Hallux valgus, hamerteen, standafwijking van de grote teen, bunion, big toe deformity, hammer toe

Samenvatting

• Klachtenbeschrijving: Hallux valgus is een veelvoorkomende voetaandoening met een afwijkende positie van de grote teen, wat resulteert in een pijnlijke knobbel.
• Ontstaanswijze: Erfelijkheid, aangeboren afwijkingen, ontstekingsreuma, ongeschikt schoeisel, trauma, neurologische aandoeningen en overgewicht.
• Symptomen: Pijnlijke knobbel, irritatie, schoeiselproblemen, beperkte beweging, stabiliteitsverlies en veranderingen in het looppatroon.
• Diagnose: Op basis van klachten en symptomen en soms röntgenfoto's.
• (Zelf)behandeling en herstel: Schoenadvies, steunzolen, nacht/teenspalken, fysiotherapie, specifieke oefeningen, ontstekingsremmers, chirurgie, gewichtsbeheersing en preventieve maatregelen.

Beschrijving klachten

Hallux Valgus is een aandoening waarbij het grote teengewricht zich afwijkend richting de andere tenen positioneert, terwijl het middenvoetsbeentje voor de grote teen juist de andere kant op staat. Dit resulteert in een knobbel aan de buitenkant van de grote teen, vaak aangeduid als een 'bunion'. Deze aandoening is de meest voorkomende voetproblematiek bij volwassenen, waarbij ongeveer de helft van de volwassen bevolking bekend is met hallux valgus, al dan niet met klachten. Het treft vooral vrouwen, met een verhouding van 15:1 ten opzichte van mannen. In vergelijking met hallux rigidus komt hallux Valgus zeven keer vaker voor. In Nederland ondergaan jaarlijks ongeveer 4000 patiënten een operatie voor hallux valgus.

Beschrijving van de afbeelding: Onderaanzicht van de voet.

Ontstaanswijze

• Erfelijke component: Een erfelijke aanleg vergroot het risico op hallux valgus.
• Aangeboren afwijkingen: Voetafwijkingen zoals klompvoet (pes equinovarus adductus) en platvoeten (pes planus) verhogen het risico.
• Ontstekingsreuma: Onderliggende reumatoïde artritis vergroot de kans op hallux valgus.
• Verkeerde schoenen: Ongepaste schoenen, zoals te smalle schoenen en hoge hakken, dragen bij aan het ontstaan en versnellen de degeneratie.
• Trauma: Traumatische gebeurtenissen, zoals botbreuken of kneuzingen van het gewricht, kunnen leiden tot hallux valgus.
• Gewrichtsflexibiliteit: Laxiteit in de gewrichten, soms door aangeboren bindweefselaandoeningen, kan bijdragen aan de ontwikkeling.
• Neurologische aandoeningen: Onderliggende neurologische aandoeningen die het looppatroon veranderen vergroten het risico.
• Verband met hallux rigidus: hallux valgus komt vaak samen voor met hallux rigidus, in 12% van de gevallen.
• Overgewicht: Overgewicht vergroot het risico op klachten.

Herkenning en behandeling: Hallux valgus versus voorvoetpijn

Klachten als hallux valgus en metatarsalgie (pijn onder de voorvoetgewrichtjes) gaan vaak hand in hand. Het is cruciaal om deze aandoeningen zorgvuldig van elkaar te onderscheiden om een nauwkeurige diagnose te kunnen stellen en de meest geschikte behandeling te bepalen. In geval van aanhoudende pijn en diagnostische onzekerheid is het raadzaam een medische professional te raadplegen voor een grondige evaluatie.

Symptomen

• Knobbelvorming/afgebogen grote teen: De grote teen wijkt naar binnen, richting de andere tenen, en er ontstaat een knobbel aan de buitenkant van de voet.
• Pijn: Ongemak en pijn tijdens lopen, op de tenen staan en springen en drukpijn, meestal aan de zijkant van de grote teen.
• Irritatie en ontsteking: Mogelijke irritatie of ontsteking van de knobbel met symptomen zoals roodheid, zwelling en warmte.
• Schoeiselproblemen: Moeite met het vinden van geschikt schoeisel vanwege de bredere voorvoet. Strakke schoenen veroorzaken vaak pijn en irritatie.
• Beperkte beweging: Verminderde bewegingsvrijheid van de grote teen.
• Stabiliteitsverlies: Verminderde stabiliteit in de voet en problemen met evenwicht.
• Loopveranderingen: Aanpassingen in het looppatroon en de manier van lopen om pijn te vermijden.
• Huidproblemen: Ontstaan van eelt en likdoorns op drukpunten.

Diagnose

Hallux valgus wordt meestal gediagnosticeerd door het beoordelen van de klachten en symptomen na een grondige inspectie. In sommige gevallen kan een röntgenfoto worden genomen om de stand van de grote teen en eventuele afwijkingen te objectiveren. Deze beoordeling is cruciaal om een nauwkeurige diagnose te stellen en het passende behandelplan te bepalen.

(Zelf)behandeling en herstel

• Medicatie en injecties: De behandeling kan beginnen met ontstekingsremmende medicijnen of cortison-injecties om pijn, zwelling en roodheid te verminderen die gepaard kunnen gaan met een versleten gewricht.
• Brede schoenen: Vermijd smalle schoenen en hoge hakken vanwege de knobbel aan de buitenkant van de grote teen. Kies in plaats daarvan brede, comfortabele schoenen, en overweeg indien nodig aangepaste schoenen. Een orthopedisch schoenmaker kan helpen en informeren over vergoedingen en kosten.
• Steunzolen: Overweeg steunzolen voor meer comfort en om klachten te verminderen. Een podotherapeut kan je helpen met op maat gemaakte steunzolen, of probeer eerst deze steunzolen zelf voor verlichting.
• Nachtspalk/teenspalk: Het dragen van een nachtspalk en/of teenspalk kan helpen om de stand van de teen te corrigeren tijdens belastende momenten.
• Behandeling door specialisten: Behandeling door een manueel therapeut voor mobilisatie of manipulatie van het gewricht kan pijn verminderen en de mobiliteit verbeteren. Actieve oefeningen voor mobiliteit, stabiliteit, balans en looppatroon kunnen ook nuttig zijn en kunnen worden uitgevoerd met begeleiding van een fysiotherapeut of met ons trainingsschema op maat. Vind de juiste expert voor zorg op locatie met onze BehandelaarWijzer.
• Optimaliseer je thuisworkout: Voor het beste resultaat tijdens je training thuis raden we de volgende oefenmaterialen aan: 
  • Hometrainer
  • Zitfiets
  • Bosu bal, balans bord of balanskussen
• Chirurgische ingreep: Als niet-chirurgische behandelingen onvoldoende verlichting bieden, kan een operatie worden overwogen. De keuze van de operatietechniek hangt af van factoren zoals de ernst van de afwijking, anatomische variaties en de gezondheid van de patiënt. Deze procedures herpositioneren de grote teen en corrigeren de knobbel, wat pijnvermindering en verbeterde mobiliteit kan opleveren. Tijdelijk dragen van een toe post-up schoen wordt aanbevolen na de operatie.
• Leefstijl en gewichtsbeheersing: Als er sprake is van een ongezonde leefstijl en/of overgewicht, is het aanbevolen om af te vallen naar een gezond gewicht, wat bijdraagt aan het herstelproces en de mobiliteit verbetert. Het heeft ook algemene gezondheidsvoordelen. Lees [hier] verder over dit onderwerp of maak gebruik van onderstaande e-learning.
• Optimale preventie: Kies schoenen met voldoende ondersteuning, integreer regelmatige rekoefeningen en versterkende oefeningen en overweeg het gebruik van speciale tape of een brace tijdens intensieve activiteiten. Een grondige warming-up is van groot belang.