Enkelfractuur, enkelbreuk, gebroken enkel, ankle fracture, broken ankle

Samenvatting:

• Beschrijving klachten: Deze breuken kunnen optreden in het scheenbeen, kuitbeen of sprongbeen, wat resulteert in pijn, zwelling en verminderde beweeglijkheid na een trauma. Een snelle diagnose is cruciaal.
• Ontstaanswijze: Enkelbreuken ontstaan door o.a. ongelukken, sportblessures, verzwikkingen of eerdere blessures.
• Symptomen: Symptomen omvatten pijn, zwelling, beperkte mobiliteit en een eventueel afwijkende stand van de enkel.
• Diagnose: Bij vermoeden van een enkelletsel wordt gestart met de Ottawa Ankle Rules. Indien nodig volgt een röntgenfoto en eventueel, bij verdere diagnostische behoefte, een MRI.
• (Zelf)behandeling en herstel: Opties variëren van conservatieve behandeling (zoals gips) tot chirurgie, waarna revalidatie en oefeningen volgen.

Beschrijving klachten

Een enkelfractuur ontstaat meestal door een trauma, resulterend in directe hevige pijn en zwelling. De enkel bestaat uit het scheenbeen (tibia), kuitbeen (fibula) en het sprongbeen (talus). Samen vormen het scheen- en kuitbeen de enkelvork, waarbinnen het sprongbeen is gelegen. Dit geheel wordt het bovenste spronggewricht genoemd. Bij een breuk is er schade aan één of meerdere van deze botten. De Weber classificatie beschrijft de locatie en ernst van de fractuur, waarbij vooral het kuitbeen centraal staat vanwege de frequente betrokkenheid. Andere botten, zoals het scheenbeen en sprongbeen, kunnen ook betrokken zijn bij een breuk, losstaand of in combinatie met andere fracturen. In Nederland krijgen jaarlijks circa 30.000 mensen te maken met een enkelfractuur.

Weber classificatie van enkelfracturen

• Weber A: De breuk zit laag in het kuitbeen, zonder schade aan de syndesmose, het bindweefsel tussen kuit- en scheenbeen.
• Weber B: De breuk bevindt zich in het kuitbeen ter hoogte van de syndesmose met een mogelijke (gedeeltelijke) scheur in de syndesmose.
• Weber C: De breuk is hoger in het kuitbeen gelokaliseerd. Hierbij is de syndesmose gescheurd en er kan ook een breuk in het scheenbeen zijn.

Ontstaanswijze

• Ongelukken: Resultaat van vallen, struikelen of aanrijdingen.
• Sportblessures: Gevolg van explosieve acties of directe impacts.
• Direct trauma: Trap tegen de enkel of vallend zwaar voorwerp.
• Verzwikking: Ongelukkige stap leidt tot enkelverzwikking.
• Osteoporose: Verhoogd breukrisico door botontkalking.
• Medicijngebruik: Langdurige inname kan botkwaliteit verminderen.
• Overbelasting: Te veel belasting op de enkel veroorzaakt blessures.
• Onjuist schoeisel: Risico op blessures door ongeschikte schoenen.
• Eerdere blessures: Voorheen geblesseerde enkel is gevoeliger voor nieuwe blessures.

Symptomen

• Hevige pijn: Gelokaliseerd rond de enkel, soms uitstralend naar onderbeen.
• Drukpijn: Gevoeligheid op de beschadigde botstructuur.
• Zwelling: Verwijzend naar uitgelekt bloed van de breuk.
• Beperkte mobiliteit: Problemen en pijn met bewegen; lastig om gewicht te plaatsen.
• Abnormale stand: Enkel mogelijk verdraaid of uit positie.
• Geluiden: Klikken, knappen, of kraken bij beweging.

Diagnose

Bij vermoeden van een enkelbreuk maken artsen of therapeuten gebruik van de Ottawa Ankle Rules om te bepalen of een röntgenfoto nodig is, vooral binnen 48 uur na het letsel. Als er nog twijfels zijn over de breuk, kunnen aanvullende onderzoeken zoals een MRI-scan of botscan worden geadviseerd. Indien je zelf wilt checken op tekenen van een breuk, is er een beschikbare zelftest:

Doe de Ottawa Ankle Rules zelftest

Differentiaal diagnostiek

• Inversietrauma: Dit letsel is vaak het gevolg van een verzwikking van de enkel en kan leiden tot verrekking of zelfs scheuring van de enkelbanden. Bij een fors trauma kan er echter ook sprake zijn van een breuk, waarbij de symptomen kunnen overlappen met die van een ligamentair letsel.
• Syndesmose letsel: Een andere mogelijke oorzaak van aanhoudende enkelklachten is het syndesmose letsel. Dit betreft een beschadiging tussen het scheenbeen en kuitbeen en kan leiden tot hevige pijnscheuten en instabiliteit van de enkel.
• Posttraumatische dystrofie: Na een enkelletsel, zoals een botbreuk of kneuzing, waarbij het herstel vertraagd is of de symptomen afwijken, kan dit een teken zijn van posttraumatische dystrofie. Deze aandoening, bekend als complex regionaal pijn syndroom, kenmerkt zich door ernstige pijn, verminderde functie, zwelling en roodheid.

(Zelf)behandeling en herstel

• Conservatief beleid: Na een conservatieve aanpak voor een gebroken enkel, waarbij de breuk wordt gezet en behandeld met gips of een walker voor 4 tot 6 weken, begint het revalidatieproces. Dit proces, belangrijk voor het herwinnen van kracht en mobiliteit, kan 6 tot 12 weken duren voor standaardbreuken, afhankelijk van de ernst en individuele herstelsnelheid. Complexere gevallen kunnen een langere revalidatieperiode vereisen. 
• Chirurgische interventie: Na chirurgische interventie voor een gebroken enkel, waarbij botfragmenten met plaatjes en schroeven zijn vastgezet, duurt de revalidatie typisch 8 tot 12 weken. In complexere gevallen kan de revalidatieperiode uitlopen tot 3 tot 6 maanden. Gedurende deze tijd is fysiotherapie gericht op het herwinnen van volledige functie en kracht voor het herstelproces aanbevolen.
• Verwijdering van fixatiemateriaal: Als er tijdens een operatie fixatiemateriaal is gebruikt, kan er na zes tot twaalf maanden worden besloten dit te verwijderen. Dit is echter niet altijd noodzakelijk en gebeurt vooral als er ongemak wordt ervaren. Daarna volgt een herstelperiode van doorgaans 6 - 8 weken.
• Enkelmobilisatie: Het is essentieel om de enkel te mobiliseren, vooral als deze stijf is geworden na het dragen van gips of na een operatie. Vind de juiste expert met onze BehandelaarWijzer.
• Loopondersteuning: Begin met het oefenen van lopen met kruklopen of, indien nodig, met een rollator.
• Looppatroon: Na enkele weken is het van belang om je looppatroon te oefenen en indien nodig aan te passen.
• Opbouwen belastbaarheid: Het is cruciaal om de belastbaarheid van de enkel en het onderbeen geleidelijk aan te versterken. Dit proces kan tot een jaar duren. Voor een effectief herstel zijn specifieke oefeningen nodig. Een fysiotherapeut kan je hierin begeleiden, of je kunt zelfstandig aan de slag met een trainingsschema op maat.
• Optimaliseer je thuisworkout: Voor het beste resultaat tijdens je training thuis raden we de volgende oefenmaterialen aan: 
  • Hometrainer
  • Loopband
  • Oefenmat
  • Oefenbal
  • Stepper
  • Halter- en dumbellset
  • Balans bord of Bosu bal
• Gewichtsbeheersing: Als je te maken hebt met overgewicht, wordt geadviseerd om af te vallen naar een 'gezond gewicht'. Dit draagt bij aan het herstelproces en faciliteert gemakkelijker bewegen. Daarnaast bevordert het je algehele gezondheid. Meer informatie over dit onderwerp is te vinden via deze [link], of je kunt profiteren van de onderstaande e-learning. om je kennis uit te breiden en te leren over praktische toepassingen.