Supinatietrauma enkel, enkelverzwikking, enkelbandletsel, ankle supination injury, ankle sprain, ankle ligament injury

Samenvatting

• Klachtenbeschrijving: Supinatie is een beweging waarbij de enkel buitenwaarts kantelt, die kan leiden tot complicaties zoals een dislocatie van het os cuboideum, wat pijn en zwelling veroorzaakt.
• Ontstaanswijze: Blessures ontstaan vaak door verzwikkingen, verstappingen of deelname aan risicosporten. Balletdansers en mensen met ongeschikt schoeisel lopen een verhoogd risico.
• Symptomen: Pijn en zwelling aan de enkelzijde, bewegingsbeperking, hematoom en instabiliteit.
• Diagnose: Gebaseerd op symptomen en de Ottawa Ankle Rules, ter bepaling van de noodzaak van een röntgenfoto om een mogelijke botbreuk uit te sluiten.
• (Zelf)behandeling en herstel: Na trauma koelen, dan rusten. Tapen en bracen voor ondersteuning, gevolgd door geleidelijke belasting en oefeningen. Fysiotherapie kan herstel bevorderen.

Beschrijving klachten

Supinatie is een specifieke beweging van de voet en enkel. Tijdens deze beweging kantelt de buitenzijde van de enkel of middenvoet naar buiten, terwijl tegelijkertijd de voetholte omhoog komt. Deze actie kan gemakkelijk verward worden met een inversietrauma vanwege de gelijkenis in bewegingsrichting, maar de twee zijn wezenlijk verschillend. Een trauma veroorzaakt door een overmatige supinatie kan leiden tot verschillende complicaties. Een mogelijke restklacht na zo'n supinatietrauma is een dispositie van het os cuboideum. Het os cuboideum is een van de zeven tarsale botten in de voet en bevindt zich aan de buitenzijde van de voet, dichtbij de kleine teen. Een dislocatie of verplaatsing van dit bot kan pijn, zwelling en bewegingsbeperking veroorzaken.

Uitleg afbeelding: De afbeelding toont een supinatietrauma, waarbij de voet naar de buitenkant draait en de holte van de voet als het ware wordt opgetrokken.

Ontstaanswijze

• Verzwikking: Plotselinge zijwaartse beweging van de enkel, vaak door oneffen terrein.
• Verstapping: Misstap, bijvoorbeeld door een gemiste stoeprand.
• Risicosporten: Vooral in contactsporten en sporten met veel springen en draaien zoals basketbal en volleybal.
• Ballet: Hoge prevalentie onder balletdansers door extreme voetposities.
• Slecht schoeisel: Schoenen zonder goede enkelondersteuning verhogen het risico.
• Vorig letsel: Eerdere enkelblessures vergroten het risico op nieuw trauma.

Blessurerisico's bij balletdansers

Balletdansers staan bloot aan intensieve en unieke fysieke eisen die hen vatbaar maken voor specifieke enkelblessures. Een opmerkelijk aspect is het pointe-werk, waarbij dansers volledig op de tips van hun tenen staan, wat aanzienlijke druk op de enkels legt. Dit kan leiden tot een verhoogd risico op supinatietrauma, waarbij de voet naar buiten draait onder belasting.

Symptomen

• Pijn: Voornamelijk aan de buitenzijde van de enkel en voet.
• Zwelling: Onmiddellijk zichtbaar aan de enkelzijde en kan lang aanhouden.
• Hematoom: Bloeduitstorting mogelijk bij beschadiging van de enkelband(en).
• Bewegingsbeperking: Pijn bij bewegingen zoals lopen, met name bij afzetten.
• Steunname: Pijnlijk bij belasten van de voet.
• Instabiliteit: Gevoel van wankelheid of onzekerheid in de enkel.
• Specifieke bewegingen: Pijn bij tenenstand, springen en zijwaartse voetbeweging.
• Verkleuring: De enkel kan blauw of rood worden, afhankelijk van de ernst van het letsel.
• Warmtegevoel: Het gebied rond de enkel kan warm aanvoelen door de ontsteking.

Diagnose

Aan de hand van klachten, symptomen en tests door een fysiotherapeut, kan snel duidelijkheid verkregen worden over het letsel. De Ottawa Ankle Rules (OAR) zijn essentieel voor het bepalen van een mogelijke fractuur. Deze richtlijnen geven aan wanneer een röntgenfoto van de enkel aangewezen is, zelfs tot 7 dagen na het supinatietrauma. Cruciale criteria zijn het vermogen om te lopen en de aanwezigheid van pijnlijke zones op de enkel. Het wordt aangeraden deze evaluatie binnen 48 uur post-trauma te doen voor de beste betrouwbaarheid. Bij aanhoudende twijfel over de aard van het letsel kan een röntgenfoto genomen worden. Een echo kan later eventuele scheurtjes aan het licht brengen, maar de relevantie hiervan kan per situatie variëren. Heb je zelf twijfels over een mogelijke breuk en wil je dit controleren?

Doe de Ottawa Ankle Rules zelftest

Herstelverloop na een supinatietrauma

• Algemeen herstel: Een gemiddeld herstelproces resulteert binnen 6 tot 8 weken in volledig functieherstel en genezing zonder blijvende schade.
• Sportactiviteiten: Binnen twaalf weken kunnen de meesten hun sportactiviteiten hervatten op hetzelfde niveau als voor het trauma.
• Lopen: De meeste mensen kunnen binnen één tot twee weken na het letsel weer lopen.
• Functioneel herstel: Een jaar na het letsel is het functioneel herstel na gedeeltelijk en volledig bandletsel vergelijkbaar.
• Restklachten: Tussen de 10-60% ervaart aanhoudende klachten na een inversie/supinatietrauma.
• Mogelijke restletsels: Enkele gevolgen die kunnen optreden na een intens inversie/supinatietrauma zijn enkel instabiliteit  of een syndesmosis tibiofibularis letsel.

(Zelf)behandeling en herstel

• Koeling na trauma: Het wordt algemeen aangeraden om direct na een supinatietrauma te koelen om zwelling te minimaliseren, wat sneller tapen en belasten mogelijk maakt. Sommigen beargumenteren echter dat natuurlijke zwelling een bepaalde functie heeft. Desondanks adviseren wij koelen voor kortetermijnvoordelen, aangezien lange termijn effecten tussen wel/niet koelen gelijkaardig lijken. Neem indien nodig pijnstillers als de pijn ondragelijk is.
• Ontlasting: Gedurende de eerste 3-7 dagen is het raadzaam de enkel te ontlasten: het been hoog leggen, eventueel gebruik maken van elleboogkrukken, rollator of een wandelstok en dit stapsgewijs afbouwen.
• Tapen: Zodra de zwelling is verminderd, kan er tape aangebracht worden om de enkel te ondersteunen. Voor instructies kun je terecht bij een fysiotherapeut of de aangegeven digitale video.
• Brace: Een brace kan ondersteuning bieden gedurende het herstel en dient als preventieve maatregel bij het hervatten van sportactiviteiten.
• Lichte oefeningen: Gedurende de eerste twee weken kan fietsen met licht verzet, bij voorkeur op een hometrainer of beentrainer, het herstel bevorderen.
• Opbouwende belasting: Het is cruciaal de belasting stapsgewijs te verhogen. Dit kan middels specifieke oefeningen, idealiter onder begeleiding van een fysiotherapeut. Wanneer mobiliteitsproblemen of een afwijkend looppatroon ontstaan, overweeg dan een consult bij een fysio- of manueel therapeut. Als je zelfstandig oefening wil oppakken, maak dan gebruik van ons trainingsschema op maat. Wil je een behandeling op locatie? Vind de ideale expert met onze BehandelaarWijzer. 
• Optimaliseer je thuisworkout: Voor het beste resultaat tijdens je training thuis raden we de volgende oefenmaterialen aan: 
  • Stepbox
  • Halterset met gewichten
  • Bosu bal of balans bord
  • Springtouw
  • Elektrostimulator
• Mogelijke gevolgen: Sommige patiënten kunnen last hebben van een 'dispositie van het os cuboideum' of 'fibuladispositie'. Bij dergelijke symptomen is het raadzaam een manueel therapeut of chiropractor te raadplegen.
• Operatie: Bij ernstige supinatietrauma's kan een operatie overwogen worden om de stabiliteit en functie van de enkel te herstellen, hoewel dit zeldzaam is. Deze beslissing hangt af van de ernst van het letsel en de respons op andere behandelingen.
• Voetondersteuning en schoeisel: Overleg met een podotherapeut bij voetstandafwijkingen door een supinatietrauma. Denk aan specifieke steunzolen, aanpassingen of dempende (sport)schoenen voor de juiste ondersteuning.
• Gezonde leefstijl: Bij overgewicht of ongezonde gewoonten is het belangrijk te streven naar een gezond gewicht, wat de belasting en slijtage van gewrichten vermindert. Wil je meer weten over een gezonde leefstijl, zoals het belang van slaap, voeding, beweging, voldoende vochtinname en mindset? Klik dan [hier] of bekijk de aanbevolen e-learning.
• Optimale preventie: Voor het behoud van gezonde enkels en het voorkomen van blessures, is het raadzaam om ondersteunend schoeisel te dragen en regelmatig rek- en strekoefeningen te doen. Goed schoeisel biedt stabiliteit, en rek- en strekoefeningen helpen de flexibiliteit en kracht van de enkel te behouden.