Instabiliteit elleboog, posterolaterale rotatoire instabiliteit (PLRI), mediale (valgus) instabiliteit, elbow instability, posterolateral rotatory instability, medial instability

Samenvatting

• Klachtenbeschrijving: Ellebooginstabiliteit is een aandoening waarbij het ellebooggewricht zijn stabiliteit verliest, wat leidt tot een abnormale bewegingsvrijheid en zwakte. Er zijn twee hoofdvormen.
  • 1. Posterolaterale rotatoire instabiliteit (PLRI): Dit komt vaak voor na een val, veroorzaakt een ongewone draaiing in de ulna (het grotere bot van de onderarm) en het radiuskopje (het bovenste deel van het kleinere bot). Dit resulteert in pijn en een gevoel van instabiliteit. 
  • 2. Mediale (valgus) instabiliteit: Minder frequent dan PLRI, meestal veroorzaakt door overbelasting in bovenhandse sporten. Dit veroorzaakt pijn aan de binnenkant van de elleboog.
• Ontstaanswijze: Voornaamste oorzaken zijn trauma, langdurige en terugkerende tennisarm, medische complicaties, jeugdfracturen en overbelasting.
• Symptomen: Pijn, zwelling, beperkte beweging en een instabiel gevoel zijn kenmerkend.
• Diagnose: Wordt gesteld via fysiek onderzoek en soms met beeldvorming, zoals een CT-scan.
• (Zelf)behandeling en herstel: Variërend van rust en braces tot chirurgie, met focus op herstel door oefeningen en geleidelijke belasting van het gewricht.

Beschrijving van de aandoening

Ellebooginstabiliteit is een aandoening waarbij het ellebooggewricht, samengesteld uit de humerus (bovenarm), ulna (ellepijp) en radius (spaakbeen), zijn stabiliteit verliest. Dit gewricht krijgt de helft van zijn stevigheid van de botstructuren en de andere helft van ligamenten, het gewrichtskapsel en spieren. De twee hoofdvormen van instabiliteit zijn posterolaterale rotatoire instabiliteit (PLRI) en mediale (valgus) instabiliteit. PLRI, vaak veroorzaakt door een val met een uitgestrekte hand, kan leiden tot beschadiging van de zijdelingse elleboogbanden en soms de flexor pronator spier, resulterend in een gedeeltelijke ontwrichting van de elleboog. Mediale instabiliteit komt minder voor en wordt vooral gezien bij bovenhandse sporten zoals basketbal en speerwerpen. Beide vormen maken de elleboog instabiel, wat verdere schade en functionele beperkingen kan veroorzaken.

Ontstaanswijze

• Trauma: Een val op de uitgestrekte hand kan leiden tot (sub)luxatie en gescheurde banden in de elleboog.
• Voorgeschiedenis van tennisarm: Epicondylitis lateralis, behandeld met corticosteroïde injecties of ontstekingsremmers, kan bijdragen aan de ontwikkeling van ellebooginstabiliteit.
• Medische complicaties: Soms ontstaat ellebooginstabiliteit als gevolg van een medische fout na een operatie.
• Bovenarmfractuur in kindertijd: Langzame ontwikkeling van instabiliteit door een bovenarmfractuur die is ontstaan in de kinderjaren.
• Herhaaldelijke overbelasting: Langdurige of herhaalde stress op de elleboog door activiteiten of sporten.
• Degeneratieve veranderingen: Slijtage van het gewricht door veroudering of herhaalde belasting kan bijdragen aan instabiliteit.
• Genetische factoren: Aanleg voor zwakke/flexibele ligamenten kan de kans op ellebooginstabiliteit verhogen.
• Verhoogde risicofactoren:
  • Een voorgeschiedenis van fracturen.
  • Dysplasie (abnormale ontwikkeling) van de elleboog.
  • Chronische cubitus varus (standsafwijking van de elleboog naar binnen toe).
  • Bindweefsel aandoeningen.
  • Restverschijnselen van corticosteroïde injecties.
  • Resectie of ontbreken van het radiuskopje.

Symptomen

• Posterolateral rotatoire instabiliteit (PLRI):
  • Pijn aan de buitenkant van de elleboog.
  • Zwelling en blauwe plekken, vooral na een ongeluk.
  • Een knappend of krakend geluid bij het bewegen van de elleboog, meestal tijdens het buigen.
  • Elleboogblokkade kan optreden, vooral bij buigen rond 40 graden of bij volledige strekking.
  • Een gevoel dat de elleboog niet stabiel is.
  • Problemen met bepaalde bewegingen, zoals het optillen van voorwerpen.
• Mediale (valgus) instabiliteit:
  • Pijn aan de binnenkant van de elleboog.
  • Ook hier kunnen zwelling en blauwe plekken optreden na een ongeluk.
  • Pijn tijdens het gebruik van de elleboog, maar geen pijn in rust.
  • Verminderde kracht of precisie bij het gooien.
  • Een gevoel alsof de elleboog 'wegzakt' of instabiel is.
  • Zwakte of coördinatieproblemen bij elleboogbewegingen.

Diagnose

De diagnose van ellebooginstabiliteit wordt hoofdzakelijk gesteld op basis van klachten en symptomen. Een lichamelijk onderzoek, uitgevoerd door een fysiotherapeut of huisarts met behulp van specifieke testen, kan vaak duidelijkheid verschaffen over de aanwezigheid van instabiliteit. Bij onzekerheid, vooral na een trauma zoals een botbreuk of ruptuur van een ligament, kan beeldvorming zoals een CT-scan worden ingezet om de klachten nader te onderzoeken. Op een CT-scan kan soms een deformiteit, zoals een standsverandering van het radius kopje of het trochlea (het scharnierpunt van de elleboog dat aan het onderste deel van de bovenarm vastzit), worden vastgesteld na een trauma, wat bijdraagt aan de diagnosestelling. 

(Zelf)behandeling en herstel

• Posterolaterale rotatoire instabiliteit (PLRI):
  • Niet-operatieve behandeling:
    • Advies over dagelijkse activiteiten en rustperiodes om overbelasting te voorkomen.
    • Gebruik van een elleboogbrace, elleboogbandage of taping om de elleboog te ondersteunen tijdens activiteiten.
    • Pijnmanagement, eventueel met gebruik van over-the-counter pijnstillers zoals paracetamol of ibuprofen.
    • Specifieke kracht- en stabiliteitsoefeningen gericht op de elleboog, mogelijk onder begeleiding van een fysiotherapeut.
  • Operatieve behandeling:
    • Reconstructie van de laterale collaterale ligamenten, met gebruik van een pees uit de onderarm.
  • Postoperatieve zorg:
    • Dragen van een mitella gedurende 4 – 6 weken, met geleidelijke toename van bewegingsvrijheid.
    • Oefeningen voor pols- en handbewegelijkheid zonder beperkingen.
    • Na 3 maanden progressieve functionele- en krachtoefeningen, gericht op herstel en sport-specifieke vaardigheden. 
  • Herstelperiode en nazorg:
    • Terugkeer naar normale sportactiviteiten binnen 4 – 6 maanden.
    • Follow-up met een fysiotherapeut voor gepersonaliseerde oefeningen en controle op voortgang.
    • Risico op herhaling van blessures: 25%.
• Mediale (valgus) instabiliteit:
  • Niet-operatieve behandeling:
    • Advies over het beheer van dagelijkse activiteiten en rust om de elleboog te beschermen.
    • Gebruik van elleboogbraces, elleboogbandage of taping ter ondersteuning en ter voorkoming van verdere blessures.
    • Pijnmanagement met medicatie en rust.
    • Regelmatige kracht- en stabiliteitsoefeningen, gericht op de elleboog.
  • Operatieve behandeling:
    • Reconstructie van de mediale ligamenten, met gebruik van een pees uit de onderarm.
  • Postoperatieve zorg:
    • Beperkte mobiliteit in een mitella voor 4 – 6 weken.
    • Beginnen met schoudergordeloefeningen na 1 week.
    • Geleidelijke toename van bewegingsbereik binnen de pijngrens.
  • Herstel en nazorg:
    • Fysiotherapie gericht op kracht, stabiliteit en mobiliteit.
    • Specifieke oefeningen voor het rekken en versterken van schouder- en elleboogspieren.
    • Normalisatie van elleboogmobiliteit verwacht binnen 6 weken na operatie.
• Algemene zelfzorg en leefstijladviezen:
  • Voor alle begeleiding en oefeningen zoals hierboven beschreven, heb je twee opties: je kunt kiezen voor zelfstandige training met een ons gepersonaliseerde en op maat gemaakte schema, of je kunt kiezen voor behandeling op locatie. Voor deze laatste optie helpt onze 'BehandelaarWijzer' je bij het vinden van een geschikte zorgprofessional.
  • Optimaliseer je thuisworkout: Voor effectieve trainingen adviseren we:
    • Crosstrainer
    • Roeiapparaat
    • Oefenmat
    • Oefenbal 
    • Weerstandsbanden
    • Halterbank
    • Verstelbare dumbbellset
  • Gezonde leefstijl: Verbeter je leefstijl door gezond te eten, voldoende te bewegen, voldoende rust te nemen om te ontstressen een goed slaappatroon te onderhouden en een gezond gewicht na te streven. Dit bevordert niet alleen het herstel maar ook de algehele gezondheid. Meer hierover lees je [hier] of bekijk de beschikbare e-learning.