Meniscus letsel, acuut meniscus letsel, degeneratief meniscus letsel, meniscal tear, acute meniscus injury, degenerative meniscal lesion

Samenvatting

• Beschrijving klachten: Meniscusletsels betreffen schade aan de halfmaanvormige structuren in het kniegewricht, die dienen als schokdempers. Deze letsels variëren van kleine verrekkingen tot volledige scheuren.
• Ontstaanswijze: Oorzaken zijn trauma (verdraaiing) en degeneratie (slijtage). Risicofactoren omvatten pivoterende sporten, leeftijd en locatie van het letsel; de binnenmeniscus is het meest getroffen.
• Symptomen: Pijn, zwelling, stijfheid, slotklachten, 'Pop Sign', instabiliteit, blauwe verkleuring en warmte rond de knie zijn typische tekenen van letsel.
• Diagnose: Gebaseerd op klachten, onderzoek, soms een MRI-scan of kijkoperatie.
• (Zelf)behandeling en herstel: Behandeling omvat fysiotherapie, kniebraces of chirurgie. Specfieke oefeningen, leefstijlaanpassingen en bepaalde hulpmiddelen ondersteunen herstel en verlichten klachten.

Beschrijving van de klachten

De knie is een essentieel en complex gewricht dat zowel stabiel als mobiel moet zijn. Dit gewricht is opgebouwd uit het dijbeen (femur) en het scheenbeen (tibia), ondersteund door twee meniscussen, vier banden en een knieschijf. De meniscussen, twee per knie, hebben een maanvorm en zijn gemaakt van een rubberachtig kraakbeen. Ze fungeren als schokdempers en zorgen voor een soepele draaibeweging tussen het boven- en onderbeen. Deze structuur is nodig omdat deze botten niet perfect op elkaar aansluiten. Daarnaast spelen de meniscussen een cruciale rol bij het waarnemen van de stand van de knie. Echter, schade kan dit proces verstoren. Elk jaar krijgt 4,3 op de 1000 patiënten acuut letsel aan de meniscus of kniebanden. Van alle knieblessures heeft 35% een gescheurde meniscus.

Uitleg afbeelding: Dwarsdoorsnede van de knie - het tibiaplateau, het belangrijkste draagvlak van het scheenbeen, met afbeelding van de ligging van de bijbehorende structuren en de typen meniscusletsels.

Ontstaanswijze

• Oorzaak:
  • Trauma: Een directe impact of verdraaiing kan tot een meniscusscheur leiden.
  • Degeneratie: Vooral bij ouderen kan slijtage door veelvuldig gebruik van de knie een meniscusscheur veroorzaken.
• Risicofactoren:
  • Mechanisme: Rotatiebeweging bij een gebogen knie die naar gestrekte stand beweegt is een veelvoorkomende oorzaak.
  • Sport: Pivoterende sporten zoals voetbal, hockey, tennis en basketbal met veel kniedraaibewegingen verhogen het risico.
  • Leeftijd: Ouderen lopen door slijtage een groter risico, terwijl jongeren vaker letsel oplopen door sportblessures.
  • Lokalisatie van Letsel: De binnenmeniscus wordt vaker getroffen, in ongeveer 75% van de gevallen, door zijn verminderde mobiliteit en stevige verankering aan het mediale collaterale ligament, wat hem kwetsbaarder maakt dan de buitenmeniscus.

Symptomen

• Pijn: Voelbaar aan de kant van de gescheurde meniscus. Deze pijn verergert vaak bij belaste draaibewegingen, lopen en traplopen.
• Zwelling: De knie kan opgezwollen raken, soms snel na het letsel (door een bloeding) of enkele uren later (door vochtophoping).
• Stijfheid: Beperkte bewegingsvrijheid van de knie, vooral bij volledig buigen of strekken.
• Slotklachten: Het gevoel dat de knie op slot schiet, wat komt door een los flapje van de meniscus dat tussen het kniegewricht klem komt te zitten.
• Pop Sign: Een duidelijk hoorbare en/of voelbare knap tijdens het moment van letsel. Dit kan ook duiden op andere problemen zoals knieschijfluxatie of osteochondraal letsel.
• Fear of giving way: Een onstabiel gevoel in de knie, alsof men erdoorheen zakt.
• Blauwe verkleuring: Kan voorkomen door bloedophoping na een scheur.
• Warmte: Het gebied rond de knie kan warm aanvoelen door ontsteking.

Diagnose

Op basis van de klachten, symptomen en een grondig lichamelijk onderzoek kan doorgaans de diagnose meniscusletsel worden gesteld. Bij twijfel kan aanvullend een MRI-scan worden geadviseerd, en in specifieke gevallen een artroscopie (kijkoperatie). Deze laatste optie wordt voornamelijk overwogen wanneer er een verwachting is om direct chirurgisch in te grijpen. Het is cruciaal, vooral na een trauma, om ook andere structuren in de knie te controleren op mogelijke schade. Wil je een indicatie of er mogelijk sprake is van een breuk?

Doe hier de Ottawa Knee Rules zelftest

(Zelf)behandeling en herstel

• Meniscusletsel: Aanbevelingen en behandelingsstrategieën
  • Na een trauma met pijn, zwelling of slotklachten, raadpleeg een huisarts of fysiotherapeut. Bij onzekerheid over klachten, zoek professioneel advies. Vind de ideale expert met onze BehandelaarWijzer.
  • Geef het been voldoende rust, leg het regelmatig hoog en wissel rust af met milde activiteit zoals gebruik van een hometrainer, beentrainer, crosstrainer of loopband.
  • Na het letsel en post-operatief kan het gebruik van een cold pack, drukverband en pijnstillers helpen de zwelling en pijn te verminderen.
• Conservatieve (niet operatieve) behandeling:
  • Voorkeur: Deze behandeling zonder operatie is meestal de eerste keuze, omdat fysiotherapie kosteneffectief is en geen operatierisico’s heeft.
  • Aanpak: De eerste stap in de fysiotherapie is het verminderen van de zwelling, verbeteren van de kniemobiliteit, en aanleren van een correct looppatroon.
  • Ondersteuning: Het dragen van een specifieke kniebrace kan helpen klachten te verminderen, steun bieden en het verhogen van belastbaarheid vergemakkelijken.
  • Zelfstandige revalidatie: Start met ons trainingsschema op maat.
• Optimaliseer je thuisworkout: Voor optimale resultaten raden we de volgende trainingsartikelen voor thuisgebruik aan:
  • Oefenmat
  • Oefenbal
  • Fitnessstep
  • Halterset
  • Squat rack
  • Leg extension oefening
  • Weerstandsbanden
  • Springtouw
• Chirurgische interventie:
  • Wanneer conservatieve behandeling onvoldoende effectief is of direct na letsel ernstige klachten aanwezig zijn, kan een operatie overwogen worden.
  • Operaties omvatten partiële meniscectomie (deels verwijderen van de meniscus) of meniscushechting.
  • Loop na een opertatie één tot twee weken met ondersteuning zoals elleboogkrukken, rollator of wandelstok, gevolgd door geleidelijk meer belasten.
• Leefstijl aanbevelingen:
  • Overweeg leefstijlaanpassingen zoals voldoende slaap, hydratatie, gezonde voeding, regelmatige beweging en een positieve mindset. Dit bevordert balans in activiteit, herstel en welzijn en vermindert gezondheidsproblemen.
  • Meer informatie over dit onderwerp is [hier] te vinden of via de aangeboden e-learning.
• Beweging en preventie:
  • Of je nu voor een operatie of conservatieve behandeling kiest, blijf actief.
  • Start met laagdrempelige oefeningen zoals de hometrainer en bouw geleidelijk op.
  • Draag de juiste schoenen.
  • Doe altijd een goede warming-up en cooling-down.