Hielspoor, fasciitis plantaris, fasciosis plantaris, plantar fasciitis, heel spur, plantar fasciosiss, fasciosis plantaris

Samenvatting

• Klachtenbeschrijving: Hielspoor is een voetaandoening met doornvormige verkalking aan het hielbeen, vaak gepaard met peesplaatklachten onder de voet en resulterend in scherpe hielpijn.
• Ontstaanswijze: overbelasting, sporten, verkeerd schoeisel, overgewicht, overpronatie (voet naar binnen kantelen), genetische aanleg, voorgeschiedenis van kuitspierblessures, en problemen in omliggende gewrichten.
• Symptomen: Hakpijn, drukpijn, pijn bij activiteiten, startpijn, ochtendpijn, pijn bij tenen staan, mogelijke zwelling en lichte roodheid zijn veelvoorkomende klachten.
• Diagnose: De diagnose wordt meestal gesteld op basis van de aanwezige klachten en symptomen, soms met aanvullende beeldvorming zoals röntgen, MRI, of echografie.
• (Zelf)behandeling en herstel: Begin met rust, hakverhoging, hulpmiddelen bij lopen, tape, steunzolen, oefeningen, soms een nachtspalk. In zeldzame gevallen kan een operatie nodig zijn, en gewichtsverlies kan van belang zijn.

Beschrijving klachten

Hielspoor is een veelvoorkomende voetaandoening waarbij zich een doornvormige verkalking vormt aan de onderkant van het hielbeen, bij de aanhechting van de pees die zich uitstrekt van het hielbeen tot aan de tenen. Deze verkalking kan pijn veroorzaken, hoewel niet iedereen met hielspoor pijnklachten ervaart. Meestal wordt de pijn veroorzaakt door ontsteking of verslechtering van het peesblad, bekend als fasciitis plantaris of fasciosis plantaris. De pijn bij hielspoor is vaak scherp en stekend, vooral bij de eerste stappen 's ochtends, en kan de mobiliteit beperken. Deze problemen komen doorgaans voor tussen het 40e en 60e levensjaar en zelden bij mensen jonger dan 30 jaar. In eerstelijnszorg heeft 80% van de mensen met hielpijn last van fasciitis plantaris.

Aanvullende informatie: Hielspoor en de rol van de 'fascia plantaris'

Een gezonde voetboog vereist een goed functionerende 'fascia plantaris', een pees die van het hielbeen tot aan de tenen reikt en meerekt bij belasting. Het informele gebruik van de term 'hielspoor' verwijst vaak naar een doornvormige verkalking bij de aanhechting van de fascia plantaris aan het hielbeen. Belangrijk is te weten dat deze verkalking bij velen aanwezig kan zijn zonder klachten, wat de term soms incorrect maakt. Of het altijd noodzakelijk is om een hielspoor te behandelen, blijft onderwerp van discussie. Bij ontsteking van het peesblad spreken we van 'fasciitis plantaris,' wat scherpe pijn veroorzaakt. Langdurige overbelasting kan leiden tot 'fasciosis plantaris.' Deze klachten kunnen verband houden met hielspoor, maar ook zonder zichtbare hielspoor voorkomen.

Ontstaanswijze

• Overbelasting: Langdurig lopen, staan en bergop lopen kan de voet overbelasten.
• Sprint- en sprongsporten: Sporten zoals basketbal en volleybal, waarbij veel wordt gesprongen, kunnen extra druk op de voet uitoefenen.
• Overpronatie: Het naar binnen zakken van de voet tijdens activiteiten zoals hardlopen kan extra spanning op de voet en de hiel veroorzaken.
• Veranderingen in schoeisel: Onjuiste of versleten schoenen kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van hielspoor.
• Overgewicht: Overgewicht vergroot het risico op hielspoor.
• Aanleg en voorgeschiedenis: Genetische factoren en eerdere kuitspierblessures kunnen het risico op hielspoor verhogen.
• Problemen in omliggende gewrichten: Problemen in nabijgelegen gewrichten, zoals de voet, enkel, knie, heup, sacroiliacale gewricht (SIG) en onderrug, kunnen de belasting op de voet en hiel verhogen.

Symptomen

• Hielpijn: Pijn tijdens belasten en drukpijn bij de peesbladaanhechting op het hielbeen.
• Start- en Ochtendpijn: Pijn bij inactiviteit gevolgd door ochtendpijn.
• Pijn bij op de tenen staan: Het op de tenen staan kan de pijn provoceren.
• Mogelijke zwelling: In sommige gevallen kan zwelling optreden aan de onderzijde van de voet ter hoogte van de aanhechting van de pees aan het hielbeen.
• Lichte roodheid: Soms kan er lichte roodheid aanwezig zijn in het gebied van de hiel.

Diagnose

De diagnose van hielspoor is meestal gebaseerd op de symptomen en klachten van de patiënt. Pijn wordt vaak opgewekt wanneer de tenen passief naar achteren worden gebogen en druk wordt uitgeoefend op de aanhechting van het peesblad aan het hielbeen (calcaneus). Soms kan een echografie worden overwogen om eventuele verkalking te identificeren, hoewel de toegevoegde waarde hiervan niet altijd duidelijk is, zoals eerder vermeld. Aanvullende beeldvorming, zoals een röntgenfoto of MRI, kan worden overwogen om andere mogelijke structurele oorzaken van de klachten uit te sluiten.

Fat pad syndroom: Diagnose en behandeling

Het Fat pad syndroom, een aandoening waarbij de vetkussentjes onder de voeten dunner worden of verdwijnen, leidt tot hielgerelateerde pijnklachten. Deze aandoening wordt soms verward met hielspoor, maar het onderscheidt zich door de aard van de symptomen zoals ongemak, vermoeidheid, en een branderig, zeurend of tintelend gevoel in de hiel. In tegenstelling tot hielspoor, waarbij de pijn vaak 's ochtends het ergst is, ervaren patiënten met het Fat pad syndroom typisch meer pijn later op de dag. Voor een accurate diagnose en effectieve behandeling is professioneel medisch advies essentieel. Behandelingsstrategieën kunnen het gebruik van goed dempende schoenen omvatten voor symptoomverlichting, evenals aanpassingen zoals taping of orthopedische zoolaanpassingen door een podotherapeut.

(Zelf)behandeling en herstel

• Relatieve rust en doseren: Vermijd gedurende 1-2 weken piekbelastingen en provocerende sportactiviteiten. Overweeg aangepaste activiteiten zoals fietsen of gebruik van een hometrainer. Regelmatig het aangedane been verhogen, bijvoorbeeld op een tafel met een kussen onder de knie en enkel, of met een elevatiekussen, om de druk op de achillespees te verminderen.
• Hulpmiddelen bij lopen: Indien lopen te pijnlijk is, maak dan tijdelijk gebruik van krukken, rollator of wandelstok om de belasting op de peesplaat te verminderen.
• Tape voor ondersteuning: Volg de instructievideo onderaan deze pagina om de tape zelf correct aan te leggen en zo de benodigde ondersteuning te bieden.
• Fysio- en manuele therapie, shockwave en oefeningen: Raadpleeg een fysio-manueel therapeut om bewegingsbeperkingen in omliggende gewrichten te behandelen en de overbelasting van de peesplaat te verminderen. Shockwave-therapie is een effectieve behandelmethode voor aanhoudende klachten en een hielspoor-diagnose, waarbij het weefsel wordt versterkt en eventuele verkalking sneller door het lichaam wordt geabsorbeerd. Gebruik onze BehandelaarWijzer om de juiste behandelaar te vinden voor locatiespecifieke zorg.
• Oefeningen voor herstel: Versterk het peesweefsel met rekoefeningen en excentrische krachtoefeningen. Werk aan de stabiliteit en kracht van het hele been en de romp. Raadpleeg een fysiotherapeut of gebruik ons 'specifiek oefenprogramma hielspoor', of ons 'trainingsschema op maat'.
• Optimaliseer je thuisworkout: Voor het beste resultaat tijdens je training thuis raden we de volgende oefenmaterialen aan: 
  • Stepbox
  • Halterset met gewichten
  • Bosu bal of balans bord
• Elektrostimulatietraining: Overweeg elektronische spierstimulatie (EMS) als een aanvullende aanpak voor het beheren van hielspoor, met mogelijke voordelen voor het stimuleren van de bloedcirculatie en het ondersteunen van het herstel. Raadpleeg een specialist om te beoordelen of EMS geschikt is voor jouw specifieke situatie.
• Schoenen en steunzolen: Overweeg steunzolen, vooral als voetproblemen zoals platvoeten een rol spelen. Draag stevige schoenen met een stijve zool om overmatige rek van de peesplaat te voorkomen. Beperk het dragen van slippers, blote voeten en hakken. Raadpleeg een podotherapeut voor steunzolen of schoenadvies.
• Hakverhoging: Plaats een hakverhoging in je schoen om de peesplaat tijdelijk te ontlasten. Draag deze tot de pees minder pijnlijk en gespannen is.
• Nachtspalk: Overweeg het gebruik van een nachtspalk om de peesplaat te ontspannen en te ondersteunen.
• Zelfzorg bij hielspoor: gebruik een foamrol, tennisbal of golfbal om voorzichtig over de peesplaat te rollen, met aandacht voor het voorkomen van overmatige pijn. Overweeg ook een voetmassageapparaat om de doorbloeding te verbeteren en spieren te ontspannen, wat kan bijdragen aan pijndemping en spierontspanning.
• Operatieve behandeling hielspoor: Overweeg een plantaire fasciotomie als andere behandelingen niet effectief zijn bij aanhoudende pijn. Dit is een operatie waarbij de peesplaat aan het hielbeen wordt doorgesneden om hielpijn te verlichten. Het is echter de laatste optie en vereist een grondig gesprek met een arts om de voordelen, risico's en verwachtingen te begrijpen.
• Gezonde leefstijl: Voor effectief beheer van hielspoor is een gezonde leefstijl essentieel. Vooral als overgewicht of ongezonde gewoonten een rol spelen, is het van belang om te werken aan een gezond gewicht, aangezien dit de belasting en slijtage van de voetgewrichten aanzienlijk kan verminderen. Als je meer wilt weten over het bevorderen van een gezonde leefstijl met aandacht voor aspecten zoals slaap, voeding, lichaamsbeweging, en de juiste mindset, kun je [hier] klikken voor meer informatie of de aanbevolen e-learning bekijken. Deze informatie kan van onschatbare waarde zijn voor het beheersen van hielspoor en het verbeteren van jouw algehele welzijn.
• Optimale preventie: Draag ondersteunend schoeisel en doe regelmatig rek- en strekoefeningen. Gebruik preventief tape of een brace bij intensieve activiteiten zoals wedstrijden. Warm altijd goed op en raadpleeg bij aanhoudende klachten een specialist.