Skiduim, ligamentum collaterale ulnaire letsel, Jachtopzienerduim, skier's thumb, ulnar collateral ligament injury, gamekeeper's thumb

Samenvatting

• Klachtenbeschrijving: Een skiduim ontstaat wanneer het belangrijke gewrichtsbandje van de duim, het ligamentum collaterale ulnaire, scheurt, meestal door duimontwrichting, ook wel bekend als "ligamentum collaterale ulnaire letsel".
• Ontstaanswijze: Skiduim kan ontstaan door ski-ongevallen, sportblessures, overbelasting, repetitieve bewegingen, dagelijkse activiteiten, ouderdom, genetische aanleg en onjuiste sporttechnieken.
• Symptomen: Typische symptomen omvatten pijn, zwelling, krachtsverlies, instabiliteit, abnormale beweging, beperkte beweging, tederheid, klikkende geluiden en blauwe plekken.
• Diagnose: De diagnose wordt gesteld op basis van klachten en symptomen, vaak bevestigd met echografie of MRI.
• (Zelf)behandeling en herstel: Behandeling omvat meestal conservatieve zorg, brace of tape, operatie indien nodig, revalidatie, leefstijlverbeteringen en ergonomische aanpassingen indien relevant.

Beschrijving van de aandoening

Een skiduim ontstaat wanneer het ligamentum collaterale ulnaire, een belangrijk gewrichtsbandje van de duim, gescheurd is. Vaak is dit het resultaat van een ontwrichting van de duim, een letsel dat veel voorkomt bij skiërs, vandaar de naam 'skiduim'. Echter, deze klacht kan ook optreden bij andere sporten of activiteiten. Medisch gezien staat dit bekend als "ligamentum collaterale ulnaire letsel". Het aangedane duimgewricht, MCP I gewricht genoemd, bevindt zich bij de start van de duim vanaf de hand/duimmuis. Dit gewricht wordt ondersteund door ligamenten, die stevigheid bieden en bewegingen beperken. Wanneer het ligament aan de binnenzijde van de duim beschadigd raakt, noemen we dit een skiduim. Dit ligament kan opgerekt worden, of in- of afscheuren.

Ontstaanswijze

• Val tijdens skiën: De typische oorzaak van een skiduim is een val tijdens het skiën, waarbij de duim achter de skistok blijft haken.
• Sportongevallen: In sporten zoals tennis, hockey, of bij het vangen van een bal, kan een ongelukkige klap op de duim soortgelijke blessures veroorzaken.
• Overbelasting: Skiduim kan ook ontstaan door herhaalde overbelasting, waarbij het ligament geleidelijk verslechtert en kan inscheuren.
• Jachtopzienersduim: Langdurige, repetitieve bewegingen zoals het draaien van de nek van wild kan leiden tot vergelijkbare ligamentschade.
• Dagelijkse activiteiten: Alledaagse handelingen die onverwacht druk uitoefenen op de duim kunnen ook een skiduim veroorzaken.
• Leeftijd en slijtage: Ouderdom en natuurlijke slijtage kunnen de sterkte van het ligament verminderen, waardoor ouderen vatbaarder zijn voor deze blessure.
• Genetische aanleg: Mensen met een genetische predispositie voor zwakke ligamenten lopen een hoger risico op het ontwikkelen van een skiduim.
• Onjuiste techniek in sporten: Gebruik van een onjuiste techniek in sporten waarbij de duim intensief wordt gebruikt, kan de kans op een skiduim verhogen.
• Beroepsgebonden risico's: Bepaalde beroepen die repetitieve hand- en duimbewegingen vereisen, kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van skiduim.

Symptomen

• Pijn aan de binnenkant van de duim: Sterke pijn rondom de duimmuis en richting het uiteinde van de duim, vaak het eerste waarneembare symptoom.
• Zwelling rondom duimgewricht: Duidelijke zwelling die zowel voelbaar als zichtbaar is in het getroffen gebied.
• Pijn bij druk en kracht: Toenemende pijn bij het uitoefenen van druk op de binnenzijde van het duimgewricht en bij krachtige bewegingen van de duim.
• Krachtsverlies in de duim: Vermindering van grijp- en knijpkracht, wat dagelijkse handelingen bemoeilijkt.
• Instabiliteit duimgewricht: Een los of onstabiel gevoel van de duim, vooral bij het uitvoeren van bewegingen.
• Abnormale bewegingsvrijheid: Bij een complete ruptuur kan de duim ongewoon ver naar buiten bewegen, wat duidt op ernstige beschadiging van het ligament.
• Beperkte beweging: Moeilijkheden met het uitvoeren van specifieke bewegingen vanwege pijn of zwelling.
• Tederheid bij aanraking: Verhoogde gevoeligheid of pijn bij aanraking of druk op het aangedane gebied.
• Klikkende of knakkende geluiden: Soms waarneembaar bij het bewegen van de duim, wat wijst op schade aan het ligament of omliggende structuren.
• Blauwe plekken of verkleuring: In sommige gevallen kunnen er blauwe plekken of verkleuring optreden in het getroffen gebied als gevolg van de blessure.

Diagnose

Voor de diagnose van een skiduim wordt voornamelijk uitgegaan van de gepresenteerde klachten en symptomen. Indien er na deze initiële beoordeling nog onduidelijkheden zijn, kan beeldvormende diagnostiek, zoals een echografie of MRI-scan, uitkomst bieden voor een bevestiging van de diagnose. Deze beeldvormende technieken helpen bij het gedetailleerd in kaart brengen van de omvang en de exacte locatie van het letsel. Het is belangrijk om deze mogelijkheden te bespreken met je huisarts, die je kan doorverwijzen naar de juiste specialisten voor verdere evaluatie en bevestiging van de diagnose.

(Zelf)behandeling en herstel

• Conservatief beleid bij gedeeltelijke ligamentschade: Voor gedeeltelijk gescheurde ligamenten is een niet-operatieve behandeling gebruikelijk, zoals het dragen van een spalk/brace voor drie tot vier weken, wat het natuurlijke herstel van het ligament bevordert. Rust en het vermijden van activiteiten die de duim belasten zijn hierbij essentieel. Voor directe pijnverlichting zijn pijnstillers zoals paracetamol of ibuprofen geschikt. Bij hevige pijn is het raadzaam om contact op te nemen met je huisarts voor een sterkere pijnmedicatie.
• Ondersteuning met tape: Als je tape wilt gebruiken voor ondersteuning en pijnverlichting, heb je twee opties. Je kunt ervoor kiezen om het door een fysiotherapeut te laten aanbrengen voor de meest nauwkeurige plaatsing. Als alternatief kun je de instructievideo onderaan deze pagina raadplegen om zelf de tape aan te brengen. Volg de instructies zorgvuldig voor een correcte en effectieve toepassing.
• Operatie bij onvoldoende herstel: Bij onvoldoende herstel van een skiduim, als conservatieve behandelingen zoals rust, spalken of fysiotherapie niet het gewenste resultaat opleveren, kan een operatie noodzakelijk zijn. Deze ingreep richt zich op het repareren van het beschadigde ligamentum collaterale ulnaire. Deze chirurgische optie wordt vooral overwogen bij volledige scheuren van het ligament of aanhoudende instabiliteit in het duimgewricht. Na de operatie kan het gebruik van littekencreme helpen om de soepelheid en het uiterlijk van de huid rond het operatiegebied te verbeteren.
• Revalidatie na behandeling: In de behandeling van een skiduim zijn handfysiotherapie en oefeningen belangrijk, zowel bij operatieve als niet-operatieve aanpak. Het is aanbevolen om een gespecialiseerde handtherapeut te bezoeken die niet alleen de pols- en handfunctie kan verbeteren door middel van behandeling, maar ook advies kan geven en specifieke oefeningen kan doornemen. Zo'n therapeut kan tevens ondersteunende tape aanbrengen of een spalk op maat maken. Voor het vinden van een geschikte zorgprofessional in jouw omgeving, kun je gebruikmaken van onze BehandelaarWijzer. Als je liever zelfstandig oefeningen uitvoert, bieden wij een op maat gemaakt trainingschema aan.
• Optimaliseer je thuisworkout: Voor effectieve trainingen adviseren we:
  • Crosstrainer
  • Roeiapparaat
  • Hand- en polstrainer set
  • Pols trainer
  • Oefenmat
  • Oefenbal 
  • Weerstandsbanden
  • Halterbank
  • Verstelbare dumbbellset
• Ergotherapie: Bij de behandeling van een skiduim kunnen ergotherapeuten een belangrijke rol spelen. Zij zijn deskundig in het adviseren en aanmeten van hulpmiddelen die de pijn bij een skiduim kunnen verlichten en de functie van de pols en duim kunnen ondersteunen. Ergotherapeuten bieden daarnaast strategieën aan om activiteiten van het dagelijks leven aan te passen, wat helpt om de belasting van het aangedane duimgewricht te minimaliseren en het herstel te bevorderen. Voor een behandeling die specifiek gericht is op jouw situatie met een skiduim, is het verstandig om met je arts te overleggen voor een verwijzing naar een ergotherapeut.
• Leefstijlverbeteringen voor herstel: Een gezonde leefstijl, inclusief evenwichtige voeding en voldoende rust, bevordert het herstel. Stoppen met roken en matig alcoholgebruik dragen bij aan een sneller herstel en verminderen de kans op toekomstige gezondheidsproblemen. Balans tussen activiteit en rust is belangrijk voor zowel lichaam als geest. Meer informatie over gezonde leefgewoonten kan waardevol zijn. Meer hierover lees je [hier] of bekijk de beschikbare e-learning.
• Preventie: Om toekomstige problemen met de hand en pols, zoals skiduim, te voorkomen, is het van belang om overbelasting te beperken. Dit betekent dat het verstandig is om activiteiten die een zware belasting op de aangedane hand of pols leggen, te minimaliseren. Wij raden het gebruik van ondersteunende hulpmiddelen aan, zoals fitness- of compressiehandschoenen, vooral bij activiteiten die extra druk op de hand of pols kunnen uitoefenen. Deze handschoenen zijn ontworpen om de belasting gelijkmatig te verdelen en de stabiliteit te verbeteren, wat bijdraagt aan het verminderen van het risico op verdere schade of verergering van de skiduim.