Schouderfractuur, botbreuk van de schouder, proximale humerus fractuur (PHF), claviculafractuur (CF) en scapula fractuur (SF), shoulder fracture, proximal humerus fracture, clavicle fracture, and scapula fracture

Samenvatting

• Klachtenbeschrijving: Schouderfracturen, onderverdeeld in fracturen van het bovenarmbot (proximale humerus fracturen), het sleutelbeen (clavicula fracturen) en het schouderblad (scapula fracturen), komen vaak voor, vooral de bovenarmbot fracturen.
• Ontstaanswijze: Deze breuken ontstaan meestal door vallen op een uitgestrekte arm, directe impact op de schouder, of een klap op het schouderblad. Risicofactoren zijn leeftijd, botontkalking, en langdurig gebruik van ontstekingsremmende medicatie.
• Symptomen: Kenmerkend zijn pijn, gevoeligheid bij druk, zwelling, bloeduitstortingen, beperkte beweging, en soms een krakend geluid of zichtbare misvorming.
• Diagnose: Wordt gesteld door lichamelijk onderzoek en beeldvorming zoals röntgenfoto's of MRI.
• (Zelf)behandeling en herstel: De behandeling varieert van conservatief beleid met het gebruik van gips of een mitella, fysiotherapie, revalidatie, ergonomische aanpassingen, tot mogelijk operatieve ingrepen. Leefstijlinterventies kunnen indien nodig worden overwogen ter ondersteuning van het herstel.

Beschrijving van de aandoening

Schouderfracturen zijn te verdelen in drie hoofdtypen:

1. Proximale Humerus Fractuur (PHF): Dit is een breuk van het bovenarmbot, dat ook de schouderkop vormt. PHF's zijn een van de meest voorkomende fracturen. Ze kunnen ontstaan door direct trauma, waarbij de humerus direct geraakt wordt met een hoge compressiekracht, of door indirect trauma, zoals bij overbelasting zonder directe impact. Ouderen lopen een hoger risico op PHF's, vaak gerelateerd aan osteoporose en een verhoogde kans op vallen. Jongeren ervaren deze breuken vaker door directe impact, zoals bij sport of auto-ongelukken.
2. Clavicula Fractuur (CF): Ook bekend als sleutelbeenfractuur. Deze fracturen worden ingedeeld in mediale (middelste) CF, claviculaschacht fractuur en laterale (buitenste) CF. De meest voorkomende is de claviculaschacht fractuur, goed voor ongeveer 80% van alle CF's.
3. Scapula Fractuur (SF): Dit is een breuk van het schouderblad. SF's zijn zeldzaam, slechts 1% van alle fracturen en 3-5% van schoudergordelfracturen. Ze komen meestal voor bij hoogenergetische trauma's.

Uitleg afbeelding: Acromion = schoudertop, acromioclavicular ligament = band tussen schoudertop en sleutelbeen, clavicule = sleutenbeen, coracoclavicular ligament = band tussen processus coracoideus en sleutelbeen, coracoid process = processus coracoideus, scapula = schouderblad.

Ontstaanswijze

• Proximale Humerus Fractuur (PHF): Een letsel dat meestal optreedt na een val op een gestrekte arm, waarbij de schouder uit de kom kan raken. Dit kan resulteren in specifieke botbreuken, zoals 'tuberculum majus' (een uitsteeksel aan de bovenkant van het opperarmbeen) en 'Hill Sachs'-letsels (een breuk aan de kop van het opperarmbeen), die in 15-30% van de gevallen voorkomen.
• Clavicula Fractuur (CF): Meestal het gevolg van direct trauma aan de schouder of een val op de uitgestrekte hand. Dit resulteert in een compressiekracht op het sleutelbeen, met de locatie van de breuk afhankelijk van het soort trauma.
• Scapula Fractuur (SF): Komt voor door een directe klap op het schouderblad, maar kan ook ontstaan door een val op een uitgestrekte arm.
• Risicofactoren: Oudere leeftijd, ondergewicht, en aandoeningen zoals osteoporose en reumatoïde artritis verhogen het risico op schouderfracturen. Langdurig gebruik van corticosteroïden/ontstekingsremmers (> 3 maanden, > 7,5 mg/dag) kan de kwaliteit van bot- en bindweefsel aantasten, wat de kans op breuken vergroot.
• Activiteit en valrisico: Een hoge mate van fysieke activiteit en een verhoogd risico op vallen kunnen de kans op schouderfracturen verhogen.

Diagnose posttraumatische dystrofie

In sommige gevallen, wanneer het verloop sterk afwijkt en het herstel beduidend langer duurt dan normaal na een letsel zoals een botbreuk of kneuzing, kan posttraumatische dystrofie (ook bekend als complex regionaal pijn syndroom) ontstaan. Kenmerkend voor deze aandoening zijn onder andere ernstige en aanhoudende pijn, verminderde functie, zwelling en roodheid van het betreffende ledemaat.

Symptomen

• Pijn: Intense pijn in en rondom de schouder, mogelijk uitstralend naar de arm.
• Drukpijn: Specifieke gevoeligheid op de breuklocatie.
• Zwelling en Hematoom: Opvallende zwelling in het getroffen gebied, vaak gepaard gaand met een blauwe plek of bloeduitstorting.
• Bewegingsbeperking: Beperkte of pijnlijke beweging in de schouderregio.
• Standsafwijkingen: Afwijkende houding of stand van de schouder of arm.
• Creptitus: Een krakend of knisperend geluid bij beweging, wat wijst op botfragmenten die tegen elkaar wrijven.
• Zichtbare deformatie: Bij ernstige breuken kan een duidelijke abnormale vorm van de schouder of het sleutelbeen zichtbaar zijn.
• Functieverlies: Verminderde kracht of onvermogen om de arm te gebruiken.

Diagnose

Tijdens het lichamelijke onderzoek dient gekeken te worden naar zwelling, hematomen (zwelling en bloeduitstorting) en afwijkende stand van de schouder, clavicula en scapula. Daarnaast doelt de palpatie (voelen) op het achterhalen van de lokalisatie van drukpijn. Het passieve/geleid-actieve onderzoek dient informatie te geven over de range of motion (bewegingsuitslag) en de bewegingsbeperkingen van het schoudergewricht. Een röntgenfoto of MRI-scan kan uitsluitsel geven of er sprake is van een botbreuk.

(Zelf)behandeling en herstel

• Algemeen herstelproces:
  • Botbreuken genezen normaal gesproken binnen 6 tot 8 weken.
  • Vermijd zware belasting. Het is belangrijk om zwaar tillen en draaiende bewegingen te vermijden tijdens het herstel om verdere schade of complicaties te voorkomen.
  • Voor directe pijnverlichting zijn pijnstillers zoals paracetamol of ibuprofen geschikt. Bij hevige pijn is het raadzaam om contact op te nemen met je huisarts voor een sterkere pijnmedicatie.
• Fracturen zonder dislocatie:
  • Behandeling omvat meestal het dragen van een mitella of brace, gedurende 2 tot 6 weken, afhankelijk van de ernst van het letsel en het herstelverloop.
  • Passieve oefentherapie, inclusief schoudermobilisaties, wordt snel gestart om een ‘frozen shoulder’ te voorkomen.
  • Milde oefeningen zoals arm ‘pendelen’ worden aanbevolen.
  • Raadpleeg een fysiotherapeut voor gerichte behandeling en oefentherapie.
• Claviculafractuur:
  • Conservatieve behandeling bestaat uit het dragen van een mitella voor ongeveer 3 weken. De behandelend arts zal dit met je bespreken.
  • Deze minimale behandeling is meestal voldoende voor genezing.
• Scapulafractuur:
  • Conservatieve behandeling bestaat meestal uit het dragen van een mitella voor ongeveer 3 weken. De arts zal dit met je bespreken.
  • 90% herstelt goed met conservatieve behandeling, afhankelijk van de locatie van de fractuur.
  • Scapulablad- en halsfracturen worden conservatief behandeld, terwijl intra-articulaire fracturen mogelijk een operatie vereisen.
  • De arts zal specifieke behandelplannen toelichten.
• Operatieve behandeling:
  • Indien nodig, gebruik van fixatiemateriaal (plaat, draad, of pin) voor genezing.
  • Dit materiaal blijft normaal gesproken zitten, tenzij toekomstige problemen optreden, waarna het na 9-12 maanden verwijderd kan worden.
• Belang van oefenen: Tijdens de revalidatieperiode, ongeacht of het om een conservatief of operatief beleid gaat, is oefenen een cruciaal onderdeel van het herstelproces. Het is verstandig om begeleiding te zoeken bij een fysiotherapeut om te zorgen voor een veilige en effectieve aanpak. Voor degenen die de voorkeur geven aan zelfstandig trainen, bieden wij een trainingsschema op maat. Als je toch kiest voor behandeling op locatie, kun je de geschikte zorgprofessional vinden met onze BehandelaarWijzer.
• Optimaliseer je thuisworkout: Voor effectieve thuisworkouts bevelen we aan:
  • Crosstrainer
  • Roeiapparaat
  • Oefenmat
  • Oefenbal 
  • Weerstandsbanden
  • Halterbank
  • Verstelbare dumbbellset
• Belang van een gezonde leefstijl: Verbeter je leefstijl door gezond te eten, voldoende te bewegen, voldoende rust te nemen om te ontstressen een goed slaappatroon te onderhouden en een gezond gewicht na te streven. Dit bevordert niet alleen het herstel maar ook de algehele gezondheid. Meer hierover lees je [hier] of bekijk de beschikbare e-learning.