg altijd met een gespecialiseerde arts of (kinder)fysiotherapeut over de beste strategie voor jouw unieke situatie. Vind de ideale expert met onze BehandelaarWijzer.
• Operatieve interventie: Bij ernstige afglijding is een chirurgische ingreep vaak onvermijdelijk. Gedurende deze procedure wordt de heupkop chirurgisch vastgezet aan het dijbeen. Dit biedt noodzakelijke stabiliteit en verhindert verdere afglijding totdat de groeischijf compleet verbeend is.
• Pijnmanagment: Bij hevige pijn, overweeg pijnstillers na overleg met een arts.
• Ondersteuningshulpmiddelen: Bij conservatief beleid of rondom een operatie kunnen elleboogkrukken of een rolstoel de heup ontlasten.
• Aanvullende oefeningen: Het is aanbevolen om complementaire oefeningen te doen na zowel conservatieve als operatieve behandelingen. Overweeg ons trainingsschema op maat voor begeleide zelfzorg.
• Leefstijl aanbevelingen: Een gezonde leefstijl biedt talrijke voordelen. Naast het verlagen van het risico op diverse gezondheidsproblemen, draagt het bij aan een beter mentaal welzijn, verhoogd energieniveau en een versterkt immuunsysteem. Een evenwichtige leefstijl bevordert de balans tussen activiteit en rust, verbetert de slaapkwaliteit en helpt bij gewichtsbeheersing. Lees hier meer over de voordelen of verdiep je verder met de beschikbare e-learning.
• Preventie en bewustwording: Het is essentieel om de symptomen vroegtijdig te herkennen en tijdig medische hulp te zoeken om complicaties te voorkomen.