Costochondritis, ontsteking van het ribkraakbeen, borstwandpijn, costochondritis, inflammation of the rib cartilage, chest wall pain

Samenvatting

• Klachtenbeschrijving: Costochondritis is een ontsteking van het ribkraakbeen bij de aanhechting van de ribben aan het borstbeen of aan de wervelkolom.
• Ontstaanswijze: Mogelijke oorzaken omvatten trauma, frequent hoesten, overmatige inspanning, diep ademhalen, slechte houding, zwangerschap, luchtweginfecties, langdurige stress, disfunctionele ademhaling en reumatische aandoeningen.
• Symptomen: Kenmerkend zijn pijn op de borst, stekende pijn in aanvallen, pijn bij beweging of druk, pijn die uitstraalt, vermoeidheid, soms verhoging of koorts, roodheid en beperkte bewegingsvrijheid.
• Diagnose: De diagnose wordt gesteld op basis van symptomen en lichamelijk onderzoek, eventueel aangevuld met bloedonderzoek of beeldvormend onderzoek.
• (Zelf)behandeling en herstel: Spontaan herstel komt vaak voor. Behandelopties zijn onder meer medisch advies, medicatie, intercostale zenuwblokkade, tape, ademhalings- en ontspanningsoefeningen, revalidatieoefeningen en aanpassingen in leefstijl.

Beschrijving van de aandoening

Costochondritis is een pijnlijke ontsteking van het ribkraakbeen, die zich zowel bij de aanhechting van de ribben aan het borstbeen als aan de achterzijde bij de wervelkolom kan voordoen. Bij de verbinding van de rib met de wervelkolom, zowel met het wervellichaam zelf als met het doornuitsteeksel, vormen zich kleine gewrichtjes, bekend als costovertebrale en costotransversale gewrichten. Deze gewrichten bevatten ook kraakbeen, dat ontstoken kan raken. Door de zwelling kan diep ademhalen, bewegen, zuchten of hoesten pijnlijk zijn. Costochondritis lijkt op het syndroom van Tietze, dat vergelijkbare symptomen veroorzaakt, waarbij de focus ook ligt op een ontsteking van het ribkraakbeen. Wanneer de klachten aanhouden of regelmatig terugkeren, wordt gesproken van een chronische vorm van de aandoening.

Costochondritis en syndroom van Tietze

Costochondritis en het syndroom van Tietze vertonen veel overeenkomsten, wat soms leidt tot verwarring of het gezamenlijk benoemen van beide aandoeningen. Het meest opvallende verschil tussen de twee is de aanwezigheid van zwelling. Bij het syndroom van Tietze is er duidelijk zichtbare en voelbare zwelling aanwezig, terwijl bij costochondritis in de meeste gevallen geen zichtbare of voelbare zwelling optreedt.​

Ontstaanswijze

• Trauma: Een klap of stoot op het borstbeen en/of ribben kan costochondritis veroorzaken.
• Frequent hoesten: Veelvuldig hoesten kan de borstkas overbelasten, wat kan leiden tot costochondritis.
• Overmatige inspanning: Maximale fysieke activiteiten of overbelasting kunnen bijdragen aan het ontstaan van deze aandoening.
• Diep ademhalen: Overmatige of diepe ademhaling kan de borstkas belasten en costochondritis veroorzaken.
• Slechte houding: Een bolle bovenrug en naar voren hangende schouders kunnen de kans op costochondritis verhogen.
• Zwangerschap: Tijdens zwangerschap neemt de kans op costochondritis toe door veranderingen in houding en druk op de borstkas.
• Luchtweginfectie: Een luchtweginfectie kan leiden tot symptomen, waaronder hoesten, die costochondritis kunnen veroorzaken.
• Langdurige stress en spanning: Aanhoudende stress en spanning kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van costochondritis.
• Disfunctionele ademhaling en hyperventilatie: Een incorrect ademhalingspatroon of hyperventilatie kan de kans op costochondritis verhogen.
• Reumatische aandoeningen en lage belastbaarheid: Mensen met reumatische aandoeningen of een lagere algemene belastbaarheid hebben mogelijk een hoger risico op costochondritis.

​Symptomen

• Borstpijn: Pijn bij het borstbeen en/of ribben, vaak stekend van aard.
• Stekende pijn in aanvallen: Aanvalsgewijze, stekende pijn die in intensiteit kan variëren.
• Pijn bij beweging: Verergering van de pijn bij bewegen, hoesten, niezen of druk op de borst.
• Arm beweging: Pijn kan toenemen bij het bewegen van de arm door de beweging van de borstkas.
• Drukpijn: Specifieke pijn bij het aanraken van het ontstoken kraakbeen.
• Uitstraling: Pijn die uitstraalt naar ribben, bovenrug, schouderbladen, nek, schouder, arm of buik.
• Vermoeidheid: Algemene vermoeidheid is een veelvoorkomend symptoom.
• Verhoging of koorts: Soms komt lichte verhoging of koorts voor bij costochondritis.
• Roodheid en warmte: Soms is er sprake van roodheid en een warmere huid over het getroffen gebied, wat wijst op verhoogde bloedtoevoer en ontstekingsactiviteit.
• Beperkte bewegingsvrijheid: Bewegingsbeperking in de borstkas en omliggende gebieden door pijn en ongemak.

Diagnose

De diagnose van costochondritis wordt voornamelijk gebaseerd op symptomen. Een effectieve zelftest is het drukken op de aanhechting van de ribben op het borstbeen of op de ribben zelf; een toename van pijn bij deze druk en een afname bij het loslaten, in combinatie met overige overeenkomstige symptomen, duidt vaak op costochondritis. Voor een nauwkeurigere beoordeling kan een huisarts bloedonderzoek doen naar ontstekingswaarden en antistoffen. Ook kunnen röntgenfoto's of een hartfilmpje worden gemaakt om andere aandoeningen uit te sluiten, omdat costochondritis doorgaans niet zichtbaar is op deze beelden.

(Zelf)behandeling en herstel

• Spontaan herstel: Bij costochondritis verdwijnen de klachten meestal spontaan binnen enkele weken tot maanden. Dit herstel is afhankelijk van de oorzaak en factoren die het herstel kunnen belemmeren. Het is belangrijk om activiteiten die de symptomen verergeren te identificeren en te vermijden. Zorg ook voor regelmatige pauzes, vooral als je lange tijd in dezelfde houding zit of staat, om overbelasting te voorkomen en het herstel te bevorderen.
• Medisch advies: Het is van belang om een huisarts te raadplegen voor een nauwkeurige beoordeling van de klachten bij costochondritis. De huisarts kan helpen bij het bepalen van de juiste behandeling en, indien nodig, doorverwijzen naar een reumatoloog voor gespecialiseerde zorg. Deze stap is belangrijk om andere mogelijke aandoeningen uit te sluiten en om een effectief behandelplan op te stellen.
• Medicatie: Ontstekingsremmende pijnstillers of een injectie met corticosteroïd kunnen door je huisarts worden voorgeschreven om de ontsteking en pijn te behandelen.
• Intercostale zenuwblokkade: Deze specifieke behandeling tegen pijnklachten, uitgevoerd in een pijnpoli, kan een optie zijn voor sommige patiënten.
• Tape: In acute fasen kan tape pijn verlichten en ondersteunen bij ademhalen of hoesten; raadpleeg een fysiotherapeut met ervaring in tapetechnieken.
• Ademhalings- en ontspanningsoefeningen: Deze oefeningen kunnen helpen bij het verminderen van klachten en stress. Een fysiotherapeut kan een specifiek programma opstellen gericht op deze aspecten. Gebruik de BehandelaarWijzer om een geschikte expert voor behandeling te vinden.
• Revalidatieoefeningen: Wanneer de pijn afneemt, is het essentieel om te werken aan houdingsverbetering en het versterken van spieren rond de schoudergordel en ribben. Dit omvat oefeningen voor de borstspieren en spieren tussen de schouderbladen. Raadpleeg een fysiotherapeut voor begeleiding of maak gebruik van een op maat gemaakt trainingsprogramma voor zelfstandige training.
• Optimaliseer je thuisworkout: Voor effectieve thuisworkouts bevelen we aan:
  • Crosstrainer
  • Roeiapparaat
  • Oefenmat
  • Oefenbal 
  • Weerstandsbanden
• Gezonde leefstijl: Verbeter je leefstijl door voldoende te bewegen, voldoende rust te nemen om te ontstressen een goed slaappatroon te onderhouden en een gezond gewicht na te streven. Een dieet rijk aan ontstekingsremmende voedingsmiddelen kan helpen. Denk aan groenten, fruit, volkorenproducten en magere eiwitten. Dit bevordert niet alleen het herstel maar ook de algehele gezondheid. Meer hierover lees je [hier] of bekijk de beschikbare e-learning.