Osteochondritis dissecans, OCD haard, kraakbeenletsel, ziekte van König, osteochondral lesion, joint cartilage disorder, König's disease, osteochondral defect

Samenvatting

• Klachtenbeschrijving: Osteochondritis dissecans (OCD) beschadigt kraakbeen en bot in gewrichten, treft voornamelijk jonge mannen en ouderen door slijtage. 'Corpus liberum' zorgt voor pijn en beperking door losse fragmenten.
• Ontstaanswijze: Oorzaken omvatten trauma's, overbelasting, genetica, slechte doorbloeding en weefselzwakte. Intensief sporten en fysiek werk zijn risicofactoren.
• Symptomen: Pijn, slotklachten, beperkte beweging, zwelling, instabiliteit en krachtsverlies.
• Diagnose: OCD-diagnose combineert klachten, symptomen, lichamelijk onderzoek en beeldvorming zoals röntgen en MRI.
• (Zelf)behandeling en herstel: Jongeren hebben een gunstiger herstel; ouderen kunnen operatie vereisen. Advies omvat low-impact activiteiten, hulpmiddelen, oefeningen en post-operatieve revalidatie.

Beschrijving klachten

Osteochondritis dissecans (OCD) is een aandoening waarbij het kraakbeen en het daaronder liggende bot van een gewricht, zoals de schouder, aangetast worden. Hierbij kan een stukje bot met kraakbeen losraken, wat leidt tot schade aan het kraakbeen en het bot waaraan het vastzit. Dit kan resulteren in verminderde botkwaliteit en zelfs gedeeltelijke botafsterving. Vaak komt OCD voor bij jongeren tussen 10 en 20 jaar, met jongens als de voornaamste risicogroep, hoewel meisjes door toenemende sportparticipatie ook risico lopen. Bij ouderen kan het ontstaan door degeneratie of slijtage. Met 15-30 gevallen op de 100.000 mensen per jaar, manifesteert OCD zich het meest in de knie, maar kan ook de heup, schouder, elleboog, en enkel aantasten.

Uitleg afbeelding: De afbeelding toont een voorbeeld van het elleboog- en kniegewricht, maar ditzelfde principe is vergelijkbaar met de structuur van het schoudergewricht.

Corpus liberum: Losse stukjes bot en kraakbeen in gewrichten

Een los stukje bot- en kraakbeenweefsel in een gewricht staat bekend als een corpus liberum. Dit kan leiden tot slotklachten, pijn en beperkingen in de beweging van het getroffen gewricht. Hoewel het voornamelijk voorkomt in de knie en elleboog, kan een corpus liberum in principe in elk gewricht aanwezig zijn.

Ontstaanswijze

Ondanks dat de precieze oorzaak van Osteochondritis Dissecans (OCD) nog niet volledig is vastgesteld, zijn er diverse theorieën en risicofactoren die bijdragen aan het begrip van de aandoening:

• Trauma: Een herhaaldelijk trauma of een enkele krachtige impact, zoals een val of stoot, kan bijdragen aan het ontstaan van OCD in het gewrichtsoppervlak.
• Overbelasting: Overmatige belasting van een gewricht, vooral bij sportieve activiteiten, kan leiden tot ontwikkeling van OCD.
• Genetische aanleg: Erfelijke factoren kunnen een rol spelen, waarbij bepaalde individuen een verhoogd risico hebben op het ontwikkelen van OCD vanwege hun genetische samenstelling.
• Slechte doorbloeding: Een verminderde bloedtoevoer naar het gewricht kan de gezondheid van bot- en kraakbeenweefsel beïnvloeden, wat kan bijdragen aan het ontstaan van OCD.
• Kwaliteit van weefsel: Een intrinsieke zwakte of mindere kwaliteit van het bot- en kraakbeenweefsel kan predisponeren voor OCD.
• Risicofactoren:
  • Intensief sporten, vooral op jonge leeftijd.
  • Lichamelijk intensief werk, vooral bij ouderen.

Osteochondritis Dissecans (OCD): Fasen van ontwikkeling

• Fase I: Afname in kwaliteit en afsterving van het bot direct onder het kraakbeenoppervlak. Klachten zijn meestal afwezig.

• Fase II: Verslechtering van het kraakbeen leidt tot het loslaten van een deel van het bot en kraakbeen.

• Fase III: Losgekomen stukjes bot en kraakbeen verplaatsen zich binnen het gewricht, resulterend in 'corpus liberum' en gepaard gaande met gewrichtsschade.

Symptomen

• Pijn: Ervaart men voornamelijk tijdens het bewegen van het aangetaste gewricht.
• Slotklachten: Een gevoel alsof het gewricht 'vastzit' of niet soepel kan bewegen.
• Bewegingsbeperking: Moeilijkheid of onvermogen om het gewricht volledig te buigen of te strekken.
• Zwelling: Vaak rondom het aangetaste gewricht, wat kan duiden op ontsteking.
• Instabiel gevoel: Een sensatie alsof het gewricht niet stevig is of kan verschuiven.
• Krachtsverlies: Verminderde kracht bij het gebruik van het aangetaste gewricht, wat taken moeilijker kan maken.

Diagnose

De diagnose van Osteochondritis Dissecans (OCD) wordt doorgaans gesteld op basis van klachten, symptomen en een uitgebreid lichamelijk onderzoek. Voor een nauwkeuriger inzicht en het vaststellen van de ernst van de aandoening kan aanvullende beeldvorming, zoals een röntgenfoto of MRI-scan, worden ingezet.

(Zelf)behandeling en herstel

• Herstelprognose: Jongeren herstellen sneller vanwege beter kraakbeenherstel, terwijl ouderen vaker geopereerd moeten worden.
• Conservatief beleid:
  • Vroege ontdekking en activiteiten aanpassingen: Meestal geen operatie nodig; geleidelijke belastingverhoging voor herstel. Zwemmen, fietsen, en yoga kunnen de gewrichten ontlasten terwijl je toch actief blijft.
  • Pijnmanagement: Gebruik van pijnstillers en ontstekingsremmers kan de pijn verlichten. Overleg het gebruik van pijnmedicatie met je huisarts
  • Herstelgericht oefenen: Optimaliseer bewegelijkheid, stabiliteit en kracht, zowel voor als na een operatie. Gerichte oefeningen kunnen het herstelproces ondersteunen, en soms is het gebruik van ondersteunende tape zinvol. Voor deskundige begeleiding, vind een fysiotherapeut via onze BehandelaarWijzer, of start met zelfrevalidatie door ons trainingsschema op maat te volgen.
  • Optimaliseer je thuisworkout: Voor het beste resultaat tijdens je training thuis raden we de volgende oefenmaterialen aan:
    • Crosstrainer
    • Roeiapparaat
    • Oefenmat
    • Oefenbal
    • Weerstandsbanden
    • Halterbank
    • Verstelbare dumbbellset
• ​Chirurgische interventie bij kraakbeen-botweefsel:
  • Chirurgie bij OCD: Bij OCD kunnen losse fragmenten worden verwijderd, grotere delen vastgezet met schroeven, en soms wordt gereconstrueerd met bot uit een ander gewricht. De chirurg informeert over de gekozen techniek en herstelproces.
  • Na de operatie: Na de operatie kan het zijn dat je tijdelijk ondersteunende hulpmiddelen zoals een mitella nodig hebt voor een spoedig herstel.
  • Revalidatie: Start oefeningen om belastbaarheid te vergroten en overweeg een trainingsschema voor zelfstandige revalidatie.
• Leefstijlaanpassingen:
  • Gezonde leefstijl voor algeheel welzijn: Een gezonde leefstijl voorkomt en vermindert gezondheidsproblemen, bevordert balans tussen activiteit en herstel, lichaam en geest, en biedt tal van voordelen voor de algehele gezondheid. Dit omvat beweging, evenwichtige voeding, rust, stressmanagement en geen tot matig alcohol- en tabaksgebruik.
  • Meer informatie: Raadpleeg de aangegeven bron via deze [link] of gebruik de aangeboden e-learning.